के हो रेमिट्यान्स, अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन यसको भूमिका के हुन्छ ?

A+ A A-

गरिब देशका मानिसहरू काम गर्न धनी देश जान्छन् । उनीहरूले काम गरेबापत पाउने मुद्रा आफ्ना देश पठाउँछन् । नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशक त्रिलोचन पङ्गेनी त्यसरी आफ्नो देशमा पठाएको मुद्रा नै रेमिट्यान्स भएको बताउँछन् । उनका अनुसार रेमिट्यान्सलाई विप्रेषण पनि भन्ने गरिन्छ ।

रेमिट्यान्सले नै विदेशी मुद्रा साट्छ, नेपाल राष्ट्र बैंकले । सोहीअनुसारको नेपाली मुद्रा भने रेमिट्यान्स पठाउनेको परिवारलाई बैंकले भुक्तानी दिने गर्छ ।

पङ्गेनीले रेमिट्यान्स देशको अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन र देशलाई समृद्ध बनाउन महत्त्वपूर्ण भएको बताए ।

‘देशका निम्ति आवश्यक पर्ने विदेशी मुद्रा रेमिट्यान्सले आपूर्ति गर्ने त भइहाल्यो, साथमा विदेशी मुद्रा साटेर राष्ट्र बैंकले राख्ने र नेपाली मुद्रा परिवारले लिने हुन्छ,’ पङ्गेनी भन्छन्, ‘त्यो पैसाले घर व्यवहार चलाउन र बालबच्चा पढाउन खर्च हुन्छ । बिस्तारै घरपरिवार पनि गरिबीबाट माथि उठ्छ र अर्थतन्त्र लयमा हुन्छ ।’

राष्ट्र बैंकले पछिल्लो समय रेमिट्यान्समा कमी भएको जनाउने गरेको छ । बैंकका अनुसार त्यसको असर विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा परेको छ । विदेशी मुद्राको सञ्चिति नभएको अवस्थामा भने विदेशबाट उपभोग्य वस्तुको आयात हुँदैन ।

हाल श्रीलङ्का विदेशी मुद्रा सङ्कटको सामना गरिरहेको छ । यतिसम्म कि त्यहाँ उत्पन्न सङ्कटकै कारण भएको जनप्रदर्शनले गोटाबाया राजापाक्षेको सरकार ढाल्यो ।

राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशक पङ्गेनी रेमिट्यान्स कमी हुनु र विदेशी मुद्रा सञ्चिति घट्दो क्रममा रहनुलाई देशको अर्थतन्त्र संकटपूर्ण भएको रूपमा अर्थ्याउँछन् । सम्भावित सङ्कटबाट अर्थतन्त्रलाई जोगाउन उनले विदेशी मुद्राको दुरुपयोग नगर्न सरकारलाई सुझाए ।

‘रेमिट्यान्सबाट प्राप्त विदेशी मुद्रामा सरकारले होली खेलिदिनुभएन । सरकारले होली खेलेको अवस्था छ । त्यसले मुलुकको हित गर्दैन’, पङ्गेनी भन्छन् । राष्ट्र बैंकका अनुसार गएको ११ महिनामा सबै देशबाट गरी ७ अर्ब ११ करोड डलर रेमिट्यान्स देशमा भित्रिएको थियो ।