छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

A+ A A-

'घुम्न जाने हो ?'

'किन नजानु, जाने हो । '

काठमाडौंमा रहेको म र इटहरीमा रहनुभएका मेरा दाइको दुई अपूर्ण वाक्यले हाम्रो यात्रा सुनिश्चित भएको थियो । मन भएपछि बिनायोजना पनि जान सकिने काठमाडौंको नजिकै रहेको नेपालको पहिलो हिमाली राष्ट्रिय निकुञ्ज लाङटाङतर्फ हामी जाने भयौँ । मेरो लागि हिमाली क्षेत्रको यात्रा नयाँ भने थिएन तर तराईमा बसिरहनुभएका दाइका लागि चुनौतीपूर्ण थियो ।

काठमाडौंबाट धाडिङको गल्छी, नुवाकोटको ककनी वा गुर्जे भञ्ज्याङ/छहरेहुँदै रसुवा पुग्न सकिन्छ । काठमाडौंबाट (४/५ घण्टा) करिब १३० किमिको दूरीमा रहेको स्याफ्रुबेँसी, रसुवा (१५०० मिटर) सम्म बस तथा अन्य सवारीसाधनबाट जान सकिने भएकाले सहज नै छ । हामी भने टोखाको झोरहुँदै शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्जको गुर्जे भञ्ज्याङबाट बाइकमा गयौँ । नुवाकोटको लिखु खोलाको हरियाली फाँट पार गर्दै सदरमुकाम विदुर नगरपालिका पुगिन्छ, जहाँ त्रिशूली जलविद्युत् आयोजनास्थल छ । नेपाल–चीन (तिब्बत) जोड्ने रसुवा केरुङ बोर्डर नाकाको प्रवेश मार्गको मुख्य ठाउँको रूपमा त्रिशूली बजारलाई लिइन्छ ।

photo 91713516700.jpg

रसुवाको कालिकास्थानबाट त्रिशूली नदीवरिपरिको उपत्यकाको दृश्य लोभलाग्दो देखिन्छ । त्रिशूली जलविद्युत्‌को जलाशयले झन् त्यहाँको सौन्दर्यलाई थप मनमोहक बनाएको छ । जति उचाइमा बढ्दै जान्छौँ, त्यति चिसो बढ्दै गएको अनुभव बटुल्दै जान्छौँ । नुवाकोट जिल्लाबाट रसुवा जिल्ला प्रवेश गरेसँगै त्यो अनुभूति गर्न सकिन्छ ।

रसुवाको धुञ्चे समुद्री सतहबाट २००० मिटर उचाइमा रहेकाले सधैँ नै हावापानी चिसो हुन्छ । नुवाकोटको गर्मी ठाउँ त्रिशूलीबाट आएकाले हामीलाई छुट्टै आनन्दको अनुभूति भयो । स्याफ्रुबेँसी पुग्नुभन्दा अगाडि नै लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज सुरु हुने भएकाले धुञ्चे (सदरमुकाम रसुवा) मा निकुञ्जको चेकपोस्टमा प्रवेशाज्ञा लिएर जानुपर्ने हुन्छ । हामी पनि निकुञ्जको अनुमतिपत्र (प्रवेश टिकट) लिएर अगाडि बढ्यौँ । क्यामेरा लैजान पाइने रहेछ, ड्रोन क्यामेरा भने पूर्ण निषेध थियो । जहाँबाट लाङटाङ निकुञ्जभित्रकै हिन्दुहरूको पवित्र तीर्थस्थल गोसाइँकुण्ड (४४०० मिटर) को पदयात्रा गर्न सकिन्छ ।

photo 81713516716.jpg

धुञ्चेभन्दा स्याफ्रुबेँसी कम उचाइमा रहेकाले हामी धुञ्चेबाट ओरालो बाटोतर्फ लाग्यौँ । धुञ्चेको बजारनजिकैबाट बग्ने त्रिशूली खोला जुन गोसाइँकुण्डको शिरहुँदै बगेर आएको हुन्छ । त्यो पार गर्दै हाम्रो यात्रा अगाडि बढ्छ । त्यसपछि ठूलो चट्टानी पहरो काटेर नेपाल आर्मीले बनाएको रोडको दृश्य हेर्नलायक छ । त्यस ठाउँबाट धुञ्चे बजार राम्रोसँग देखिन्छ । सानो भार्खु गाउँको ११ घुम्ती रोडको दृश्यले त्यहाँ जाने जोकोहीलाई मोहित बनाउँछ । हामी पनि त्यस ठाँउमा बसेर स्याफ्रुबेँसीसम्म अवलोकन गर्‍यौँ ।

