डाक्टरहरूको चेतावनी : कोरोनाको डरलाग्दो घण्टी फेरि बजिसक्यो, दुई-तीन हप्तामा जटिल स्थिति आउँछ

डाक्टरहरूको चेतावनी : कोरोनाको डरलाग्दो घण्टी फेरि बजिसक्यो, दुई-तीन हप्तामा जटिल स्थिति आउँछ

टेकु अस्पतालमा कोभिडका बिरामी ।

A+ A A-

‘डाक्टर र नर्सलाई खाना–खाजा खाने फुर्सद पनि छैन । इमर्जेन्सीमा बिरामीको चाप छ । बिरामी हेर्नु कि खानु,’ शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुको इमर्जेन्सी कक्षमा रहेकी एक सिस्टरको आवाज हो यो ।

शुक्रबार साँझ टेकुको इमर्जेन्सी सिकिस्त बिरामीले भरिएको थियो । मलिन र शिथिल अनुहारमा देखिएका डाक्टर, नर्स र सहयोगीहरूको दौडधुप थियो । एकपछि अर्को एम्बुलेन्स र ट्याक्सी कोभिडका बिरामी बोकेर प्राङ्गणमा आइपुग्थे ।कति संक्रमितलाई इमर्जेन्सीबाहिर कुर्सीमै राखेर उपचार गरिँदै थियो । कुर्सी राखिएको भित्तमा एउटा सूचना भर्खरै टाँसिएको थियो, ‘कोभिड बिरामीबाहेक अन्य व्यक्ति यहाँ नबसिदिनुहोला ।’

भित्तामा टाँसिएको सूचना ।

एक हप्ताअघि टेकु पुग्दा इमर्जेन्सी खाली देखिन्थ्यो । स्वास्थ्यकर्मीले थोरै राहत पाएको अनुभूति हुन्थ्यो । प्राङ्गणमा खोप अभियान र भेरिफिकेसनको भने भीड थियो । तर, शुक्रबार साँझको भीड भने फरक थियो । यो भिडभाडले गत वैशाख अन्तिम साताको झझल्को दिन्थ्यो । जतिबेला बेड, अक्सिजन र भेन्टिलेटरको अभावमा प्राङ्गणमै राखेर बिरामीको उपचार गरिएको थियो । टेकुको याे दृश्यले फेरि खतराको संकेत दिएको प्रतीत हुन्छ ।

शुक्रबार साँझ टेकुको प्राङ्गणमा कोभिडका बिरामी र आफन्त ।

‘यो खतराको संकेत होइन । सत्य हो,’ प्राङ्गणमा रहेका अस्पतालका निर्देशक डा. अनुप बाँस्तोलाले भने, ‘तेस्रो लहरका लागि असोज १५ कुर्नै पर्दैन । दुई-तीन हप्ता पर्खिनुहोस् ।’ एक साता यता इमर्जेन्सीमा फेरि बिरामीको संख्या बढेको बताउँछन्, उनी । ‘एक हप्ता भयो फेरि केस बढेको छ । सबै प्याक छ,’ उनी भन्छन्, ‘परीक्षण गरेर सामान्यलाई घर पठाउने र सिकिस्तलाई यही राख्छौँ ।’

टेकुको प्राङ्गणमा कोभिडका बिरामी ।

इमर्जेन्सीको बेडमा रहेकी एक आमाको अक्सिजन लेभल घटेर ७० मा पुग्छ । हतारिँदै एक डाक्टर आमाको बेडमा पुग्छन् । छटपटिएकी ती आमालाई ‘हाई फ्लो अक्सिजन’ दिएपछि अक्सिजनको लेभल ९४ मा पुग्छ । 'स्थिति यस्तो छ' भन्दै उनी फेरि अर्को बिरामी हेर्न लाग्छन् ।

त्यसो त टेकुको वार्ड, आईसीयू र भेन्टिलेर दोस्रो लहरपछि एक दिन पनि खाली भएको छैन । ‘हाल वार्डमा ४० जना, आईसीयूमा २३ जना र भेन्टिलेटरमा १७ जना बिरामी हुनुहुन्छ,’ निर्देशक डा. अनुप भन्छन्, ‘हप्तामा दुई–तीन जनाको मृत्यु भइरहेको छ ।’

