कांग्रेसको हस्तक्षेप र तदर्थवादले भुत्ते बन्यो नेविसंघ

A+ A A-

२०२७ सालमा निरंकुश पञ्चायती व्यवस्था उत्कर्षमा थियो । राजनीतिक दलहरु प्रतिबन्धित थिए । राजा महेन्द्रले बीपी कोईराला नेतृत्वको निर्वाचित सरकारलाई अपदस्त गर्दै १ पुस २०१७ मा निर्दलीय पञ्चायती व्यवस्था लादेका थिए ।

त्यही प्रतिबन्धकै बीच नेपाली कांग्रेसले बहुदलीय राजनीतिको वकालत गर्न र आफ्ना राजनीतिक एजेण्डा स्थापित गराउने नेपाल विद्यार्थी संघ (नेविसंघ) गठन गर्‍यो ।

प्रजातन्त्र र बहुदलवादको एजेण्डा स्थापित गर्न स्थापना गरिएको नेविसंघले आधा शताब्दी यात्रा पूरा गर्दा अझै पनि तदर्थवादकै वरपर रमाइरहेको छ । राष्टिय राजनीतिमा उसको भूमिका आफ्नै माउ पार्टी कांग्रेसकै सरह भुत्ते हुँदै गएको छ ।

केही वर्षअघिसम्म राष्ट्रिय राजनीतिमा हस्तक्षेपकारी भूमिका निर्वाह गर्ने कांग्रेस २०७४ को निर्वाचनपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दल बनेपछि सुस्ताएको छ । र, त्यसैको छाया नेविसंघमा पनि परेको छ ।

तन्नेरी हुँदा निकै जोशिलो देखिएको नेविसंघ ५० बर्ष उमेर पार गर्ला पूरानो गति र छवि गुमाएको छ । कांग्रेस नेतृत्वको हस्तक्षेप र आफू अनुकूल नेविसंघलाई प्रयोग गर्न खोज्ने प्रवृत्तिको शिकार भएको छ, नेविसंघ ।

नेविसंघले विगतमा सामाजिक र राजनीतिक मुद्धामा देशभर आन्दोलन चर्काएका धेरै घटना छन्। वैचारिक बहसमार्फत तल्लो तहसम्म लोकतन्त्रको जरो बलियो बनाउन कांग्रेसका अरु भातृ संगठनका तुलनामा नेविसंघ अग्रणी नै रह्यो । त्यही राप तापले नेविसंघको राजनीतिबाट उठेर कांग्रेस नेतृत्वमा हालीमुहाली गर्ने नेताहरुको संख्या उल्लेख्य छ । पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा स्वयम् नेविसंघका दोस्रो सभापति हुन् । तर, पार्टीमा उनकै नेतृत्व भइरहेका बेला नेविसंघ सबैभन्दा खराब स्थितिबाट गुग्रिरहेको विद्यार्थी नेताहरु गुनासो गर्छन् ।

विश्वविद्यालयमा विद्यार्थी संगठनको नाममा हुने अराजक र हिंस्रक गतिविधिका कारण आज हरेक विद्यार्थी संगठनको औचित्यमाथि नै गम्भीर प्रश्न उठ्न थालेको छ । जनसरोकार र शिक्षाका विषयभन्दा बढ्ता राजनीतिक दलका एजेण्डा बोकेको भन्दै नेविसंघको आलोचना हुन्छ ।

नेविसंघकै जगमा जन्मिएका नेताहरु पनि नेविसंघको भविष्यबारे गम्भीर समिक्षा गर्नुपर्ने र सबैले आफुलाई सुधार्न आवश्यक रहेको तर्क गर्छन् । सोमबार कांग्रेस नेता गगन थापाले नेविसंघमा काम गरेर आएका र गरिरहेका सबैले निर्मम समीक्षा गरेर आफ्नो कमजोरीलाई सुधारेर संगठनको साखलाई पुनःस्थापित गर्नुपर्ने भन्दै ट्वीट गरे ।

नेविसंघ स्थापनाको छेको पारेर कांग्रेस प्रवक्ता विश्वप्रकाश शर्माले नेविसंघको वर्तमानलाई पनि सुसंस्कृत, संगठित र गतिशील बनाउनुपर्ने टिप्पणी गरेका छन् । अधिकांश कांग्रेसी नेताहरुले नेविसंघको गिर्दो साख जोगाउन संगठनमा प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रुपमा जोडिएका सबैले निर्मम समीक्षा गर्नुपर्ने विचार राख्दै आएका छन् ।

देशको पुरानो लोकतान्त्रिक पार्टीको सबैभन्दा सक्रिय भातृ संगठनमा आन्तरिक लोकतन्त्र निकै कमजोर छ । समयमै महाधिवेशन गर्न नसक्ने, निर्वाचित कार्यसमितिलाई भंग गरेर मातृ पार्टीले तदर्थ समिति गठन गरिदिने र असन्तुष्ट पक्षले धर्ना, अनशन र समानान्तर कमिटी गठन गर्ने शृंखला नेविसंघका लागि परम्पराजस्तै बनेको छ ।

नेविसंघका पुर्वसभापति गुरुराज घिमिरे माउ पार्टीले नै विद्यार्थी संगठनको चरम दुरुपयोग गरेको ठान्छन् । शिलापत्रसँग कुरा गर्दै घिमिरेले मातृ पार्टी कांग्रेस नै नेविसंघको भूमिकाबारे स्पष्ट नहुँदा संगठन कमजोर भएको बताए । ‘नेपाली कांग्रेसले नेविसंघमार्फत कस्तो भुमिका खाजेको हो भन्ने नै प्रष्ट छैन्,’ उनी भन्छन, ‘यस्तो हुँदा नेविसंघ न दह्रो हुन्छ, न त पार्टी नै ।’

विद्यार्थी संगठनको भूमिका र क्रियाकलापलाई पनि समय सापेक्ष परिवर्तन गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । विद्यार्थी संगठनको परम्परागत भूमिका र कार्यशैशी परिवर्तन नगर्दा यस्ता संगठनको औचित्य माथि नै प्रश्न उठिरहेको उनले बताए । ‘संगठनलाई समयसापेक्ष परिवर्तन गर्न सकिएन भने यसको औचित्यमाथि निरन्तर प्रश्न उठिरहन्छ,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख ६, २०७८ २०:०२