इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ : हाइड्रोमा काम, प्रशस्त दाम

A+ A A-

..........................................................

कक्षा १२ पछि के पढ्ने ? कुन विषय पढेकाले के पढ्न पाउँछन् ? पढेपछि के बन्ने ? के कस्ता अवसर छन् ? विषय कसरी छनोट गर्ने ? नेपालमा के कस्ता विषयको पढाइ हुन्छ ? विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न कुन विषय उपयुक्त हुन्छ ? यी र यस्तै प्रश्नलाई समेटेर कक्षा १२ उत्तीर्ण भएका विद्यार्थीलाई विषयको महत्त्व, सम्भावना, छनोट आदिका विषयमा सहयोग गर्न शिलापत्रले ‘प्लस टु पछिको गन्तव्य ’ स्तम्भ सुरु गरेको हो । विद्यार्थी र अभिभावकलाई सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले ल्याइएको यो स्तम्भ फलदायी हुने हामीले अपेक्षा गरेका छौं । आज हामीले इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ (Electrical Engineering)बारे सामग्री तयार पारेका छौं ।

..........................................................

के हो इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ ?

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङले विद्युत् उत्पादनदेखि उपभोक्ताको घरघरमा विद्युत् प्रवाह गर्न सिकाउँछ । हाइड्रोपावर र सोलर पावरबाट विद्युत उत्पादन हुन्छ । विद्युत उत्पादनका लागि चाहिने उपकरण निर्माणबारे इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङमा पढाइन्छ ।

उत्पादित विद्युतलाई उपभोक्ताको घरघरमा जडान गर्ने प्रक्रियाका विषयमा पनि अध्ययन गरिने शिक्षा हो । अन्य देशमा इलेक्ट्रिकल सामान निर्माणको काम पनि यही कोर्समा समावेश गरिएको छ । तर, नेपालमा भने विद्युत उत्पादन र उत्पादन भएको विद्युत्लाई उपभोक्तामाझ पु¥याउने विषयलाई विशेष प्राथमिकता दिइएको छ ।

कस्तो कोर्स हो ?

डिप्लोमा, ब्याचलर र मास्टर्स गरी इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङका तीनवटा तह छन् । यीमध्ये स्नातक तह चार वर्षे कोर्स हो । जसमा आठ वटा सेमेस्टर छन् ।

प्लस टु पछिकाे गन्तव्यः कम्प्युटर इन्जिनियरिङ पढे अवसरै अवसर

त्रिभुवन विश्वविद्यालय, पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय, पोखरा विश्वविद्यालय र काठमाडौं विश्वविद्यालयले यो कोर्स सञ्चालन गरेका छन् । एउटा कलेजलाई ४८ जनाको कोटा छुट्टाइएको हुन्छ । तर, भौतिक संरचना राम्रो भएको र क्याम्पसको क्षमताका आधारमा यो भन्दा बढी कोटा पनि दिइएको छ ।

कस्ता विद्यार्थीले पढ्न पाउँछन् ?

११ र १२ मा विज्ञान विषय पढेकाले
अनिवार्य म्याथमेटिक्स लिएकोले
जीपीए सी प्लस ल्याएको
सीटीईभीटीबाट डिप्लोमा गरेकाले
ए लेभल पढेकाले
विश्वविद्यालयले लिने प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण गरेकाले

कति खर्च लाग्छ ?

स्नातक तहको कोर्सका लागि ८ देखि १० लाख लाग्छ । तर, क्याम्पसले दिने सेवा सुविधाको आधारमा खर्च केही तलमाथि हुन्छ ।

छात्रवृत्तिको व्यवस्था

१० लाख खर्च गरेर पढ्न नसक्ने विद्यार्थीका लागि छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरिएको छ । कुल कोटाको १० प्रतिशतले छात्रवृत्ति पाउने व्यवस्था छ । कोटा विश्वविद्यलयअनुसार फरक हुन्छ ।

४८ जनाको कोटा छ भने ४ जनाले छात्रवृत्ति पाउँछन् । विश्वविद्यालयले लिने प्रवेश परीक्षामा धेरै अंक ल्याउने र समानुपातिक सिद्धान्तको आधारमा छात्रवृत्ति पाउने व्यवस्था छ । एसईई र प्लस टु सरकारीमा पढेको हुनुपर्ने प्रावधान छ । त्यस्तै, सेमेस्टरमा उत्कृष्ट अंक ल्याउने विद्यार्थीलाई पनि छात्रवृत्ति दिइन्छ ।

पढ्नुपर्ने मुख्य विषय

इलेक्ट्रिकल मेसिन
हाइड्रोपावर
एप्लाइड मेसिन
इन्जिनियरिङ म्याथमेटिक्स
इलेक्ट्रोम्याग्नेटिक्स
पावर सिस्टम
ट्रान्समिसन एन्ड डिस्ट्युबिसन