आईसीयूबाहिर बिरामीका कुरुवा ।

साउन लागेपछि टेकु अस्पतालमा पोजिटिभिटी दर पनि बढेको छ । दैनिक १ सय ५० जनाको परीक्षण गर्दा ३० प्रतिशतमा पोजिटिभ देखिएको छ । स्वास्थ्यको मापदण्ड पालना नगर्दा फेरि संक्रमण बढेको निचोड निकाल्छन्, डा. अनुप ।

‘निषेधाज्ञा खुकुलो भयो । सवारी साधन चल्यो । बजारमा चहलपहल बढ्यो । मानिसले धेरै गल्ती गरिसके । मास्क लगाएको हुँदैन । दूरी त परको कुरा । खोप लगाएको छु भन्दै पार्टी गरेको देखिन्छ,’ उनी प्रश्न गर्छन्, ‘खोइ त मापदण्ड पालना भएको ? लापर्बाहीले हो फेरि खतराको घण्टी बजेको ।’

उपचारका लागि आएका बिरामी ।

टेकुमा मात्र दैनिक २५ जनाको हाराहारीमा कोभिडका बिरामी आउन थालेका छन् । ‘जेठ असारमा कम भएको थियो । साउन लागेपछि फेरि उकालो लाग्यो । अब यो त्यो उमेर समूह भन्ने छैन । अब कसैलाई छोड्ने छैन,’ सचेत हुन उनी सबैलाई अपिल गर्छन् ।

अनि तेस्रो चरणको तयारीमा

दोस्रो लहरमा मानवीय क्षति भएको सम्झँदै तेस्रो लहरमा क्षति कम गर्न निर्देशक डा. अनुपको टिम तयारीमा जुटेको छ । ‘क्षति कम गर्न राम्रो जनशक्ति हुनुपर्‍यो । प्रत्येक हप्ताको शुक्रबार र शनिबार ४० जनालाई तालिम दिन थालेका छौँ,’ उनी भन्छन्, ‘महामारीमा कसरी भिड्ने भनेर थाहा हुनुपर्‍यो नि । त्यसका लागि बेसिक लाइफ सपोर्ट र एड्भान्स कार्डियाक लाइफ सपोर्ट तालिम सञ्चालन गरेका छौँ ।’

तेस्रो लहरको कोभिडका लागि जनशक्ति तयार पार्दै टेकु अस्पताल ।

प्रत्येक वार्डमा लिक्विड अक्सिजन

दोस्रो लहरमा अक्सिजनको हाहाकार भएको बिर्सिएका छैनन्, अनुपले । त्यसैले अर्को लिक्विड प्लान्ट र प्रत्येक वार्डमा अक्सिजनको पाइप जडान गरिरहेका छन् । ‘अब पोहोरको जस्तो अक्सिजन सिलिन्डर तान्नुपर्ने छैन । आईसीयू, भेन्टिलेटर, इमर्जेन्सी, वार्ड र आइसोलेसनमा पाइप जडान भइसकेको छ । प्लान्ट जोड्ने काम यो सातामा सकिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘एउटाले मात्र धान्ने स्थिति नभएपछि अर्को जडान गरिएको हो । यो जोडेपछि राहत मिल्छ ।’

बेडहरूमा जडान गरिएको अक्सिजनको पाइप ।

बेड थप

दोस्रो लहर मत्थर भएपछि पार्किङमा राखिएको १० वटा बेड हटाइएको थियो । हाल उक्त ठाउँमा खोप अभियान चलिरहेको छ । अब खोप हटाएर बेड नै राख्ने तयारीमा टेकु अस्पताल छ । ‘खोप रोक्नुपर्ने भइसक्यो । खोप हेर्ने कि बिरामी ? फेरि बेड नै राख्नुपर्ने स्थिति छ,’ उनी भन्छन्, ‘खाली रहेका स्टोर रुम पनि सफा गरेर बेड थप गर्नुपर्छ ।’ निर्देशक भएपछि उनले पोस्ट कोभिड सेवा पनि सुरु गरेका छन् ।

लिक्विड अक्सिजन जोड्ने तयारी ।

०००

वीर अस्पताल पुग्दा...

