के गाजा युद्धबारे पश्चिमा मिडिया निष्पक्ष छन् ?

A+ A A-

पछिल्लो समय गाजास्ट्रिपमा इजरायली सेनाको हमला आक्रामक बनिरहँदा प्यालेस्टाइनी जनसंख्यामाथि इजरायलले नरसंहार गरेको आरोप लागिरहेको छ ।

यस्ता गम्भीर आरोपका बावजुद मूलधारका अमेरिकी मिडियाले भने यस विषयलाई महत्त्व नदिएको आभास भएको छ । पश्चिमा संचारमाध्यम प्यालेस्टाइनीमाथिको ज्यादतीको प्रश्नमा संलग्न हुन र गाजामा इजरायली कार्यको दायरा कहाँसम्म पुगिसक्यो भनेर जाँच गर्न हिचकिचाइरहेको जस्तो देखिन्छ ।

जारी द्वन्द्वको अवधिमा अमेरिकाका मूलधारका संचारमाध्यमहरूले इजरायलका कार्यहरूलाई धेरै हदसम्म जायज ठहर्‍याएका छन् । जातीय सफाया र जबर्जस्ती विस्थापन गरिने कार्यलाई उनीहरूले ‘उद्धार’ शब्दावली प्रयोग गरिरहेका छन् । पश्चिमा मिडियाले इजरायलको कारबाहीलाई जहिल्यै आत्मरक्षाको रूपमा प्रस्तुत गर्ने गरेका छन् । तर, वास्तवमा इजरायली आक्रमणमा निर्दोषहरू मरिरहेका छन्, जुन घटनाले उनीहरूको समाचारलाई स्वत: खण्डन गरिदिन्छ ।

पश्चिमा मिडियाले लगातार नरसंहारको आरोपलाई सम्बोधन गर्न हिचकिचाउनुले परिणामहरू अवश्य राम्रो निम्तिने छैन । किनभने यसले अन्जानमै इजरायलका कार्यहरूलाई समर्थन गर्न सक्छ । त्यति मात्र नभएर यस कार्यले द्वन्द्वमा अमेरिकी संलग्नता ओझेलमा पर्नेछ र उसले जवाफदेहिताबाट छुटकारा पाउन सक्छ । अमेरिकाले युद्धविराम हुनु हुँदैन भनेर राष्ट्र संघको सुरक्षा परिषद्‌मा भिटो अधिकार नै प्रयोग गरेको थियो ।

पश्चिमा मिडियाले प्रयोग गरिरहेको निष्क्रिय भाषा, अस्पष्ट हेडलाइन र वस्तुनिष्ठताको मिथकले परिस्थितिको गम्भीरतालाई कम गर्न योगदान दिन्छ । इजरायलका कार्यहरूलाई नरसंहारको रूपमा देख्न नसक्ने कार्यले इजरायली सरकारलाई हौसला दिन सक्छ ।

पश्चिमा मिडियाको हिचकिचाहटका बावजुद अभियन्ताहरूले भने गाजामा इजरायली कार्यलाई नरसंहार भनिरहेका छन् र त्यसलाई सम्बोधन गर्न वैकल्पिक उपायहरू खोजिरहेका छन् । इजरायललाई बाइडेन प्रशासनको अटल समर्थन रहेका कारण अन्तर्राष्ट्रिय कानुन, विशेष गरी नरसंहारको अपराधको रोकथाम र सजायको महासन्धिको उल्लङ्घन भएको कानुनी र मानवअधिकार संगठनहरूले आरोप लगाएका छन् । उनीहरूले यो मुद्दालाई अमेरिकी अदालतसम्म पुर्‍याएका छन् ।

सेन्टर फर कन्स्टिट्युसनल राइट्स सीसीआरले ‘इजरायल्स अनफोल्डिङ जिनोसाइड’ शीर्षकमा एउटा कानुनी विश्लेषण प्रकाशित गरेपछि गाजामा जारी ज्यादतीमा अमेरिकाको पनि संलग्नता छ भनेर कानुनी लडाइँ सुरु भएको छ । सीसीआरसँगै प्यालेस्टाइन लिगल एन्ड द नेसनल लयर्स गिल्डले पनि अमेरिकी कंग्रेसलाई यसबारे जानकारी गरायो । इजरायललाई हतियार सहायता दिने अमेरिकी प्याकेजहरू स्वीकृत भए उक्त निर्णयले आपराधिक कार्य निम्त्याउन सक्छ भनेर कांग्रेसलाई सूचित गरिएको थियो । नोभेम्बर १३ मा दायर गरिएको मुद्दामा ती संगठनहरूले राष्ट्रपति जो बाइडेन र प्रमुख अधिकारीहरूलाई इजरायलको नरसंहारलाई सक्षम बनाएको आरोप लगाइएको छ ।

