भिजिट भिसा कि मानव तस्करी ?

A+ A A-

सरकारले वार्षिक ६ लाख आयस्रोत देखाउन सक्ने नेपालीहरूलाई खाडीका देश र मलेसिया भिजिट भिसामा जान दिने भएको छ । योभन्दा अगाडि सामान्य आयस्रोत भएका नेपालीहरू पनि भिजिट भिसामा खाडीका देश र मलेसिया घुम्न जान पाउँथे ।

नयाँ नियमअनुसार खाडी मुलुकहरूबाहेक कम्तीमा दुईवटा मुलुक पर्यटकको रूपमा भ्रमण गरिसकेका यात्रुहरू पनि सो भिसामा जान पाउनेछन् । वार्षिक न्यूनतम ६ लाख रुपैयाँ कर योग्य आय भई कम्तीमा सोको आधा रकम बैंक खातामा बचत भएको र नेपालको कर प्रणालीमा आबद्ध भएका व्यक्तिहरू पनि भिजिट भिसामा जान पाउनेछन् ।

नेपालमा सामान आयात निर्यात गर्ने व्यावसायिक संस्थाका प्रतिनिधिहरू आयात निर्यातसम्बन्धी काम गर्ने प्रयोजनका लागि पनि भिजिटमा जान पाउनेछन् ।

यूएई भिजिट भिसाका नाममा तस्करी

पछिल्लो समय भिजिट भिसाका नाममा रोजगारीको प्रलोभन देखाएर मानव तस्करी भइरहेको गृह मन्त्रालयकै एक अध्ययनले औँल्याएको छ ।

भिजिट भिसामा नेपाली सबैभन्दा धेरै यूएई र कुवेत जाने गरेका छन् । यी देशमा भिजिट भिसामा जाने नेपालीहरू आफैँ नभएर म्यानपावर, एजेन्ट र कन्सल्टेन्सीमार्फत जाने गरेका छन् ।

आकर्षक कमाइको प्रलोभनमा भिजिट भिसामा यूएईलगायतका मुलुकमा नेपाली नागरिकलाई दलालले पुर्‍याएर अलपत्र पार्ने क्रम बढेको छ । यो प्रवृत्तिलाई नियन्त्रण गर्न नसकेको सरकारले भिजिट भिसामा जाने व्यक्तिका हकमा केही नियम कडा बनाएको छ ।

अध्यागमन विभागका अनुसार गत वैशाखयता १७ हजार ३ सय ६४ नेपाली भिजिट भिसामा यूएई पुगेका छन् । गत कात्तिक महिनायता दैनिक ३ सयभन्दा धेरै नेपालीहरू यूएई जाने गरेको अध्यागमनको तथ्यांकमा छ ।

आकर्षक रोजगारीको प्रलोभनमा परेर भिजिट भिसामा दलालमार्फत यूएई पुगेका १ सय १८ नेपाली युवा अलपत्र परे । अलपत्र पर्नेमा करिब ४० जना पूर्वसेना पनि थिए ।

उनीहरूलाई दुबईस्थित अलफैदीमा कार्यालय रहेको त्रिनेत्र कन्सल्टेन्सीका सञ्चालक कोमलराज उपाध्यायले भिजिट भिसामा रोजगारीको प्रलोभन देखाएर यूएई पुर्‍याएका थिए । उक्त कन्सल्टेन्सीका सञ्चालक उपाध्यायले प्रतिव्यक्ति ६ लाख रुपैँयाँसम्म लिएका थिए ।

काेराेनाका कारण भिजिट भिसामा रोक : ११ हजारको भ्रमण रोकियो, अधिकांश यूएई जाने

यस्तै, गत पुस पहिलो साता भिजिट भिसामा यूएई काम गर्न पुगेका धादिङका १९ जना युवा अलपत्र परे । धादिङको नीलकण्ठ नगरपालिका– ९ का नौ जना र वडा नम्बर ५ खाल्टेका १० जना गरी एउटै नगरपालिकाका १९ जना युवाहरू भिजिट भिसामा गए पनि एजेन्टले नेपालमा भनेजस्तो रोजगारी नपाएपछि अलपत्र परेका थिए ।

१९ जनाकै भिसाको म्याद सकिएपछि उनीहरूलाई एजेन्ट रवीन्द्र दाहालले कोठामा थुनेर राखेका थिए । एजेन्टलाई २ लाख ५० हजार रुपैयाँ तिरेर गएका उनीहरूलाई नीलकण्ठ नगरपालिकाको पहलमा उद्धार गरिएको थियो ।

यसैगरी, गत असोजमा भिजिट भिसामा यूएई पुगेका पर्साको बहुदरमाई नगरपालिका घर भएका सात युवाहरू अलपत्र परेका थिए । एजेन्ट सुरेन्द्र यादवमार्फत झुक्याएर पर्यटक (टुरिस्ट) भिसामा वैदेशिक रोजगारीका लागि उनीहरू यूएई पुगेका थिए । नेपालमा भनेजस्तो रोजगारी नपाएर अलपत्र परेका उनीहरूलाई बहुदरमाईका नगरप्रमुख नितेन्द्र साहको पहलमा उद्धार गरिएको थियो ।