टेकु अस्पतालपछि कोभिड युनिफाइड केन्द्रीय अस्पताल (वीर अस्पताल) पुग्दा इमर्जेन्सी कक्ष भरिभराउ थियो । कोभिड र ननकोभिडका बिरामी इमर्जेन्सीमै थिए । कुन बिरामी कोभिडको हो, कुन बिरामी ननकोभिडको हो, स्वास्थ्यकर्मीलाई छुट्याउन सकस परिरहेको थियो । कोभिड र ननकोभिड दुवै बिरामी इर्मजेन्सीमै आउने भएकाले संक्रमण फैलिने जोखिम उच्च देखिन्थ्यो ।

‘इमर्जेन्सीमा कोभिडका लागि पाँच बेड राखिएको छ । पोजिटिभ आएकालाई इमर्जेन्सीबाट तत्कालै कोभिड वार्डमा सार्छौं,’ कोभिड फोकल पर्सन डा. अच्युत कार्की भन्छन्, ‘ठाउँको अभावले शंका लागेकालाई बाहिरकै बेडमा राख्छौँ ।’

वीरमा पनि संक्रमितको संख्या बढेको बताउँछन्, उनी । ‘कहिले ह्वात्तै बढ्छ । कहिले डिस्चार्ज धेरै हुन्छ । दैनिक ९० देखि १०० जना बिरामी हेरिरहेका छौँ,’ उनी भन्छन्, ‘सिरियस केस घटेको छैन । आईसीयू सधैँ प्याक नै छ ।’

निषेधाज्ञा लुज भएपछि र खोप लगाउनेको भिडले थप जोखिम बढेको बुझाइ उनको छ । ‘लकडाउन लुज भएपछि जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना भएन । धेरैलाई खोप चाहिएको छ । खोप केन्द्रमा मापदण्ड पालना भएको छैन । यसले संक्रमण थप फैलिने र बढ्ने देखिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘बजारमा चहलपहल छ । यसको नियमन अनुगमन पनि भएको छैन । मापदण्ड पालनामा कडाइ गर्नुको विकल्प छैन ।’

०००

टिचिङकाे दृश्य

असार दोस्रो साता त्रिवि शिक्षण अस्पताल पुग्दा इमर्जेन्सी सुनसान थियो । तर, शुक्रबार कोभिडका बिरामी र कुरुवाको चहलपहल बाक्लो थियो । नयाँ कोभिडका बिरामी उपचारका लागि टिचिङमा आइरहेका थिए ।

‘अहिले इमर्जेन्सीमा दैनिक ४५ जनाको हाराहारीमा आउनुहुन्छ । त्यसमा २७ जना जति भर्ना नै गर्नुपर्छ । बाँकीलाई होम आइसोलेसनमा पठाउने गरेका छौँ,’ कोभिड फोकल पर्सन डा. सन्तकुमार दास भन्छन्, ‘आईसीयू खाली नै भएको छैन । १ सय ३७ जना कोभिडका बिरामी भर्ना भएका छन् ।’

टिचिङ अस्पतालमा कोभिडको बिरामी लिएर आएका आफन्त ।

डा. दास अहिले आइरहेका बिरामी दोस्रो लहरकै रहेको तर्क गर्छन् । ‘दोस्रो लहरकै लक्षण लिएर आउने धेरै छन् । दोस्रो लहरकै पार्ट हो भन्ने लाग्छ । संक्रमण दर घटेकै छैन, संख्या केही घटेको थियो । पोजिटिभिटी दर २० प्रतिशत बढी नै छ ।’

स्वास्थ्यको मापदण्ड पालना नभए फेरि कडा लडाउनमा जानुको विकल्प नरहने बताउँछन्, उनी । ‘अनावश्यक घरबाट निस्कनु भएन । जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना भएन भने कन्ट्रोलभन्दा बाहिर जान्छ । त्यो बेला लकडाउनको विकल्प हुँदैन,’ उनी भन्छन् ।