एमालेका प्रदेश अधिवेशनहरू सकिँदा विष्णु पौडेल र शंकर पोखरेलको शक्ति परीक्षण

एमालेका प्रदेश अधिवेशनहरू सकिँदा विष्णु पौडेल र शंकर पोखरेलको शक्ति परीक्षण

A+ A A-

मधेश प्रदेशको अधिवेशनबाट नयाँ नेतृत्व चयन गरेसँगै एमालेका ८ वटा प्रदेश अधिवेशन सम्पन्न भएका छन् । ७ वटा भूगोल र एक उपत्यका विशेष प्रदेशको अधिवेशनले नयाँ नेतृत्व चयन गरेसँगै पार्टीभित्र उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र महासचिव शंकर पोखरेलमध्ये को बलियो भन्दै विश्लेषण सुरु भएको छ ।

प्रदेश अधिवेशनमा देखिएको संघर्षले अध्यक्ष केपी ओलीपछिको नेतृत्वका लागि एमालेमा शक्ति संर्घष सुरु भएको देखिन्छ । जस्तो, लुम्बिनी प्रदेशमा भएको पहिलो प्रदेश अधिवेशनमा उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र महासचिव पोखरेल प्रतिष्ठाको लडाइँ लडेका थिए ।

अध्यक्ष ओलीको समेत सहयोग लिनेगरी महासचिव पोखरेलले केन्द्रीय सदस्य हरि रिजाललाई अध्यक्षमा अगाडि सारेका थिए । प्रदेश अध्यक्षमा रहेका राधाकृष्ण कँडेलको विकल्पमा रिजाललाई ल्याएपछि लुम्बिनीमा असन्तुष्टि बढेको थियो । त्यसमाथि रिजालालाई पोखरेल र कँडेललाई पौडेलले साथ दिएपछि एमालेभित्रको शक्ति समीकरणमा सतहमा पोखियो ।

एमालेमा पौडेल र पोखरेलबीचको प्रतिस्पर्धा नेकपा कालदेखि बढ्ता चर्को देखिएको छ । लुम्बिनी प्रदेशको सदरमुकाम कहाँ राख्ने भन्ने विषयदेखिमा उनीहरूबीच प्रतिस्पर्धा थियो । त्यसमाथि मुख्यमन्त्रीको हैसियतमा पोखरेल लुम्बिनीमा निरन्तर शक्ति आर्जन गरिरहेका थिए भने नेकपाको महासचिव भएको हैसियतमा पोखेरेल ।

यद्यपि, ओलीको विश्वास पोखरेलमा बढ्ता देखिन्थ्यो । त्यसको प्रभाव लुम्बिनी प्रदेश मुकाम पौडेलको गृह जिल्ला रुपन्देहीबाट पोखरेलको गृह जिल्ला दाङ सार्न नेतृत्वले दिएको ग्रिन सिग्नलले पुष्टि गरेको थियो । त्यतिबेला यी दुई नेताबीच अघोषित रुपमा दुस्मनी पूर्ण सम्बन्ध थियो ।

त्यतिबेलादेखिको तुष अहिलेको प्रदेश अधिवेशनमा पोखिएको थियो । रिजाललाई पोखरेलले अगाडि सारेपछि पौडेल कँडेललाई जिताउने अभियानमा लागे । पोखरेलको समूहका रहेका उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीदेखि अधिकांश नेताहरू सक्रिय भएका थिए, रिजाललाई जिताउन ।

यता, पौडेलको पक्षमा रहेका भनिएका सचिव गोकर्ण विष्टदेखि ठाकुर गैरेसम्म मौन बसेका थिए । तर पनि पौडेल समूहका कँडेलले चुनावी जित निकाले । त्यसलपछि एमालेमा नयाँ धुव्रीकरण भएको थियो । त्यसको प्रभाव गत साता सम्पन्न मधेश प्रदेशको अधिवेशनसम्म देखियो ।

एमालेका अध्यक्ष ओलीले त्यही चुनावी परिणाम र नेताहरूमा देखिएको धुव्रीकरणका कारण अन्य प्रदेशमा चुनाव रोक्न खोजेका थिए । तर, अधिकांश प्रदेशमा चुनाव रोक्न सकेनन् । विगतमा ओलीका निकट भनिएका नेताहरू नै ओलीको निर्देशनविपरीत चुनावी मैदानमा उत्रिए ।

