गाजामा अस्थायी युद्धविराम कसरी भयो सम्भव ?

A+ A A-

सात अक्टुबरमा प्यालेस्टाइनी लडाकु समूह हमासले इजरायली भूमिमा अप्रत्यासित आक्रमण गरेपछि इजरायली सेनाले हमासको नियन्त्रणमा रहेको प्यालेस्टाइनको गाजा स्ट्रिपलाई ध्वस्त पार्‍यो । सात अक्टुबरयता दशौं हजार प्यालेस्टाइनी इजरायली आक्रमणमा मारिएका छन् भने इजरायलतर्फ पनि १२ सयभन्दा बढी मारिएका छन् । यो आक्रमणमा १० जना नेपाली मारिएका छन् भने एक जना अझै सम्पर्कविहीन छन् ।

यसरी गाजामा अत्याधुनिक इजरायली सेनाले बर्मको वर्षा गराउँदा अन्तर्राष्ट्रिय समूदाय युद्धविरामका लागि कोसिस गरिरहेको थियो । अन्ततः बुधबार चारदिने अस्थायी युद्धविराममा सहमति भएको छ । जसअनुसार हमासले ५० जना बालबालिका तथा महिलालाई रिहा गर्ने छ भने केही संख्यामा इरायली सेनाले बन्धक बनाएका प्यालेस्टाइनी पनि रिहा हुनेछन् ।

इजरायल र हमासबीच यो युद्धविराम सम्झौतामा सहमति गराउन खाडी मुलुक कतारको मुख्य भूमिका देखिएको छ । कतारमै युद्धविरामसम्बन्धी सम्झौता भएको छ । कतारले आज एक स्टेटमेन्ट जारी गर्दै युद्धविराम लागू भएको भन्दै यसका लागि अमेरिका र इजिप्टलाई धन्यवाद दिएको छ । कतारले युद्धविराम लागू भएपछि थप बन्धकहरू पनि विस्तारै छुट्ने विश्वास व्यक्त गरेको छ ।

मध्यपूर्वको सानो भूमि ओगटेको र कुनैबेला साउदी अरब नेतृत्वको मुस्लिम लिगबाट अलगथलग पारिएको कतार अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा सबैभन्दा प्रभावशाली मध्यस्तकर्ताका रुपमा देखिएको छ । अफगानिस्तानबाट अमेरिकी सेना फिर्ता गराउने अमेरिका र तालिबानबीनको सम्झौता होस् वा अहिले गाजामा युद्धविराम गराउने सम्झौता होस् कतारले मुख्यभूमिका खेलेको छ । अहिले कतारको दोहा अन्तर्राष्ट्रिय भूराजनीतिको केन्द्र बनेको छ ।

गाजामा युद्धविराम भएपछि अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले कतारी आमिर तमिम बिन हमद अल थानीलाई बधाई दिएका छन् । यसबाट पनि के प्रस्ट हुन्छ भने यो सम्झौता गराउन कतारको भूमिका के छ भन्ने ।

त्यसो त यो युद्धविरामका पछाडि, अमेरिका, टर्कीये, इजिप्ट, इन्डोनेसिया, साउदी अरब मात्र नभए चीनको पनि भूमिका छ । चीन प्रत्यक्ष रुपमा संलग्न नरहे पनि इरानमार्फत सक्रिय रहेको अन्तर्राष्ट्रिउ सञ्चार माध्यमहरूले उल्लेख गरेका छन् । केही दिन अगाडि मात्र अरब तथा मुस्लिम देशका विदेशमन्त्रीहरू चीन पुगेका थिए । जहाँबाट युद्धविरामको आह्वान गरिएको थियो । बेइजिङबाट यस्तो आह्वान गरिएको केही घण्टामै कतारमा सम्झौतासमेत भएको छ ।

त्यसमागि चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले ब्रिक्स सम्मेलनमार्फत गाजामा युद्धविरामका लागि आह्वान गरेका थिए । उनले प्यालेस्टाइनीहरूको प्रश्नको ठीक जवाफ नदिएसम्म यो समस्या समाधान नहुनेसमेत बताएका थिए ।

अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूका अनुसार दोहामा सम्झौता हुनुअघि इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले सम्झौतालाई आफ्नो मन्त्रिपरिषद्को बैठकबाट स्वीकृत गराएका थिए । उनले यो निर्णय निकै सकसपूर्ण भएको बताएका थिए । किनकी उनी हमाससँग सम्झौता गर्नुभन्दा उसलाई खतम पार्ने कुरामा बढी दृढ दिए । तर, हमासको कब्जामा रहेका इजरायली नागरिकका आफन्तहरू भने आफ्ना प्रियजनसँग भेट्न चाहन्छन् । नेतन्याहुमाथि यसको पनि दबाब थियो ।

उता अमेरिका पनि हमाससँग प्रत्यक्ष वार्तामा बस्न चाहँदैन थियो । त्यसैले उसले कतारमार्फत आफ्नो कुरा अगाडि बढायो । यसबीचमा इजरायली जासुसी संस्था मोसादका प्रमुख पटकपटक दोहा पुगेको र गुप्त रुपमा हमाससँग वार्ता गरेको बताइएको छ ।

हमासका नेताहरू भने लामो समयदेखि दोहामा बस्दै आएका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर ६, २०८० १५:३५