सैन्य र आर्थिक सहायता प्रदान गर्ने र युद्धविरामका लागि संयुक्त राष्ट्र संघको प्रस्तावहरू अवरुद्ध गर्ने जस्ता अमेरिकी कार्यहरूले नरसंहारमा संलग्नताको थ्रेसहोल्ड पार गर्छ भन्ने तर्कमा कानुनी मुद्दा निर्भर छ । सीसीआर मुद्दाका प्रमुख वकिल क्याथरिन गालाघरले अमेरिकालाई नरसंहारको सम्भाव्यताबारे पहिले नै जानकारी भएपछि त्यसलाई रोक्न असफल भएको दाबी गर्छिन् ।

यद्यपि, न्यायपालिकाले कार्यकारी शाखाको विदेश नीति निर्माणमा हस्तक्षेप गर्न सक्दैन भन्ने अधिकार क्षेत्रको आधारमा जोड दिँदै अमेरिकी सरकार मुद्दा खारेज गर्न अघि बढेको छ । अमेरिकाले नरसंहार महासन्धिलाई अनुमोदन गरेको हुनाले, नरसंहारका कार्यहरू रोक्न सक्ने क्षमता हुँदा अमेरिकामा हस्तक्षेप गर्ने दायित्व रहेको वादीहरू तर्क गर्छन् ।

यस कानुनी विवादकै क्रममा अमेरिकाले इजरायललाई समर्थन गर्दै गाजा युद्धविरामका लागि संयुक्त राष्ट्र संघको युद्धविरामको प्रस्तावलाई अस्वीकार गरिदिएको छ । यसबीचमा गाजाले गम्भीर स्वास्थ्य सेवा अवस्थाको सामना गरिरहेको, त्यहाँ रोग फैलिने खतरा छ र धेरै मानिसहरूले आफ्नो घर छोड्न बाध्य छन् । इजरायली अन्धाधुन्ध बमबारीले गम्भीर मानवीय चुनौतीहरू थपिरहेको छ ।

नरसंहारको आरोपबारे यी पश्चिमा मिडिया मौन छन् । जसका कारण सार्वजनिक स्थान र कलेज क्याम्पसहरूमा बहसहरू चल्न छाडेको छ, त्यसका कारण जो गाजाको अवस्थाबारे बोल्छन्, उनीहरूलाई यहुदीविरोधी वा आतंककारी समर्थकको रूपमा तुलना गर्ने जोखिम बढेको छ । प्रतिष्ठित अमेरिकी विश्वविद्यालयहरूमा एन्टी–सेमिटिज्मको हालैका दाबीहरूले स्थितिमा जटिलता थपेको छ । कथित् विद्वान्‌हरूले नै प्यालेस्टाइन समर्थक प्रदर्शनहरूलाई अमेरिकी यहुदीहरूविरुद्ध नरसंहार गर्ने प्रयासको रूपमा व्याख्या गर्न सकिन्छ भनेर दाबी गरिरहेका छन् ।

नरसंहारको आरोपलाई समर्थन गर्ने प्रमाणहरू अनगिन्ती हुँदा पनि पश्चिमा मिडियाको अनदेखापन चिन्ताजनक छ । यद्यपि, मानवअधिकारवादी संगठनहरू र विद्वानहरूले प्रमाण पेस गर्ने र बोल्ने कानुनी कारबाहीहरूले जवाफदेहिताका लागि वैकल्पिक मार्ग प्रदान गर्दछ ।

साथै, चुनौतीहरू भए पनि अदालतका मुद्दाहरूले हाम्रो समयको सबैभन्दा गम्भीर अपराध– नरसंहारका लागि जिम्मेवार मानिनेहरूलाई न्यायको कठघरामा उभ्याउने र जवाफदेही बनाउने लक्ष्य राख्छ । यी घटनाक्रमले विश्व मञ्चमा नरसंहार भएको आरोप लागेका कार्यहरूलाई सम्बोधन गर्न र चुनौती दिनका लागि कानुनी प्रक्रियाहरू प्रयोग गर्नु कत्तिको महत्त्वपूर्ण छ भनेर प्रकाश पार्छ ।

हमास र इजरायलबीचको युद्धमा हालसम्म गाजा क्षेत्रमा १८ हजारभन्दा बढी प्यालेस्टाइनीहरू मारिएका छन्, जसमध्ये अधिकांश महिला र बालबालिका छन् । गाजाका २३ लाख बासिन्दामध्ये ८० प्रतिशतभन्दा बढी विस्थापित पनि भएका छन् ।

(अल जजिरामा प्रकाशित सामग्रीको शिलापत्रका सविन राईले भावानुवाद गरेका हुन् )

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस २, २०८० ०६:३४