उनी लाख बत्ती बाल्न दाङबाट पशुपति आएका थिए, कोभिडले पशुपति त पुर्‍यायाे, तर मृत (भिडियोसहित)

उनी लाख बत्ती बाल्न दाङबाट पशुपति आएका थिए, कोभिडले पशुपति त पुर्‍यायाे, तर मृत (भिडियोसहित)

A+ A A-

पशुपतिको विद्युतीय शव दाहगृह । केही बेरअघिसम्म सन्नाटा थियो । मध्याह्न .१२ बजे साइरन बजाउँदै नेपाली सेनाको गाडी आइपुग्यो । अनि एकाएक कोलाहल सुरु भयो । सेनाको टोलीले पालैपालो गाडीबाट पहेँलो 'डेड बडी ब्याग' मा राखिएका दुइटा शव झिकेर गेट नजिकै ल्यायाे ।

‘गेट भित्रप्रवेश नगर्नुहोला’, नेपाली सेनाका एक जवानले अनुरोध गरे । उनको अनुरोधले भित्र प्रवेश गर्न लागेकी एक महिलाको पाइला गेटबाहिरै रोकियो । ‘बा, किन छोडेर गएको ? एक पटक मुख हेर्न पाए नि हुन्थो’, बराम्बार उनी आलाप गर्दै थिइन् ।

बुबाको मृत्युपछि पशुपतिमा छारीको चित्कार ।

‘अब भित्रि मनबाट हेर्नुहोस्’, गेटभित्रबाट आएको जवाफले अन्तिमपटक बा’को मुख हेर्ने धोको ती महिलाको पूरा भएन । गेट बाहिरैबाट अगरवत्ती जलाएर उनले बामाथि फूलमाला अर्पिइन् । पालैपालो परिवारका अन्य सदस्यले पनि टाढैबाट श्रद्धाञ्जली दिए ।

गेटबाहिरै बज्यो एकोहोरो शङ्ख ।

एउटा शवलाई परिवारले श्रद्धाञ्जली दिएपछि अर्को शवको पालो आयो । पछाडि कालो झोला भिरेका एक युवा गेटनजिकै पुगे । उनले पनि बाहिरबाटै एउटा माला अर्पिए । झोलाबाट रामराम लेखेको रुमाल झिकेर मरेका बा’को छातीमा राखिदिए । टीठलाग्दो अनुहार बनाएका ती युवाले खल्तीबाट मोबाइल झिकेर बा’को अन्तिम तस्वीर लिए । उनले फाेटाे खिचेलगत्तै सेनाको टोलीले शव उठाइहाल्याे ।

बा’लाई अन्तिम बिदाइ गर्न उनी एक्लै उपस्थित थिए । धूप सल्काउन पनि उनलाई अर्कैले साथ दिनु पर्‍यो । दुई वटै शवको श्रद्धाञ्जली सकिएपछि सेनाको टोलीले अलि पर लगेर दुवो चढाएर सलामी दियाे । र, अन्तिम संस्कारका लागि शवलाई विद्युतीय शव दाहगृहभित्र लगियाे ।

गेटबाहिर भने मृतकका आफन्तका आँखाबाट आँसु ढिक्का राेकिएनन् ।

बुबाको संस्कारका लागि एक्लै आएका पवन डाँगी ।

एक्लै रहेका ती युवालाई सान्त्वना दिने कोही पनि थिएनन् । उनी निराशाकाे लामो सुस्केरा हाल्दै भित्तामा आड लागे ।

‘तपाईं एक्लै ?’ हाम्रो प्रश्न खस्न नपाउँदै उनी अलि नजिकिए । ‘सबै घरमै हुनुहुन्छ । काठमाडौंमा एक्लै थिएँ । अरु आउन मिलेन । के गर्नु कोभिडले बुबाको ज्यान लियो’, मलिन स्वरमा उनले जवाफ दिए ।

उनको बुबा मात्र होइन, ती महिलाको बुबालाई पनि कोभिडले नै ज्यान लिएको थियो । र त चाहेर पनि दुवै जनाले नजिक गएर बा’को मुख हेर्न पाएनन् ।

केहीबेरपछि ती युवा खुल्दै गए । उनी दाङ तुलसीपुर–१७ का पवन डाँगी रहेछन् । ६६ वर्षीय बुबा (केशरबहादुर डाँगी) पशुपतिको दर्शन गर्न दाङदेखि आएको उनले सुनाए । केशरबहादुर दमको नियमित औषधि सेवन गर्नुपर्ने दीर्घरोगी थिए।

‘नसोचेको घटना भयो । बुबा पशुपतिमा लाख बत्ती बाल्न र दर्शन गर्न आउनुभएको थियो । आएकै दिन कोभिडले समात्यो’, उनी भन्छन्, ‘लाख बत्ती बाल्ने बा’को सपना पूरा भएन ।’

संस्कारको सामग्री किन्दै पवन ।

७ वैशाखमा जहाजबाट काठमाडौं ओर्लिएका केशरबहादुरलाई झरेको केही घण्टामै सास फेर्न गाह्रो भएछ । ‘बुबा १२ बजे काठमाडौं आइपुग्नुभएको थियो । गाह्रो भएपछि तीन बजे ह्याम्स अस्पताल पुर्‍याएँ । त्यहाँबाट मेडिसिटी रिफर गर्‍यो । बुबाको कोभिड परीक्षण गर्दा पोजिटिभ देखियो’, लामो सुस्केरा हाल्दै उनी भन्छन्, ‘दाइ आर्मी भएकाले आर्मी हस्पिटलमा रिफर गरियो । १५ गते बुबाले अन्तिम सास फेर्नुभयाे ।’

