ओलीको मनोवैज्ञानिक सन्देश : सडकमा बख्तरबन्द गाडी, नारायणहिटीअगाडि शक्ति प्रदर्शन

ओलीको मनोवैज्ञानिक सन्देश : सडकमा बख्तरबन्द गाडी, नारायणहिटीअगाडि शक्ति प्रदर्शन

A+ A A-

नेपाली सेनाका प्रवक्ता सन्तोषबल्लभ पौडेलले आइतबार अपरान्ह ट्वीट गर्दै सेनाले १९ माघको राति बख्तरबन्द गाडीसहित काठमाडौंको चक्रपथ परिक्रमा गर्ने योजना सार्वजनिक गरे । सेनाको यो योजनाले डेढ दशकअघि राजा ज्ञानेन्द्र शाहले प्रत्यक्ष शासन आफ्नो हातमा लिएको क्षणलाई सम्झाइदिएको छ ।

सेनाले बख्तरबन्द गाडीको प्रदर्शन यस्तो घडीमा गर्दै छ, जतिबेला प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली अध्यक्ष रहेको नेकपाले नारायणहिटी दरबारसम्मुख आफ्नो शक्ति प्रदर्शनको तयारी गरेको छ । सरकारविरुद्ध सडकमा दिनहुँ प्रदर्शन भइरहँदा सेनाले बख्तरबन्द अभ्यास गरेर मनोवैज्ञानिक सन्देश दिन खोजेको विश्लेषण गरिएको छ । उपत्यकाबाट सुरु हुने बख्तरबन्द अभ्यास २१ माघमा ७ वटै पृतनाअन्तर्गतका मेकानाइज्ड युनिटमा समेत हुनेछ ।

नेपाली सेनाको कार्यवाहक प्रवक्ता महासेनानी पदम बुढाले भने सडकमा बख्तरबन्द सवारलाई संगठनको नियमित अभ्यास तालिकामा पर्ने व्याख्या गरे । यस्तो अभ्यास कति-कति समयमा गरिन्छ भन्ने निश्चित नभएको उनको भनाइ थियो । ‘पहिले हामीले सूचना नदिई अभ्यास गर्थ्यौं,’ उनले भने, ‘तर अहिलेकाे राजनीतिक वातावरणले गर्दा सर्वसाधारणमा त्रास पैदा होला भनेर पहिले नै सूचना जारी गरेका हौँ ।’

सेनाको भनाइबाटै बुझ्न सकिन्छ- नियमित अभ्यास भनिएको बख्तरबन्द प्रदर्शनका लागि छानिएको दिन १९ माघलाई छल्न पनि सकिन्थ्यो । तर, सेनाले त्यही दिन रोज्यो । १९ माघ २०६१ मा राजा ज्ञानेन्द्रले शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकार अपदस्थ गरेर शासन आफूले लिएका थिए, जुन नेपालको राजनीतिक इतिहासमा ‘कु’का रूपमा चित्रित छ । राजाको यही कदमपछि हिंसात्मक गतिविधिमा सामेल नेकपा (माओवादी) र संसदीय दलबीच १२ बुँदे सहमति र संयुक्त जनआन्दोलन भई २ सय ५० वर्ष लामो राजतन्त्रको अन्त्य भएको थियो ।

प्रधानमन्त्री ओलीले नारायणहिटी दरबार अगाडि शक्ति प्रदर्शनको स्थान रोजेकै पृष्ठभूमिमा सेनाले पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको प्रतिगामी कदम चालेको दिनलाई सैन्य अभ्यास गर्ने योजना बनाएको छ । ‘यो संयोग मात्र नहुन सक्छ,’ सुरक्षा मामिलाका जानकार गेजा शर्मा वाग्ले भन्छन्, ‘यति नै बेला अभ्यास गर्नुपर्ने आवश्यकता किन भयो ? प्रतिनिधिसभा विघटनपछिको सुरक्षा अवस्थालाई हेरेर यो अभ्यास गराएको हुनसक्छ । मचाहिँ पछिल्लो घटनाक्रमपछिको सुरक्षा तयारीजस्तो देख्छु ।’

