आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्दै गाउँबाट काठमाडौं आइपुगे कोरोनाका बिरामी, भन्छन्– गाउँमै सुविधा भए आउनै पर्दैन्थ्यो

आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्दै गाउँबाट काठमाडौं आइपुगे कोरोनाका बिरामी, भन्छन्– गाउँमै सुविधा भए आउनै पर्दैन्थ्यो

टेकु अस्पतालमा बुबाको उपचार गर्न रामेछापबाट आएका शिंख थामी र दमाइ थामी ।

A+ A A-

रामेछाप दोरम्बा बर्खुबाका ७४ वर्षीय जयबहादुर थामीलाई छ दिनअघि सास फेर्न गाह्रो भयो । ज्वरो र खोकी एकदमै बढेपछि परिवारले स्थानीय स्वास्थ्यचौकीमा पुर्‍याए । घरबाट ५ घण्टा टाढा रहेको स्वास्थ्यचौकीमा पुर्‍याउँदा उनको शरीर शिथिल भइसकेको थियो ।

‘बुबाको प्राण नै जालाजस्तो भयो । बुबा त कालो नीलो हुनुभयो । गाउँका १५-२० जना दाजुभाइले स्टेचरमा बोकेर स्वास्थ्य चौकीमा पुर्‍यायौँ,’ छोरा शिंख थामी भन्छन्, ‘५ घण्टाको बाटो थियो । त्यो दिन अक्सिजन दिएर त्यहीँ राख्यौँ ।’

टेकु अस्पतालमा बुबाको उपचार गर्न रामेछापबाट आएका शिंख थामी र दमाइ थामी ।

स्वास्थ्यचौकीमा अक्सिजन त दिइयो तर जयबहादुरको स्वास्थ्यमा सुधार भएन । लक्षण कोरोना भाइरससँग मिल्दोजुल्दो थियो । लक्षणअनुसार उनको रिपोर्ट पनि पोजिटिभ आयो । श्वासप्रश्वासमा उनलाई समस्या भएपछि हाइ फ्लो अक्सिजन र आईसीयू चाहिने भयो । तर, गाउँको स्वास्थ्य चौकीमा आईसीयूको सुविधा थिएन ।

‘हामी त आत्तियौँ,’ शिंख भन्छन्, ‘स्वास्थ्य चौकीसँग समन्वय गरेर भोलिपल्ट टेकु ल्याएका हौँ ।’ शिंख थामी र दमाइ थामीले बुबालाई टेकु ल्याएको आइतबार ५ दिन भयो । तर, कति गते घरबाट हिँडेको भन्नेसम्म याद छैन, थामी दाजुभाइलाई । अनिदो अनुहार । मुखमा फेससिल्ड । मास्क पनि उल्टो लगाएका थिए ।

‘मास्क मिलाएर लगाउनू,’ अस्पतालका एक कर्मचारी सुझाउँदै थिए । थामी दाजुभाइ अलमलमा परेको देखिन्थ्यो । बुबाको उपचार गरेको कागजपत्र हराएको रहेछ । टेकु अस्पतालको इमर्जेन्सी र कुनाकुनामा खोज्दै थिए, उनीहरू । कागजपत्र नभेटिएर तनावमा रहेका थामी दाजुभाइ बुबालाई निको हुँदै गएकोमा भने खुसी हुन्थे । ‘बाआमाले जन्माउनुभयो, हुर्काउनुभयो । अहिले हमीले त हो नि हेर्ने । झण्डै गुमाएका थिएनौँ । अहिले त धेरै निको भयो नि,’ उनी भन्छन् ।

बुबाको कागजपत्र खोज्दै हिँडेका शिंख थामी र दमाइ थामी ।

काठमाडौं आउने उनीहरूको रहर थिएन । घर बनाउने मजदुरी गर्ने थामी दाजुभाइलाई कोरोनाले काठमाडौं ल्यायो । ‘घरको गाह्रो हाल्ने काम गर्छौं । अहिले कोरोनाले गर्दा समस्या बनायो । गाउँमै उपचार भएको भए किन यहाँ आउनुपर्थ्यो’, दुखेसो गर्छन् उनीहरू । काठमाडौंबाट गएका र गाउँको तलमाथि ओहोरदोहोर गर्नेहरूबाट नै बुबालाई कोरोना सरेको अनुमान लगाउँछन्, उनी ।

