डेभलपमेन्ट फाइनान्स : एनजीओदेखि बैंकसम्म करिअर

A+ A A-

..........................................................

कक्षा १२ पछि के पढ्ने ? कुन विषय पढेकाले के पढ्न पाउँछन् ? पढेपछि के बन्ने ? के कस्ता अवसर छन् ? विषय कसरी छनोट गर्ने ? नेपालमा के कस्ता विषयको पढाइ हुन्छ ? विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न कुन विषय उपयुक्त हुन्छ ? यी र यस्तै प्रश्नलाई समेटेर कक्षा १२ उत्तीर्ण भएका विद्यार्थीलाई विषयको महत्त्व, सम्भावना, छनोट आदिका विषयमा सहयोग गर्न शिलापत्रले ‘प्लस टुपछिको गन्तव्य’ स्तम्भ शुरू गरेको हो । विद्यार्थी र अभिभावकलाई सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले ल्याइएको यो स्तम्भ फलदायी हुने हामीले अपेक्षा गरेका छौं । जसअन्तर्गत आज हामीले ब्याचलर इन डेभलपमेन्ट फाइनान्स (BDFIN) कोे विषयमा सामग्री तयार पारेका छौं ।

..........................................................

के हो डेभलपमेन्ट फाइनान्स ?

वित्तीय कारोबारको पहुँचभन्दा बाहिर रहेका वर्गलाई आर्थिक गतिविधिमा सहभागी गराएर दिगो विकासमा पुलको काम गर्ने शिक्षा डेभलपमेन्ट फाइनान्स हो ।

आर्थिक गतिविधिमा पछाडि परेको वर्गलाई बैंक फाइनान्सबाट पूँजी उपलब्ध गराएर आर्थिक गतिविधिमा संलग्न गराउन सकिन्छ ।

त्यस्ता वर्ग र समुदायको खोज अनुसन्धान गरेर राज्यसम्म पुर्याउने र समाधानको पहल गर्न सिकाउने शिक्षा डेभलपमेन्ट फाइनान्स हो । आर्थिक गतिविधिमा संलग्न नभएका नागरिकलाई जनचेतना फैलाउने काम पनि डेभलपमेन्ट फाइनान्सले गर्छ ।

कस्तो कोर्स हो ?

डेभलपमेन्ट फाइनान्स स्नातक तहको चारवर्षे कोर्स हो, जसमा आठवटा सेमेस्टेर रहेका छन् । यो कोर्स काठमाडौं विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन लिएर नेसनल कलेजले मात्र सञ्चालन गरेको छ । यो विषयमा ४० जनाको कोटा रहेको छ ।

कस्ता विद्यार्थीले पढ्न पाउँछन् ?

प्लस टुमा जुन विषय पढेकाले पनि पढ्न पाउँछन् ।
डि ग्रेड वा ४५ प्रतिशत ल्याएको हुनुपर्छ ।

कति खर्च लाग्छ ?

चारवर्षे कोर्स गर्न ५ देखि ६ लाख लाग्छ ।

छात्रवृत्तिको व्यवस्था

विश्वविद्यालयले यति प्रतिशत नै छात्रवृत्ति दिनुपर्छ भनेर तोकेको छैन । तर, क्याम्पसले आर्थिक अवस्था कमजोर भएका विद्यार्थीका लागि छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरेको छ । नेसनल कलेजमा मात्र यो कोर्स पढाइ हुने भएकाले कम्तिमा आठ जनालाई क्याम्पसले छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरेको छ । सार्क राष्ट्रका विद्यार्थीले पढ्न चाहेमा उनीहरूका लागि पनि छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरिएको छ ।

इन्टर्नसिप/प्राक्टिकल

इन्टर्नसिप र प्राक्टिकल अनिवार्य गर्नुपर्छ । इन्टर्नका लागि विद्यार्थी राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था र ग्रामीण क्षेत्रमा जाने गरेका छन् । क्याम्पसले विभिन्न क्षेत्रमा भ्रमणसमेत गराउने गरेको छ । अन्त्यमा विद्यार्थीले प्राक्टिकल वर्क गर्नुपर्छ ।

कहाँकहाँ काम गर्न पाइन्छ ?

सरकारी कार्यालय
विकासका क्षेत्र
अनुसन्धान क्षेत्र
राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था
दातृ संस्था
सरकारी परियोजनाहरू
बैंक
फाइनान्स
बीमा कम्पनी
स्वउद्यम

कहाँ पढ्न पाइन्छ ?

