सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

A+ A A-

का‌ग्रेससँगकाे गठबन्धनमा भनेजसरी काम गर्न नपाउँदा गठबन्धन फेरेको तर यहाँ झन् टाल्नैको हैरानी भएको कुरा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले आफ्ना निकटस्थहरूलाई सुनाउन थालेका छन् । नयाँ गठबन्धन बनेको दुई महिना पनि नपुग्दै सबैभन्दा बढी त्रसित प्रचण्ड आफैँ देखिन्छन् ।

प्रचण्डले नयाँ गठबन्धन बनेको छोटो समयमा नै दिक्दारी व्यक्त गर्न थालेका हुन् । खासगरी, सत्ता सहयात्री राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति तथा गृहमन्त्री रवि लामिछाने जोडिएको सहकारी प्रकरणले सडकदेखि सदनसम्म गठबन्धनलाई अप्ठेरो पार्नु र एमाले–एकीकृत समाजवादीबीचको वादप्रतिवाद घट्नुको सट्टा दिनदिनै बढ्दै जानुले प्रचण्डमा तनाव बढेकाे हाे । यी दुई कारणले गर्दा उनी सरकारको आयुका बारेमा आशंका व्यक्त गर्न थालेका छन् ।

प्रधानमन्त्रीकाे भनाइ भन्दै स्रोतले भन्यो, ‘उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयो । यता झन् टाल्नकै हैरान भइयो । कोही प्रकरण नै प्रकरण भएका कोही एकले अर्कालाई देख्नै नसक्ने तर सँगै हिँड्नुपर्ने बाध्यता । झन् अप्ठेरो पाे भयो ।’

प्रचण्डले काेल्टे फेर्दा एकाएक सत्ताबाहिर हुनुपरेकाे नेपाली कांग्रेसले यो गठबन्धन भत्काउने प्रयास जारी राखेको छ । गठबन्धन भत्काउन कांग्रेसले नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाउने अफरसमेत गरेकाे छ ।

एमाले–माओवादीलाई रवि लामिछानेकाे चिन्ता

एमाले र माओवादीलाई अहिले गृहमन्त्री रवि लामिछानेकै कारण गठबन्धन तलमाथि हुन सक्ने भय छ । सहकारी प्रकणमा मुछिएका लामिछानेमाथि छानबिन गर्न संसदीय छानबिन समिति बन्नुपर्ने अडानमा कांग्रेस टसमस भएकाे छैन । प्रमुख विपक्षी कांग्रेस आफ्नो मागबाट टसमस नहुने अवस्थामा सत्तापक्षले रविमाथि छानबिन गर्न संसदीय समिति बनाउनुपर्ने हुन्छ । समिति बनेपछि रविले गृहमन्त्रीबाट नैतिकताका आधारमा राजीनामा दिनुपर्छ ।

यदि लामिछानेले राजीनामा दिए पनि रास्वपाले सरकारलाई दिएकाे समर्थन कायमै राखे यो गठबन्धन चल्छ । तर रास्वपाले सरकारलाई दिएकाे समर्थन पनि फिर्ता लिएमा भने सरकार ढल्न सक्छ । त्यसपछि सुरु हुन्छ अर्को अस्थिरताको गोलचक्कर, जसमा चार राजनीतिक दलका आ–आफ्नै दाउ छन् ।

प्रचण्ड रणनीति प्रधानमन्त्रीमा निरन्तरता

तेस्राेपटक प्रधानमन्त्री बनेका माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले प्रधानमन्त्रीका रूपमा सबैभन्दा लामो कार्यकाल अहिलेकै हाे । यसअघिका दुई कार्यकालमा उनले एक वर्ष कटाउन सकेका थिएनन् ।

अहिले झण्डै डेढ वर्षदेखि सरकार चलाइरहेका प्रचण्ड सके आधा कार्यकाल नभए दुई वर्ष सरकारको नेतृत्व गर्न चाहन्छन् । गृहमन्त्री लामिछानेविरुद्ध संसदीय छानबिन समिति गठन भए रास्वपाले सरकार छाेड्न सक्ने अवस्थाकाे आकलन गरेर प्रचण्डले तीन विकल्पमा नजर लगाएका छन् । उनले पहिलाे विकल्प हाे आफ्नै नेतृत्वमा सरकारलाई निरन्तरता दिने । त्यसका लागि उनले गृहमन्त्री लामिछानेमाथि छानबिन भए पनि सरकारको समर्थन कायम राख्न लगाउने उपाय खाेज्न सक्छन् ।