जस्तो, कोशी प्रदेशमा विनोद ढकाल विद्यार्थी राजनीतिदेखि नै ओली समूहका नेता हुन् । उनी मोरङमा २ पटक जिल्ला अध्यक्षसमेत भए । ओली समूहको नेता भएकै कारण माधव नेपालको बेलामा अवसरबाट वञ्चित भएका नेतामा पर्छन् ढकाल । तर, अहिले तिनै ढकाल ओलीको निर्देशनविपरीत चुनावमा गए ।

ओलीको चाहनाविपरीत चुनावी मैदानमा उत्रिएका ढकाललाई पराजित गर्न ओलीले नेताहरूलाई कडा निर्देशन नै दिए । ओलीसहित महासचिव पोखरेलको पहलकदमीमा कोशीका अधिकांश नेता ढकालको विरोधमा लागे । कतिसम्म भने ढकालको समूहबाट सचिवमा उम्मेदवार हुने भनिएका राजकुमार भण्डारी रातारात पोखरेल समूहका घनश्याम खतिवडाको समूहबाट उम्मेदवार भए ।

यसअघि ढकालले साथ दिएका अधिकांश नेता कार्यकर्ताहरू ओली र पोखरेलको निर्देशनमा अर्को कित्तामा लागे । अनि खतिवडालाई जिताउने अभियानमा जोडिए । ओलीले कार्यकर्ताहरूलाई भन्ने गरेका थिए, ‘ढकालले पार्टी विर्गान योगदान गर्छ, खतिवडालाई जिताउनु ।’ त्यतिमात्र होइन, ढकालले ओलीलाई भेट्न प्रयास गर्दा पनि समयसमेत पाएनन् ।

विगतमा ढकालको संरक्षणमा हुर्किएका र संकटमा ढकालले साथ दिएका युवा संघका नेता पर्शुराम बस्नेतसमेत अधिवेशनमा ढकालको विपक्षमा उभिए । त्यो हदमा कोशीको अधिवेशनमा नेतृत्वको हस्तक्षेप चाहिँ लुम्बिनीको अनुभवसँग जोडिएको थियो ।

ढकाल पछिल्ला दिनमा विद्यादेवी भण्डारीनिकट भएका थिए । त्यो आरोप उपाध्यक्ष पौडेललाई पनि लाग्ने गरेको छ । त्यसैले, ओली र पोखरेललको अनुमानमा ढकाल पछिल्ला दिनमा पौडेलसँग निकट रहेका छन् । त्यही निकटताको बुझाइमा पोखरेल समूहले ढकाललाई पराजित गराउने यत्न गरेको एमाले नेताहरू बताउँछन् ।

कोशीमा जसरी ढकाललाई हराउने अभियान चलाइयो, त्यस्तै प्रयास भएको थियो बागमती प्रदेशमा । केही समय पहिला नै कैलाश ढुंगेललाई प्रदेश अध्यक्ष बनाउने बचन दिएका कारण ओली अहिले अध्यक्ष बनाउन सक्रिय रहे । त्यसमा पोखरेलको दरिलो साथ थियो । अध्यक्षका लागि दाबी गरेका कृष्ण दाहाललाई उम्मेदवारी फिर्ताका लागि दबा मात्र दिइएन, ढुंगेलले चुनाव जित्ने अवस्था नबन्दासम्म मतदान नै गराइएन ।

दाहाल पौडेल समूहको तर्फबाट चुनावी मैदानमा उत्रिएका थिए । तर, पौडेल चुनावी मैदानमा देखिएनन्, जसले गर्दा पनि उनको चुनावी अभियान प्रभावित भयो । पोखरेल समूहको चर्को दबाबका बाबजुत चुनावमा गएका दाहाल पराजित भए, अचेल सत्तासँग चुनाव लड्न कठिन भएको बताइरन्छन् ।