phto 41713516752.jpg

काठमाडौंबाट छोटो दूरीमा भएकाले स्याफ्रुबेँसीमा छिटो पुग्ने पदयात्रीहरू कोही त्यहीँ बस्छन्, कोहीचाहिँ त्यहाँबाट पदयात्रा सुरु गरी दोमेन वा पहिरोभन्ने ठाउँसम्म पुग्ने गर्छन् । हामी भने बाइकमा दोमेनसम्म गयौँ । दोमेनमा लाङटाङ खोलाबाट जलविद्युत् परियोजना सञ्चालन गरिएकाले रोडको सुविधा पुगेको रहेछ । सार्वजनिक सवारीसाधनबाट जानेहरू स्याफ्रुबेँसी नै बसेर हिँड्नुपर्ने हुन्छ ।

photo 61713516751.jpg

स्याफ्रुबेँसीबाट सुरु हुने पदयात्रा भोटेकोसी तरेसँगै लाङटाङ खोलाको वारिपारि गर्दै २ देखि ३ दिनमा गर्न सकिन्छ, जहाँबाट अन्तिम गाउँ क्यान्जिन गोम्पा (३९०० मिटर) मा पुगिन्छ । हिमाली क्षेत्रमा पाइने वनस्पति तथा वन्यजन्तुहरूको अवलोकन गर्दै यात्रा अगाडि बढ्ने गर्छ । रेड पाण्डा (हाब्रे ) का लागि राम्रो बासस्थान भएको यस निकुञ्जमा यात्रा गर्दा सबै ठाउँमा निगालो (एक प्रकारको बाँस) पाइँदो रहेछ, जसले गर्दा रेड पाण्डाको खानाका लागि सहज बनाएको छ ।

photo 71713516751.jpg

अहिले गुराँस फुल्ने सिजन भएकाले रमाउँदै, प्रकृतिसँग आनन्द लिँदै हामी लाङटाङको सौन्दर्यलाई साक्षात्कार गर्दै हिँड्यौँ । बाटो उचाइतर्फ अगाडि बढे पनि सहज किसिमको रहेछ । धेरै उकालो नभएकाले पदयात्रा गर्ने व्यक्तिलाई कुनै किसिमको अप्ठ्यारो नपर्ने रहेछ ।

करिब २/२ घण्टाको दूरीमा टि-हाउसहरू भेटिने हुनाले खान बस्न भने समस्या छैन । बाटोमा बाम्बो, रिम्चे, लामा होटेल, रिभरसाइड, घोडातबेला, थाङ्स्याप, लाङटाङ आदि ठाउँहरू भेटिन्छन् । तर, गाडीबाट झरेर २ /४ घण्टाको दूरीमा नपुग्दै त्यहाँ हरेक खाना/ खाजा कुनै पनि सामानको मूल्य भने १०औँ गुणा बढी तिर्नुपर्छ, जुन हामीजस्तो पदयात्रा गर्नेका लागि उपयुक्त होइन । दूरी बढेअनुसार त्यही अनुपातमा ढुवानीको कारणले केही मूल्यवृद्धि हुनु स्वाभाविक हो तर अनपेक्षित रूपमा गरिएको मूल्यवृद्धिले हरेक पदयात्रीको यात्रालाई असहज बनाइदिएको छ ।

photo 101713516751.jpg

लाङटाङ क्षेत्रभित्र हरेक ठाउँमा प्रत्येक सामानको निश्चित मूल्य नतोक्ने हो भने पदयात्रा गर्नेहरू बढ्ने होइन, घट्छन् । नेपालीहरूले पदयात्रा गर्न नसक्ने स्थिति त्यहाँको अवस्थाले देखाउँछ । विदेशीले जति पैसा पनि तिर्न सक्छन् र पदयात्रा भनेकै उनीहरूका लागि हो भन्ने मानसिकता हटाउनुपर्ने देखिन्छ ।