काठमाडौं विश्वविद्यालयअन्तर्गत
नेसनल कलेज, धुम्बाराही, काठमाडौं

विदेश यात्रा

यो कोर्स साउथ अफ्रिका र बेलायतमा राम्रो मानिन्छ । आफ्नै खर्चमा त्यहाँ गएर पढ्न सकिन्छ । पढाइसँगै काम पनि गर्न सकिन्छ । अन्य देशमा पनि आफ्नै खर्चमा पढ्न र कामका लागि विद्यार्थी गएका छन् ।

कति कमाउन सकिन्छ ?

यति नै कमाउन सकिन्छ भन्ने छैन । यदि कुनै पनि कम्पनीमा काम गर्ने हो भने राज्यले तोकेको श्रमअन्तर्गतको तलब हुन्छ । २० हजारदेखि माथि कमाउन सकिन्छ । यसका साथै यो कोर्स पढेपछि स्वउद्यमी बन्न पनि सकिन्छ ।

दिगो विकास आजको आवश्यकता :
माधवप्रसाद न्यौपाने, प्रिन्सिपल, नेसनल कलेज

दिगो विकास आजको आवश्यकता हो । यसका लागि सबै नागरिकलाई विकासमा सामेल गराउनुपर्छ । तब मात्र देश समृद्ध बन्न सक्छ । एउटा वर्ग वा समुदाय आर्थिक गतिविधिमा सधैं माथि, अर्को पछाडि पर्यो भने दिगो विकास हुन सक्दैन । त्यसैले आर्थिक गतिविधिभन्दा बाहिर रहेका वर्ग वा समुदायलाई बैंक फाइनान्सबाट पूँजी उपलब्ध गराएर आर्थिक गतिविधिमा संलग्न गराउन सकिन्छ । त्यस्ता वर्ग र समुदायको खोज अनुसन्धान गरेर राज्यसम्म पुर्याउने, ग्रामीण क्षेत्रमा गएर जनचेतना फैलाउन पनि डेभलपमेन्ट फाइनान्स आवश्यक छ ।

दिगो विकासबारे अध्ययन :
शिवसुन्दर पोखरेल, कार्यक्रम संयोजक, नेसनल कलेज

हाम्रो देश विकासोन्मुख देश हो । सबै वर्गको समान आर्थिक विकास हुन आवश्यक छ । अहिलेसम्म एउटा वर्गले मात्र कमाउने वातावरण छ । कतिपय समाज र नागरिक आर्थिक विकासको पहुँचभन्दा बाहिर छन् । वित्तीय साक्षरताबारे अनभिज्ञ छन् । बैंक फाइनान्स पुगेका छैनन् । त्यस्ता वर्ग र समुदायलाई पनि आर्थिक गतिविधिमा ल्याउनुपर्छ । सबै वर्गका नागरिकलाई अर्थिक गतिविधिमा ल्याएर दिगो विकासबारे अध्ययन अनुसन्धान गर्ने भएकाले डेभलपमेन्ट फाइनान्सको महत्त्व छ ।

डेभलपमेन्ट फाइनान्सको आकर्षण

डेभलपमेन्ट फाइनान्स पढ्ने विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गएको छ । विकास क्षेत्रका साथै स्वउद्यम बन्न सिकाउने भएकाले डेभलपमेन्ट फाइनान्स पढ्ने विद्यार्थीको संख्या बढेको हो । ‘नेपालका लागि नयाँ कोर्स थियो,’ डेभलपमेन्ट फाइनान्स पढेका निरज काफ्ले भन्छन्, ‘स्वउद्यमी बन्नका लागि यसले धेरै सहयोग गरेको छ ।’ फाइनान्स, एकाउन्टमा रुचि भएकाले उनले यो कोर्स पढेका हुन् । ब्याचलर सकेपछि साथीसँग मिलेर उनले अफरिङ ह्यापिनेस कम्पनी खोलेका छन् ।

अन्त्यमा,

राजनीतिक अस्थिरता सकिएसँगै मुलुक विकासको चरणमा छ । सामाजिक, राजनीतिक, आर्थिक, सांस्कृतिक हरेक क्षेत्रको दिगो विकासका लागि योजना बनाउन खोज अनुसन्धान गर्न जनशक्तिको आवश्यक छ । कुन क्षेत्रका नागरिक के कारणले आर्थिक गतिविधिको पहुँचभन्दा बाहिर छन् ? त्यो क्षेत्रमा कस्तो विकास आवश्यक छ भनेर अनुसन्धान गर्न जनशक्तिको माग छ ।

अर्कोतर्फ नागरिकलाई आर्थिक गतिविधिको पहुँचमा ल्याउन स्थानीय तहमा अनिवार्य बैंकको व्यवस्था गरिएको छ । सो क्षेत्रमा काम गर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादनका लागि डेभलपमेन्ट फाइनान्सलाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक छ ।