१५ गते नै मृत्यु भएका केशरबहादुरको संस्कार गर्ने पालो भने १७ गते मात्र आयो । ‘धेरै शव व्यवस्थापन गर्नुपर्ने भएर होला, आज पालो आयो’, पवनले भने, ‘हिजो संस्कार गर्न पाएको भए । घर जान सहज हुन्थ्यो ।’

हिजै शवको व्यवस्थापन हुने आसमा उनले जहाजको टिकट पनि काटेका रहेछन् । ‘हिजो चार बजेसम्म होला कि भनेर टिकट काटेको थिएँ । आज बन्द छ । अब कसरी घर जाने थाहा छैन’, चिन्तित हुँदै उनी भन्छन्, ‘जलाउने काम सकियोस् अनि एकमनले सोचेर निर्णय गर्छु ।’

केशरबहादुरको लाख बत्ती बाल्ने र पशुपतिमदर्शन गर्ने सपना त पूरा भएन तर अन्तिममा पशुपति आर्यघाटमै बिलाउने उनको इच्छा भने पूरा भयो । ‘बुबा स्वस्थ हुँदा नै दायाँबायाँ केही भयो भने दाङ नलानु पशुपति आर्यघाटमै राख्नु भन्नु भएको थियो’, पवन भन्छन्, ‘बुबाको इच्छाअनुसार नै पशुपतिमै राखेको हुँ ।’

जसोतसो मनलाई गाँठो बनाएर आफूलाई सम्हालिरहेका छन् उनले । तर, घरमा आमा दाइभाइ र तीन दिदीहरूको हालत के भयो होला भन्ने भयले उनलाई सताउँछ । ‘घरबाट फोन आइरहन्छ । मलाई नै कुरेर बस्नु भएको छ । म पुगेपछि अलि शान्त होला’, उनी आफैँलाई भने बुझाउने कोसिस गर्छन् ।

भित्र बुबाको शव जलिरहेको थियो । गेट बाहिर उनको मन जलिरहेको प्रतीत हुन्थ्यो । न त उनले दागबत्ती नै दिन पाए । घाटनजिकै गएर १ सय ५० रुपैयाँमा माटोको भाडोमा रहेको जौं, तिल र फूल किने उनले ।

‘बुबालाई त लान सकिएन । घरमा देखाउन एउटा फोटो छ । अस्तु वा खरानी त देलान् नि, यही माटोको भाडोमा लान पाइएला कि’, उनी भन्छन्, ‘कसैले पनि हेल्चेक्याइँ नगर्नुहोस् । केयर नगर्दाको परिणाम ठूलो भोग्नुपर्छ ।’

संस्कारको सामग्री ।

०००

शव दाहगृहमा पनि शवको लाइन

कोरोना भाइरस (कोभिड– १९) को संक्रमणबाट मृत्यु भएकाहरूको शव नेपाली सेनाले पशुपतिस्थित विद्युतीय शव दाहगृहमा जलाउँदै आएको छ । कोरोनाको दोस्रो लहर सुरु भएसँगै मृत्यु हुनेको संख्या पनि बढिरहेको छ । विद्युतीय शवदाहगृहमा शव जलाउन पालो पर्खनुपर्ने अवस्था छ । ‘केही दिनदेखि संख्या बढेको छ । मंगलबार ८ वटा, बुधबार १३ वटा र बिहीबार १८ वटा शव व्यवस्थापन गरिएको छ’, पशुपति विकास कोषका सदस्य सचीव प्रदीप ढकालले भने, ‘कोभिडको लागि विद्युतीय शव दाहगृह मात्र प्रयोग हुन्छ । सेना र कोषका कर्मचारीको समन्वयमा शवको व्यवस्थापन गर्ने गरिएको छ ।’

शव व्यवस्थापन गर्दै नेपाली सेनाको टोली ।

सेनाले कसरी व्यवस्थापन गर्छ ?

कोभिड १९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र (सीसीएमसी)को पत्र आएपछि नेपाली सेनाले शव व्यवस्थापनको प्रकृया अगाडि बढाउने गरेको छ । ‘अस्पतालले सीसीएमसीलाई पठाउँछ । सीसीएमसीबाट पत्र आएपछि सेनाले व्यवस्थापन गर्ने हो’, सेनाका प्रवक्ता सन्तोष बल्लभ पौडेलले भने, ‘पोजिटिभ सर्टिफिकेट, अस्पतालले दिएको मृत्युको सर्टिफिकेट पाएपछि परिवारको समहमतितमा व्यवस्थापन गर्छाैं ।’उपत्यकामा विद्युतीय शव दाहगृह एउटा मात्र भएकाले लाइन बस्नुपर्ने अवस्था आएको उनले बताए । ‘राति पनि शव व्यवस्थापन गरिरहेका छौँ’, उनले भने, ‘विद्युतीय शव दाहगृह एउटा मात्र भएकाले लाइन बस्नुपर्ने अवस्था छ ।’