अहिले वसन्त ऋतु (चैत-वैशाख)मा ट्रेकिङको सिजन भएकाले धेरै विदेशी पर्यटकहरू आउने गर्छन् । हामीले यात्रा गर्दा पनि थोरै मात्र नेपालीहरू भेट्यौँ । पदयात्रा मात्र नभएर जैविक विविधतामा पनि त्यत्तिकै धनी छ यो निकुञ्ज । विभिन्न जीव तथा वनस्पतिको अवलोकन गर्नका लागि यस निकुञ्जमा आउन सकिन्छ ।

phot 21713516750.jpg

निकुञ्जमा १ हजारभन्दा बढी वनस्पति, ४६ प्रकारका स्तनधारी जनावर, २ सय ५० भन्दा बढी पक्षी, ११ प्रकारका सरिसृप, ३० प्रकारका माछा, १० प्रकारका माकुरा र ५८ प्रकारका पुतली पाइन्छन् । लाङटाङ लिरुङ (७,२४३ मि.), लाङ्टाङ रि, गान्चेन्पोजस्ता हिमालहरूले यसलाई प्राकृतिक सुन्दरता प्रदान गरेका छन् । याला पिक (५५२० मिटर) निकै प्रसिद्ध रहेछ । हिमाल चढ्नेहरूले सुरुमा यही पिकको आरोहण गर्दा रहेछन् ।

photo 31713516750.jpg

२०७२ को भूकम्पमा पहिरोले क्षति भएको गाउँ लाङटाङहुँदै हामी अगाडि बढ्यौँ । पर्यटकहरूले क्यान्जिन गोम्पा पुगेपछि वरिपरि ३६० डिग्रीको भ्युमा हिमालको दृश्यावलोकन गर्न पाउँछन् । १ दिनको आरामपछि त्यहाँबाट धेरै पदयात्रीहरू क्यान्जिन रि प्रथम र द्वितीय (४२०० मिटर र ४५०० मिटर) वा सेर्गोरी (५००० मिटर) को उचाइमा रमाउन जाने गर्छन् । हामी पनि सेर्गोरी गयौँ तर एकदमै उकालो एकैपटक ३९०० मिटर को उचाइबाट ५००० मिटर जान भने सहज थिएन । त्यहाँबाट चीनको तिब्बतमा अवस्थित विश्वको १४औँ ८००० मिटरभन्दा अग्लो सिसापाङ्मा हिमाल (८०१३ मिटर) देख्न सकिन्छ ।

जति उचाइमा गयो, त्यति सुन्दर दृश्यहरू देखिने भएकाले लाङटाङ घुम्न आउनेहरू कुनै न कुनै पिक चढेर आफूलाई गौरव गर्छन् । मैले पनि पिकमा पुगेर स्वर्गमा पुगेको अनुभूति गरेँ । क्यान्जिन गोम्पाबाट गान्ज ला ५१२२ मिटर (पास) गरेर हेलम्बु, सिन्धुपाल्चोक निस्कन सकिन्छ ।

photo 11713516736.jpg

एक हप्ता (७ दिन) देखि दुई हप्ता (१५ दिन) सम्म आफूले चाहेअनुसारको 'आइटिनेररी' बनाएर घुम्न सकिने निकुञ्ज हो लाङटाङ । त्यसबाहेक निकुञ्जनजिक रहेका ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिकस्थलहरू, तामाङ, शेर्पा समुदायका बस्तीहरू पनि जान सकिन्छ ।

पदयात्रा गरेर स्याफ्रु फर्केपछि हामी पनि त्यहाँबाट नेपाल चीनको बोर्डर केरुङ नाका गयौँ । जुन स्याफ्रुबाट १९ किलोमिटर मात्र टाढा छ । ऐतिहासिक रसुवागढीको अवलोकन, तातोपानी (कुण्ड) मा स्नान गर्नुका साथै नेपाल–चीन बोर्डर पुगेर हाम्रो यात्रा सकायौँ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख ८, २०८१ ०८:१८