लुम्बिनीपछि पौडेल समूहलाई कमजोर बनाउने खेलमा लागेका पोखरेलको प्रयास गण्डकीमा नभएको होइन । गण्डकीमा पनि इञ्चार्ज गोकर्ण विष्ट, सचिव पद्मा अर्यालदेखि खगराज अधिकारीसम्म पौडेलको समूह हराउन सक्रिय भएका थिए । गण्डकीमा पौडेल समूहको नेतृत्व उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बा गुरुङले गरेका थिए । केही समयदेखि गुरुङको सम्बन्ध पौडेलसँग बाक्लो रहेको छ ।

त्यसैले, गण्डकीका नेताहरूसँग एकल प्रतिस्पर्धा गरेर गुरुङले आफ्नो समूहबाट नवराज शर्मालाई विजय गराए । केन्द्रीय सदस्य मायानाथ अधिकारीलाई पराजित गरेका शर्मा निवर्तमान प्रदेश अध्यक्षसमेत रहेका थिए ।

यता, मधेशको अवस्थामा अलिक फरक परेको छ । सर्वसम्मत नेतृत्व चयन गरिएको भए पनि उपगुट हावी भएको छ । मधेशमा सचिव रघुवीर महासेठ भर्सेस सुमन प्याकुरेल—सरोज यादवको समूह सक्रिय रहेको छ । अध्यक्ष ओली र महासचिव पोखरेलको साथ प्याकुरेल—यादव समूहलाई थियो । महासेठसँग ओली केही समयदेखि असन्तुष्ट रहेका छन् । त्यसैले, अहिले सर्वसम्मत गराउने क्रममा प्याकुरेल—यादव समूहको नेता चन्देश्वर मण्डललाई अध्यक्ष बनाइएको छ ।

महासेठका उम्मेदवार विचारी यादवलाई उपाध्यक्षमा सीमित गरिएको छ । साथै, महासेठले प्रस्ताव गरेका एक नेतालाई कुनै पनि पद दिइएन । अहिले मधेश प्रदेशमा प्याकुरेल—यादव समूह नै बलियो बनेको छ । धुनषा जिल्लामा बाहेक सबै जिल्लामा महासेठ कमजोर बनेको बताइएको छ ।

त्यसो त, सुदूरपश्चिम प्रदेशमा पनि सर्वसम्मत नेतृत्व चयनमा क्रममा पोखरेल र ओली समूहका नेताहरू हावी भएका छन् । कर्ण थापानिकट नेतालाई अध्यक्ष बनाइएको भए पनि उनी लामो समयदेखि ओलीनिकट रहेको नेता हुन् । थापा पछिल्ला दिनमा पौडेलसँग निकट रहेको बताइए पनि उनको प्रस्ताव गरेर अध्यक्ष भएका नेता भने ओलीनिकट नै हुन् ।

यता, कर्णाली प्रदेशमा भने पौडेल समूह निकै कमजोर रहेको छ । कर्णाली प्रदेशमा अध्यक्षको दाबीमा रहेका गुलाबजंग शाह र मीनबहादुर शाही दुवै नेता पोखरेलनिकट मानिन्थे । त्यसैले, अहिले प्रदेश अधिवेशन सम्पन्न भएसँगै पोखरेल बलियो कि पौडैल भन्ने आंकलन एमाले चल्न थालेको छ ।

यता उपत्यका विशेष प्रदेश कमिटीमा अध्यक्षको दाबीमा थिए चन्द्र रिजाल र प्रेमप्रसाद पराजुली । एमाले अध्यक्ष ओली र पोखरेलको मात्र होइन, वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलसम्मको प्रयासमा पराजुलीलाई अध्यक्षमा सर्वसम्मत गराइयो । रिजालले अन्तिम समयमा उम्मेदवार नहुने निर्णय लिएपछि पराजुली सर्वसम्मत भए । त्यसले, विशेष प्रदेश पनि पोखरेल नै हावी भएको चर्चा एमालेभित्र भइरहेको छ ।

हुन त, पराजुलीले विष्ण पौडेल अर्थमन्त्री हुँदा सचिवालयनिकट रहेर काम गरेका छन् तर अहिले उनी पौडेलको निकटमा भने नभएको बताइन्छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असोज २८, २०८० २१:११