प्रचण्डले साेचिरहेकाे दोस्रो विकल्प हाे, कांग्रेससहितकाे पुरानै गठबन्धनमा फर्किने । उनले पुरानै गठबन्धनमा फर्कन माधवकुमार नेपाललाई फकाउन अनेक उपाय साेचिरहेका छन् । अहिले सुदूरपश्चिममा नेकपा एसको नेतृत्वमा सरकार छ । जुन एमालेलाई मन परेको छैन । एमालेले समर्थन फिर्ता गरे कांग्रेसलाई समर्थन गर्न लगाएर सुदूरपश्चिम प्रदेशहुँदै केन्द्रमा प्रवेश गराउने । कांग्रेस र एससँग मिलेर आफ्नै निरन्तरता कायम राख्ने ।

यसबारे प्रधानमन्त्री प्रचण्ड र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाबीच पनि संवाद सुरु भएको माओवादी स्रोतले बताएको छ । उक्त स्रोतले भन्यो, ‘सत्ताको चिन्ता सबैलाई छ । कांग्रेसलाई पुनः फर्कनु छ । माओवादीले टिक्नु छ । राजनीतिमा को दुस्मन को मित्र केही हुँदैन । अहिले देउवा र प्रचण्ड आन्तरिक रूपमा संवादमा छन् । मिल्ने अवस्था आउन पनि सक्छ ।’

कांग्रेस–माओवादीबीच समसामियक विषयमा संवाद चलिरहेकाे माओवादी केन्द्रका सचिव देवेन्द्र पौडेलले बताए । राजनीतिक दलका नेताहरूबीच संवाद हुनु कुनै आश्चर्यको कुरा नभएको बताउँदै उनले भने, ‘राजनीतिक दलहरूबीच संवाद हुन्छ । कांग्रेस–माओवादीबीच पनि संवाद भएको छ । तर, संवाद गठबन्धन भत्काउन होइन, राष्ट्रिय विषयहरूमा भइरहेका छन् ।'

प्रचण्डले साेचिरहकाे तेस्रो विकल्प हाे, माधवकुमार नेपाललाई प्रधानमन्त्रीमा समर्थन गरेर कांग्रेसलाई सहमत गराउने । याे विकल्पमा कांग्रेस पनि तयार भैहाल्ने प्रचण्डकाे बुझाइ छ । सरकारमा रहिरहन पनि पाइने र नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाएको जस पनि लिन पाइने भएकाले प्रचण्डले याे विकल्प पनि खुला राखेका छन् । नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाए एमाले गठबन्धनबाट सजिलै बाहिरिने र कांग्रेससँग पुनर्मिलन हुने प्रचण्डकाे बुझाइ छ ।

कांग्रेस दोहोरो संवादमा

फागुनमा सरकारबाट बाहिरिएपछि कांग्रेस नेताहरूले माओवादी केन्द्र र अझ विशेष गरी प्रधानमन्त्री प्रचण्डमाथि आक्रमण सुरु गरे । प्रचण्डलाई धाेकेबाजकाे संज्ञा दिँदै उनीहरूले कांग्रेस–एमाले मिलेर देशलाई निकास दिनुपर्ने बताउन थाले । तर, यसका लागि एमाले तत्काल तयार नभएपछि गठबन्धनभित्रकै एसका अध्यक्ष नेपाललाई प्रधानमन्त्री बनाउने गरी गठबन्धन बनाउन खोजियो । त्यो पनि सजिलै सम्भव हुने छाँट देखिएन ।

त्यसपछि अहिले कांग्रेसका नेताहरू एमाले र माओवादीसँग समानान्तर रूपमा संवाद गरिरहेका छन् । केही दिनपहिला कांग्रेस नेता शेखर कोइराला र महामन्त्री गगनकुमार थापाले एमाले उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीलाई भेटेर मिलेर जाने प्रस्ताव गरेका थिए । कांग्रेस नेताहरूले त्यही दिन अध्यक्ष ओलीलाई पनि भेटेको बताइन्छ ।