‘दोरोम्बामा केटाहरूलाई देखिएको थियो । काठमाडौंबाट आउने जानेहरू पनि थिए । बुबालाई पनि त्यतैबाट सरेको हुनुपर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘अब निको बनाएर बुबालाई घर लाने हो ।’

टेकु अस्पतालमा बुबाको उपचार गर्न रामेछापबाट आएका शिंख थामी र दमाइ थामी ।

०००

टेकुको प्राङ्गणमा एउटा एम्बुलेन्स आइपुग्यो । एम्बुलेन्सभित्र सिकिस्त कोभिडका बिरामी थिए । ती बिरामीलाई धादिङको सल्यानटारबाट ल्याइएको रहेछ । सल्यानटारका २२ वर्षीय सुजन परियारलाई अक्सिजनको सहारामा एम्बुलेन्समा टेकु ल्याइएको थियो । ‘सल्यानटारको अस्पतालमा राखेका थियौँ । सास फेर्न गाह्रो भएपछि टेकु रिफर गर्‍यो,’ सुजनका भाञ्जा रविन भन्छन्, ‘आईसीयू चाहिने भएर यहाँ ल्याएको हो ।’ इमर्जेन्सीबाट सुजनलाई वार्डको बेडमा सारिएको थियो । बेडमा उनी छटपटिइरहेका थिए तर टेकुमा पनि आईसीयू खाली थिएन ।

धादिङको सल्यानटारबाट उपचारका लागि टेकु आएका सुजन परियार ।

०००

आईसीयू र भेन्टिलेटर खोज्दै काठमाडौंमा

जयबहादुर र सुजन मात्र होइन, एक पछि अर्को एम्बुलेन्स टेकुमा आइरहेका थिए । अधिकांश काठमाडौं बाहिरबाट आएका थिए । बाहिरी जिल्लाबाट उपचारका लागि आउने क्रम बढेको उपत्यकाका अस्पतालका चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

‘अक्सिजन, आईसीयू र भेन्टिलेटर चाहिने बिरामी गाउँबाट आउन थालेका छन्,’ प्रमुख कन्सल्टेन्ट डा. अनुप बाँस्तोला भन्छन्, ‘उता उपचार नहुने भएपछि परिवारले नै लिएर आउने गरेका छन् ।’ टेकुमा धादिङ, रामेछाप, दोलखा, सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोटलगायतका जिल्लाबाट बिरामी आएका छन् ।

धादिङको सल्यानटारबाट उपचारका लागि टेकु आएका सुजन परियार ।

चिकित्सकमाथि भएको हातपातको असर

वीर अस्पतालमा पनि उस्तै छ । पछिल्लो सातामा उपत्यकाबाहिरबाट आउने बिरामीको संख्या बढेको छ । वीर अस्पतालमा काठमाडौं उपत्यकाआसपासका जिल्ला र बाँके, पर्सा, रोल्पालगायतका जिल्लाबाट बिरामी आएका छन् । ‘गाउँका अस्पतालमा आईसीयू, भेन्टिलेटर हुँदैन,’ वीरका कोभिड फोकल पर्सन डा. अच्युत कार्की भन्छन्, ‘हेलिकोप्टर चढेर भए पनि बिरामी काठमाडौं आउन थालेका छन् ।’

चिकित्सकमाथि हातपात भएको घटनाले पनि असर गरेको ठम्याइ छ, उनको । ‘धेरै अक्सिजन दिनुपर्ने भएपछि आईसीयू र भेन्टिलेटर चाहिने हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘स्वास्थ्यकर्मी आफैँ जोखिममा भएकाले बिरामी राख्न नमानेको देखिन्छ ।’

