डाँका मुद्दामा १ वर्ष कैद सजाय पाएका व्यक्ति एकै दिनमा मुक्त

A+ A A-

धनुषाको धनुषाधाम नगरपालिका–९ का दिपु भनिने दिपेन्द्र यादव डाँका मुद्दामा दोषी ठहर भएर १ वर्ष कैद सजाय भुक्तानका लागि २०७६ चैत्र ११ गते महोत्तरीको जलेश्वर कारागार पुगेका थिए ।

अदालतको फैसलाअनुसार यादव आगामी २०७७ चैत्र ११ गते रिहा हुने थिए तर उनी जेलमा १ दिन मात्रै बसेर रिहा भएका छन् ।

जलेश्वर कारागार शाखाका जेलर मकसुदन महासेठका अनुसार प्रतिदिन ३ सय रुपैयाँका दरले जरिमाना तिरेर उनी रिहा भएका छन् । धनुषा जिल्ला अदालतमा निवेदन साथ उपस्थित भएपछि अदालतले उनलाई कैद सजाय बापतको जरिमाना लिएर रिहा गर्न आदेश दिएको हो ।

विगतमा कैदीलाई यस्तो सुविधा थिएन । तर कोरोना भाइरसको महामारीको जोखिम नियन्त्रणका लागि चैत्र ७ गते सर्वोच्च अदालतको पूर्ण बैठकबाट पूर्व तयारी तथा अपनाउनुपर्ने सावधानीका सन्दर्भमा २३ बुँदे परिपत्र जारी गरिएको थियो ।

त्यही परिपत्रको छैठौं बुँदामा उल्लेख छ, ‘महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयबाट अनुरोध भइआएको र विपद्को यो विशेष परिस्थितिमा कारागारमा रहने कैदीबन्दीको भीडभाड कम गर्ने प्रयोजनार्थ मुलुकी फौजदारी कार्यसंहिता, २०७४ को दफा १५५ अनुसारको कैदबापत रकम लिई कैदबाट छोडी पाउन निवेदन परेमा रकम लिई कैदबाट छोडिदिन उपयुक्त देखिए न्यायाधीशको इजलाशबाट आवश्यक आदेश गरी छोड्न व्यवस्था गर्ने ।’

कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमका कारण १ वर्षसम्म कैद ठहर भएका कैदीलाई अदालतले धमाधम रिहा गर्न थालेको छ । जलेश्वर जेलका जेलर महासेठ अनुसार छोडनका लागि २८ जनाको लिष्ट बनाइएको छ, तिनीहरुलाई क्रमशः छोडिने छ ।

सर्वोच्चले मातहतका सबै अदालतमा परिपत्र पठाएपछि १ वर्षसम्म कैद सजाय ठहर भएका र कैद सजाय काटिरहेका कैदीबन्दी धमाधम निवेदनसहित अदालतसमक्ष उपस्थित हुन थालेका छन् ।

यसरी नै देशका सबै जेलबाट १ वर्ष वा सोभन्दा कम सजाय भुक्तान गरिरहेका कैदीबन्दीको कैदबापत प्रतिदिन ३ सय रुपैयाँ जरिमाना लिएर रिहा गर्नका लागि सिफारिसहरू सम्बन्धित अदालतसमक्ष गइरहेको कारागार व्यवस्थापन विभागका महानिर्देशक प्रदीपराज कँडेलले बताए ।

‘सर्वोच्च अदालतको पूर्ण बैठक नै बसेर दैनिक कैदबापत ३०० रुपैयाँ जरिमाना लिएर इजलाशसमक्ष पेश गर्ने निर्णय भएकाले देशभरका कारगारबाट नै सिफारिस भइरहेको छ,’ महानिर्देशक कणेलले भने, ‘कुल कति जनाको सिफारिस भइसक्यो र कति जना कैदी रिहा भइसके भन्ने तथ्यांक आइसकेको छैन ।’

देश लकडाउनको अवस्थामा रहेका कारण ती तथ्यांक संकलनमा कठिनाइ भएको उनले बताए । काठमाडौं उपत्यकाबाट मात्र ४० जना जति कैदी रिहा भएका उनले बताए ।

जलेश्वर जेलको अवस्था

महोत्तरी जिल्लाको जलेश्वर कारागारमा १ सय ३१ जना कैदी बन्दी राख्ने क्षमता भएपनि अहिले ५ सय ३१ जना छन् ।

सरकार र चिकित्सकहरुका अनुसार एक मानिसदेखि अर्को मानिसबीचको दुरी कम्तिमा ३ फिट हुनुपर्नेछ । तर कारागारमा सयौं मानिस एउटै कोठामा एकै साथ सुत्ने गरेका छन् ।

कैदी बन्दीहरुलाई राख्न विकल्प नभएकाले कोरोना भाइरस संक्रमणको खतरा भएपनि अर्को उपाय गरिएको छैन ।

कारागारमा ४१ जना महिला र ४ जना आश्रित छन् । उनीहरुको अवस्थापनि पुरुष कैदीबन्दीहरुको भन्दा फरक छैन । दुई तते भवनमा सबै कैदीबन्दीहरु एकै साथ सुत्ने गरेको महासेठले जनाए । क्षमता भन्दा धेरै बढी कैदीबन्दी रहेकाले उच्च जोखिम रहेको छ ।

अहिले भित्र रहेका कैदीहरुलाई बाहिर नलगिएपनि धनुषा र महोत्तरी जिल्लाबाट अझै कैदीबन्दीहरु आइनै रहेको कारागार प्रमुख जेलमहासेठले बताए । ‘एकै स्थानमा धेरै कैदीबन्दीहरु रहेकाले उच्च जोखिम रहेको छ,’ उनले भने, ‘नयाँ कैदीबन्दीहरुलाई स्वास्थ्य परीक्षण गररेर मात्र राख्ने गरिएको छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, चैत १६, २०७६ १५:२०