कोभिडका बिरामीको आँखामा देखियाे कालो ढुसी, चिकित्सक भन्छन् - ज्यान नै जान सक्छ

A+ A A-

पर्साको वीरगन्जमा कोभिडका चार जना बिरामीमा कोहीको आँखामा कोहीको नाक (साइनस) र अनुहारमा कालो ढुसी देखियो । तीमध्ये दुई जनाको मृत्यु भयो । एक जना निको भएर घर फर्किए । अर्का एक जनाको उपचार भइरहेको छ ।

‘कालो ढुसी देखिएका तीन जना ४० देखि ५० वर्ष उमेरका र एक जना २८ वर्षका छन् । उनीहरूमा कालो ढुसी देखिएको थियो’, नारायणी अस्पतालका डा. नीरज सिंहले भने, 'एक जनाको उपचार भइरहेको छ । अप्रेसनका लागि औषधि खोजिरहेका छौँ । औषधि पाएपछि अप्रेसन गर्छौं ।’

काठमाडौंको त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा पनि आँखामा कालो ढुसी देखिएका कोभिडका एक जना बिरामीको उपचार भइरहेको छ । ‘एक जनामा समस्या देखिएको छ’, अस्पतालका कोभिड फोकल पर्सन डा. सन्तकुमार दासले भने, ‘अप्रेसनको तयारी भइरहेको छ ।’

इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग निययन्त्रण महाशाखाले पनि वीरगन्ज, नेपालगन्ज र काठमाडौंमा केही मानिसको आँखामा कालो ढुसी देखिएको पुष्टि गरेको छ ।

‘केही मानिसको आँखामा कालो ढुसीको समस्या देखिएको छ’, ईडीसीडीका निर्देशक डा. कृष्ण पौडेलले भने, ‘शरीरमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएको बेला यस्तो हुन्छ ।’

केही समयअघि भारतमा पनि कोभिडका बिरामीको आँखामा कालो ढुसी देखिएको थियो ।

के हो कालो ढुसी अर्थात् म्युकोर्माइकोसिस ?

कालो ढुसी (म्युकोर्माइकोसिस) कुहिएका चीजमा बढी हुन्छ । फोहोरमैला, माटो, बोटविरुवा तरकारी, फलफूलमा पनि हुन्छ । हावाको माध्यमबाट किटाणु मानिसमा सर्न सक्छ ।

‘ढुसी नाकको पिनास हुँदै आँखा र दिमागसम्म पुग्छ । भित्रभित्रै यसले हड्डी र नसालाई कुहाइदिन्छ । जब कुहिन थाल्छ, तब कालो ढुसी भन्छ’, त्रिवि शिक्षण अस्पतालका नाक, कान, घाँटी विभागका डा. रवीन्द्रभक्त प्रधानाङ्ग भन्छन्, ‘यसलाई निको बनाउन गाह्रो छ । प्यारालाइसिस नै बनाउँछ ।’

लक्षण कस्तो हुन्छ ?

– नाक बन्द हुन्छ
– ढुसी बढ्न थालेपछि नाकमा दुखाइ बढी हुन्छ
– बाक्लो कुहिएको सिँगान झर्न थाल्छ
– कुन भागमा असर गरेको त्यही भागको टाउको दुख्छ
– आँखा धमिलो र नदेख्ने हुन्छ
– आँखा सुन्निने
– आँखा वरिपरि रातो हुने
– छाला कालो हुने
– छाला लाटो हुने

कोभिडका बिरामीमा किन देखियो ?

औषधिका कारण कोभिडका बिरामीमा कालो ढुसी देखिएको उनको ठम्याइ छ । ‘कोभिडमा देखिनुको कारण स्टोरोइड औषधि हो’, उनी भन्छन्, ‘लामो समय आईसीयूमा बसेको, अक्सिजनको पानी राम्रो नभएको र इम्युन पावर कम भएकाले कोभिडका बिरामीमा ढुसी देखिएको हुन सक्छ ।’

कस्तो मानिसमा देखिन्छ ?

डायबिटिज र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएका मानिसमा कालो ढुसी देखिने डाक्टरहरू बताउँछन् । ‘कोभिड संक्रमण भइसकेको वा कोभिड संक्रमणकालमा कालो ढुसी देखिन्छ’, नारायण अस्पतालका डा. सिंह भन्छन्, ‘डायबिटिज, क्यान्सरको थेरापि, अंग प्रत्यारोपण गरेका मानिसमा कालो ढुसी देखिन्छ । कोभिडसँग ढुसीको के सम्बन्ध छ, त्यो भने कन्फर्म भएको छैन ।’

८० प्रतिशतको मृत्यु

कालो ढुसी ब्रेनमा पुगेर मानिसको मृत्युसमेत हुन सक्ने जोखिम हुन्छ । ‘धेरै मानिसले स्टिम लिन्छन् । स्टिम लिँदा नाकको खाल्डो, आँखा वा अनुहारमा पानी जम्छ । पानी जमेर ढुसीमा परिणत हुन्छ’, डा. सिंह भन्छन्, ‘आँखाको ज्योति गुम्नुका साथै मृत्युसमेत हुन सक्छ ।’

म्युकोर्माइकोसिसका बिरामीलाई बचाउन निकै कठिन हुने डा. प्रधानाङ्ग बताउँछन् । ‘कोभिड निको भएका मानिस पनि म्युकोर्माइकोसिसका कारण ज्यान गुमाउने जोखिम हुन्छ’, उनी भन्छन्, ‘ब्रेनमा छोएको छ भने ८० प्रतिशतको मृत्यु हुन्छ ।’

जथाभावी औषधि प्रयोन नगर्नू

सरकारले चिकित्सकले दिएको औषधिबाहेक अरु प्रयोग नगर्न आग्रह गरेको छ । ‘अनावश्यक औषधिको प्रयोगले पनि ढुसी बन्छ । चिकित्सकले नभनीकन औषधि प्रयोग गर्नु हुँदैन’, निर्देशक पौडेल भन्छन्, ‘स्टेरोइड औषधिको प्रयोग नगर्ने ।’

उपचार के हो ?

– औषधिले जाँदैन, ढुसीलाई सफा गर्ने
– अप्रेसन गरेर ढुसी भएको भाग खुर्केर फाल्ने
– एम्पोटेरिसन बी औषधिको प्रयोग गर्ने

जोगिन के गर्ने ?

– डायबिटिज कन्ट्रोल गर्ने
– इम्युनिटी पावर बढाउने
– कालो ढुसी देखिएका कोभिडका बिरामी छुट्टै राख्ने
– जथाभावी औषधिको प्रयोग नगर्ने

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ ७, २०७८ १७:४२