गाउँबाट कोभिडका बिरामी लिएर आएको एम्बुलेन्स ।

अनावश्यक काठमाडौं नआउनू : सरकार

सरकारले आवश्यक नपरी उपचारका लागि काठमाडौं नआउन अनुरोध गरेको छ । काठमाडौंमा चाप धेरै हुँदा जोखिम बढ्ने भएकाले स्थानीय स्वास्थ्य चौकी, जिल्ला अस्पताल र प्रादेशिक अस्पतालमा उपचार गर्न स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले अनुरोध गरेको छ ।

‘सबै काठमाडौं आए भने काठमाडौंलाई नै गाह्रो हुन्छ । आफ्नो इच्छामा आउने पनि छन् । आईसीयू र भेन्टिलेटर चाहिने प्रादेशिक र काठमाडौं आउनुपर्छ । सामान्यले उतै उपचार गर्नुपर्छ,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. कृष्ण पौडेल भन्छन्, ‘नजिकको स्वास्थ्य चौकी र अस्पतालले बिरामी हेरेर कसलाई काठमाडौं पठाउने कसलाई नपठाउने निर्णय लिनुपर्छ ।’

गाउँमा आईसीयू र भेन्टिलेटर छैन, के गर्ने ?

सबै बिरामीलाई आईसीयू र भेन्टिलेटर नचाहिने निष्कर्ष स्वास्थ्य मन्त्रालयको छ । तर, गाउँबाट आएका सिकिस्त बिरामीलाई अक्सिजन, आईसीयू र भेन्टिलेटर नै चाहिने हुन्छ । ‘गाउँमा आईसीयू र भेन्टिलेटर छैन, यो सत्य हो । थोरै जिल्ला अस्पतालमा छ । प्रादेशिक अस्पतालमा धेरै छ । तर, सबैलाई आईसीयू र भेन्टिलेटर चाहिँदैन,’ प्रवक्ता डा. पौडेल भन्छन् ।

गाउँमा अक्सिजन पुर्‍याएका छौँ : मन्त्रालय

गाउँका स्वास्थ्य चौकी र अस्पतालमा अक्सिजन सिलिण्डर र कन्सन्ट्रेटर पुर्‍याइको मन्त्रालयको भनाइ छ । ‘आधारभूत अस्पतालहरूमा अक्सिजन पुगेको छ । अक्सिजन मात्र चाहिनेको उपचार गाउँमै हुन्छ । सबैले यही फलो गर्ने हो,’ प्रवक्ता डा. पौडेल भन्छन् ।

गाउँ-गाउँमा कोरोना संक्रमण

गाउँबाट कोभिडका बिरामी आउनु भनेको समुदायस्तरमा संक्रमण फैलिएको निष्कर्ष मन्त्रालयको छ । ‘गाउँ-गाउँमा संक्रमण पुगेको सत्य हो । अहिले समुदायस्तरमा संक्रमण फैलिएको छ । बागमती प्रदेशका धेरै गाउँपालिकामा संक्रमण दर बढ्दो छ । एन्टिजेनबाट परीक्षण गर्दा संक्रमित धेरै भेटिएका छन्,’ उनी भन्छन् ।

गाउँबाट कोभिडका बिरामी लिएर आएको एम्बुलेन्स ।

गाउँमा संक्रमण रोकथाम कसरी गर्ने त ?

गाउँमा संक्रमणको रोकथाम गर्ने मुख्य भूमिका स्थानीय सरकारको रहेको ठहर छ मन्त्रालयको । ‘पालिकाहरूले सबै ठाउँमा समन्वय गर्नुपर्‍यो । सिकिस्तलाई आईसीयू, भेन्टिलेटर भएको अस्पतालमा लैजान एम्बुलेन्स तयारी अवस्थामा राख्ने । कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ बढाउने, आइसोलेसन र क्वारेन्टाइनको व्यवस्थापन पालिकाले गर्ने हो’, उनी भन्छन्, ‘आधरभूत अस्पतालमा अक्सिजन, उपकरण र जनशक्ति पुर्‍याउनुपर्छ । यता आवश्यक आईसीयू र भेन्टिलेटर थप गर्ने हो ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, जेठ २४, २०७८ २१:४३