जानकारहरूका अनुसार, सेनाको यस्तो अभ्यास विगतकै परम्परा हो । आफ्नो बन्दोबस्तीका सामान सही हालतमा राख्न सेनाले यस्तो अभ्यास बेलाबेला गर्छ । पूर्वसहायक रथी नैनराज दाहालका अनुसार बख्तरबन्द गाडीको क्षमता जाँच्न र इन्जिन ठीक भए-नभएको यकिन गर्न सेनाले सडकमा निकालेर परीक्षण गर्छ । ‘पहिले खुरुखुरु आफ्नो यो काम गर्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘तर अहिले सूचना निकालेकाले अनेक अर्थ लगाइएको हुनसक्छ ।’

फाइल तस्वीर : देवेन्द्रमान सिंह, एएफपी

अनेक अर्थ लगाउन सकिने कुबेलामा सेनाले सैनिक ट्यांक बाहिर निकाल्ने योजना बनाएको एक पूर्वरथी बताउँछन् । ती सैनिक अधिकारीको मतमा चार अवस्थामा सैनिक बख्तरबन्द गाडी सडकमा घुमाउने गरिन्छ । पहिलो, बन्दाेबस्तीका सामान ठीकठाक राख्न नियमित अभ्यास । दोस्रो, राजनीतिक अन्योल भएको बेला सुरक्षाका लागि हामी तयार छौँ भन्ने सन्देश दिन । तेस्रो, हरेक चुनावको पूर्वसन्ध्यामा पनि सेना सैनिक ट्यांकसहित सडकमा उत्रने गर्छ, गस्तीका लागि । र, चौथो सरकारको इच्छा मुताविक ।

उच्च सैनिक सूत्रका अनुसार, सरकारको इच्छामा आफ्ना विरोधीलाई मनोवैज्ञानिक प्रभाव तुल्याउन सेनालाई यस्तो अभ्यास गराउन लगाइएको हो । ईश्वर पोखरेललाई हटाएर अहिले रक्षामन्त्रीको कार्यभार प्रधानमन्त्री ओली स्वयम्‌ले सम्हालिरहेका छन् । भुल्न नहुने तथ्य के छ भने प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्नो समूहको अनौपचारिक आन्तरिक छलफलमा संसद् विघटनको आफ्नो कदमलाई साथ दिन राज्यका सबै अंगलाई आफूले ‘मिलाएको’ सन्देश प्रवाह गरिरहेका छन् ।

ती पूर्वरथीको विश्लेषणमा सरकारले विरोधी खेमलाई मनोवैज्ञानिक पेलानमा पार्न सेनामार्फत यस्तो हर्कत देखाउन लगाइन्छ । राजनीतिक तरलता चरम अवस्थामा पुगेको बेला सडकमा सैनिक गतिविधि देखिनुलाई लोकतान्त्रिक मुलुकमा अशुभ मानिन्छ ।

राजनीतिक विश्लेषक प्राध्यापक कृष्ण पोखरेलका अनुसार संसद् विघटन गरेर प्रधानमन्त्री ओलीले गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्ष, संघीयता स्थापना गर्ने शक्तिसँगको वैधानिकता छिनाएकाले ओलीले परम्परावादी शक्तिको सहारा खोजिरहेका छन् । त्यही सहारा खोज्दै ओली राजावादीको विश्वास लिन नारायणहिटी दरबारअगाडि सम्मेलन गर्न पुगेको पोखरेल बताउँछन् ।

‘राम्रो नियतले गरेका काम पनि समय सन्दर्भ मिलेन भने त्यसले गलत परिणाम दिन्छ,’ नेपाल प्रहरीका पूर्वनायब महानिरीक्षक (डीआईजी) हेमन्त मल्ल भन्छन्, ‘अहिले सेनाले बख्तरबन्द गाडी सडकमा निकाल्ने बेला होइन ।’

अर्काे संयाेग कस्ताे भने सेनाले सडकमा बख्तरबन्द गाडी सडकमा उतार्ने १९ माघकै साइत पारेर नेपालदेखि नजिकैकाे दक्षिण एसियाली मुलुक म्यानमारकाे सेनाले निर्वाचित प्रधानमन्त्री गिरफ्तार गरेर सैनिक शासन लागू गरेकाे छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ १९, २०७७ १८:२७