तर, नेपाली कांग्रेसका प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महत अहिले कुनै पनि दलसँग गठबन्धनबारे संवाद चलेकाे स्वीकार्दैनन् । उनले भने, ‘राजनीतिक वृत्तमा हल्ला हुन सक्छ । तर, गठबन्धन भत्काउने र बनाउने विषयलाई लिएर कांग्रेसले एमाले–माओवादीसँग संवाद गरेकाे छैन ।'

प्रवक्ता महतले यस्ताे दाबी गरे पनि कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा स्वयम्‌ प्रधानमन्त्री प्रचण्डसँग संवादमा रहेकाे स्राेतकाे दाबी छ । माओवादी तयार भए पुरानो गठबन्धनमा फर्कन कांग्रेस तयार छ । यसका लागि कांग्रेसले एसलाई साथमा लिन चाहेकाे छ । यदि यो रणनीति पूरा नहुने भएमा प्रधानमन्त्री दिएर भए पनि एमालेसँग मिल्ने विकल्पमा कांग्रेस खुला छ ।

एमाले गठबन्धनलाई निरन्तरता नभए कांग्रेससँग मिल्ने

एमालेको पहिलो प्राथमिकता अहिलेकाे गठबन्धनलाई निरन्तरता दिने छ । यो गठबन्धनमा पछिल्लो समय विवाद रहेको एमाले अध्यक्ष ओली र नेकपा एसका अध्यक्ष नेपालबीच एकअर्काविरुद्ध हुने गरेका आलोचनाले प्रस्ट पार्छ । उनीहरू दुवै जनाले एकअर्काविरुद्ध सार्वजनिक मञ्चमा नै आलोचना गर्न थालेका छन् । यदि गृहमन्त्रीले समर्थन फिर्ता नलिएमा ओली पनि यही गठबन्धनलाई निरन्तरता दिन चाहन्छन् । इलामको उपनिर्वाचनमा माओवादीले एमालेलाई समर्थन गरेको छ । बिस्तारै माओवादी एमालेसँगै मिलेर जान चाहन्छ ।

तत्काल एकता गर्नुभन्दा यसरी सहकार्य गरेर अवस्था परिपक्व बनाउँदै एकता पनि गर्ने रणनीतिमा दुवै अध्यक्ष छन् । तर, यदि रविले सरकारको समर्थन फिर्ता लिएमा सरकार टिकाउन बहुमत पुग्दैन । यस्तो अवस्थामा बल्लबल्ल सरकारमा आइपुगेको एमाले कांग्रेससँग मिलेर सरकार चलाउन तयार हुनेछ । त्यही भएर अहिले ओलीले दोस्रो तहका नेताहरूलाई कांग्रेस नेताहरूसँग भेटवार्ता तथा छलफलमा लगाएका छन् । उनी आफू पनि कांग्रेस नेताहरूसँग संवादमा छन् ।

प्रधानमन्त्री हुने दाउमा नेपाल

जसरी पनि सरकार ढालेर प्रधानमन्त्री हुने दाउमा छन् एसका अध्यक्ष नेपाल । यसका लागि उनी जुनसुकै हदसम्म पनि जान तयार रहेको बताइन्छ । यो गठबन्धन बनेपछि नेपालको प्रधानमन्त्री बन्ने पालो नै नआउने देखिन्छ । त्यही भएर पनि उनी यो गठबन्धन भत्काउन चाहन्छन् ।

यो गठबन्धन उनले छोडेमा समस्या आउँदैन । तर, गृहमन्त्री रविका कारण गठबन्धन भत्केमा नेपाल देउवा–प्रचण्ड मिलाउने मिडिएटर बन्नेछन् । सके सरकार ढल्ने बित्तिकै आफू प्रधानमन्त्री हुने, नसके प्रचण्डपछि प्रधानमन्त्री आफू हुने दाउमा उनी छन् ।

याे पनि :

डेढ महिनामै प्रचण्डले भन्न थाले- उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयाे, यता झन् टाल्नकै हैरान

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

रहस्यमय’ भूमिकामा माधवः अस्थिरताकाे गाेलचक्कर लगाउन सत्ता गठबन्धनसँग घुर्की, कांग्रेससँग उठबस

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १२, २०८१ १८:३८