गत वर्षबाट भिजिट भिसामा यूएई गएर अलपत्र परेका ५ हजारभन्दा बढी नेपालीहरूलाई यूएईस्थित नेपाली दूतावासको पहलमा स्वदेश फर्काइएको थियो ।

भिजिट भिसामा गएका ९० प्रतिशत नेपालीहरू सम्बन्धित देशमै काम गर्दै बस्ने गरेका छन् । पर्यटन भिसामा गएका दक्ष व्यक्तिले रोजगारी पाउँछन् भने अदक्ष व्यक्ति समस्यामा परेर स्वदेश फर्किनुपर्ने बाध्यता रहेको गृह मन्त्रालयका सहसचिव तथा प्रवक्ता फणिन्द्रप्रसाद पोखरेल बताउँछन् ।

भिजिट भिसाका नाममा तस्करी भइरहेको छ । नयाँ नियम लागू भएसँगै यो समस्या समाधान हुँदै जाने उनको भनाइ छ ।

यस्तै, भिजिट भिसाका कारण नेपाललाई रोजगारदाता देशले डिमान्ड दिन छाडेका छन् । पछिल्लो समय भिजिट भिसाको सबैभन्दा ठूलो प्रभाव यूएईमा परेको नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका सदस्य लक्ष्मण पौडेलले बताउँछन् ।

भिजिट भिसाका नाममा मानव तस्करी भइरहेको र यो वैदेशिक रोजगारीक्षेत्रका लागि ठूलो चुनौती भएको उनले बताए । ‘यूएई वार्षिक कसरी १७ हजार नेपाली घुम्न जान्छन् । यो प्रश्नको विषय हो । सरकारले यस्तो विषयमा बेवास्ता गरेका कारण भिजिट भिसाका गिरोहको मनोबल बढ्दो छ,’ उनले भने ।

गाँउदेखि यूएईसम्मै एजेन्ट

म्यानपावर, कन्सल्टेन्सी, ट्राभल र एजेन्टले सबैभन्दा धेरै भिजिट भिसामा यूएई नेपाली पठाइरहेका छन् । भिजिट भिसा र व्यक्तिगत भिसामा कामदार पठाउन एजेन्ट गाउँदेखि सम्बन्धित देशसम्म सक्रिय रहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

वैदेशिक रोजगार विभागमा गाउँदेखि सम्बन्धित देशसम्म भिजिट भिसामा कामदार पठाउने एजेन्ट र कन्सल्टेन्सीका नाममा उजुरीसमेत पर्ने गरेको छ ।

जब एजेन्टले समुद्रमा बोलाएर मार्न खोजे

खाडीका देशमा बसेर कतिपय व्यक्तिले भिजिट भिसामा कामदार ओसार्न नेपालमा एजेन्ट नै राख्ने गरेको उजुरी पीडितले गर्दै आएका छन् । तर, भिजिट भिसामा कामदार पठाउने व्यक्तिलाई प्रमाण नहुँदा कारबाही गर्न समस्या भइरहेको विभागका महानिर्देशक दीपक काफ्ले बताउँछन् ।

भिजिट भिसाका नाममा रोजगारीको प्रलोभनमा परी आर्थिक ठगीमा परेका पीडितले दिएको उजुरीका आधारमा एजेन्टको पहिचान खुल्दैन । कतिपय ठगिएका व्यक्तिलाई त ठग्ने व्यक्तिका बारेमा जानकारीसमेत नहुने गरेको महानिर्देशक काफ्लेले बताए ।

यूएईसँग खाडीका अन्य देशमा समेत ट्राभल एजेन्सी, कन्सल्टेन्सी, म्यानपावर कम्पनी र तिनैका प्रतिनिधि एजेन्टले भिजिट भिसाका नाममा रोजगारीमा कामदार पठाइरहेको पाइएको छ ।

विभागले भिजिट भिसाका नाममा यूएई कामदार पठाउने म्यानपावर, ट्राभल र कन्सल्टेन्सीका केही महत्त्वपूर्ण कागजात जफत् गरेर कारबाहीसमेत गर्दै आएको छ ।

पीडितले दिएको उजुरीका आधारमा भिजिट भिसामा कामदार पठाउने म्यानपावर र व्यक्तिगत एजेन्टको खोजी गरे पनि कारबाही गर्ने आधार नहुँदा उनीहरूले उन्मुक्ति पाउने गरेको विभागले बताउँदै आएको छ ।

भिजिट भिसामा युएई गएर काम गर्नेलाई ३ महिना जेल र १० हजार दिराम जरिवाना, हजाराैँ नेपाली प्रभावित

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ ११, २०७८ २०:५४