इन्टर्नसिप, प्राक्टिकल र प्रोजेक्टवर्क

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ प्राक्टिकल कोर्स हो । यसको इन्टर्नसिप गर्नुपर्ने हुन्छ । क्याम्पसहरूले दक्ष इन्जिनियर उत्पादन गर्न इन्टर्नसिप र प्राक्टिकललाई प्राथमिकता दिएका छन् । विभिन्न इलेक्ट्रिकल सम्बन्धित क्षेत्रमा भ्रमण पनि गराइन्छ । साथै प्रोजेक्टवर्क अनिवार्य गर्नुपर्ने हुन्छ ।

डेभलपमेन्ट स्टडिज्: समृद्धि र दिगो विकासको आधार

एमबीबीएसको तिर्सना ‘बीएमएलटी’

काम गर्ने क्षेत्र र अवसर

विद्युत् उत्पादनदेखि प्रयोग हुने सबै क्षेत्रमा काम गर्ने अवसर मिल्छ । आफैं इलेक्ट्रोनिक्समा व्यापार व्यवसाय गर्छु भन्नेका लागि पनि राम्रो छ । व्यक्तिको घरदेखि ठूला ठूला कम्पनीमा विद्युत् जडान गर्नुपर्ने भएकाले धेरै ठाउँमा काम गर्ने अवसर मिल्छ । जस्तै:

सरकारी कार्यालय
हाइड्रोपावर
सोलरपावर
विद्युत् प्राधिकरण
टेलिकम
राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था
अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था
अनुसन्धान क्षेत्र
निर्माण कम्पनी
बैंक/फाइनान्स
उद्योग/कलकारखाना

कहाँ कहाँ पढ्न पाइन्छ ?

त्रिभुवन विश्वविद्यालयअन्तर्गत

एड्भान्स कलेज अफ इन्जिनियरिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट, कुपण्डोल, ललितपुर
काठमाडौं इन्जिनियरिङ कलेज, कालिमाटी, काठमाडौं
नेसनल कलेज अफ इन्जिनियरिङ, सातदोबाटो, ललितपुर
ख्वप इन्जिनियरिङ कलेज, भक्तपुर
पुल्चोक क्याम्पस, पुल्चोक, ललितपुर

पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयअन्तर्गत

मोर्गन इन्जिनियरिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट कलेज, बसुन्धरा, काठमाडौं
हिलसाइड इन्जिनियरिङ कलेज, बालकुमारी, ललितपुर

पोखरा विश्वविद्यालयअन्तर्गत

नेपाल इन्जिनियरिङ कलेज, भक्तपुर
पोखरा युनिभर्सिटी स्कुल अफ इन्जिनियरिङ, कास्की
अक्सफोर्ड कलेज अफ इन्जिनियरिङ, नवलपरासी

त्यस्तै, काठमाडौं विश्वविद्यालयले अन्य कलेजलाई सम्बन्धन दिएको छैन । यसले काभ्रेको धुलिखेलमा यो कोर्स सञ्चालन गरेको छ ।

लिबरल आर्ट्सः विकास बुझेपछि जागिर पक्का

बीएचसीएम : सेवा पनि करियर पनि

कति कमाउन सकिन्छ ?

जागरि खाने हो भने मासिक कम्तीमा ४० हजारदेखि माथि कमाउन सकिन्छ । आफ्नो क्षमता र दक्षताको आधारमा तलब बढ्दै जान्छ । यो प्राविधिक विषय भएकाले आफैं इलेक्ट्रोनिकसम्बन्धी व्यवसाय गर्ने हो भने लगानीअनुसारको आम्दानी गर्न सकिन्छ ।

विदेश यात्रा

अमेरिका, अस्ट्रेलियालगायतका विकसित देश विद्यार्थीको रोजाइमा पर्ने गरेको छ । पढ्दै कमाउन सकिने भएकाले ती देश रोजाइमा पर्ने गरेको हो । उनीहरू आफ्नै खर्चमा विदेश जाने गरेका छन् ।

मास्टर्स लेभल पढ्न आवश्यक प्रक्रिया पूरा गरेर विद्यार्थी विदेश जान्छन् । विदेशमा १ लाख बढी कमाउन सकिने भएकाले पनि विद्यार्थीको रोजाइमा विदेशी भूमि परेको हो ।

बीसीएः किन पढ्ने ? कहाँ पढ्ने

यसकारण धेरै विद्यार्थीको रोजाइमा छ सिभिल इन्जिनियरिङ

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङको महत्त्व

बेरोजगार बस्नुपर्दैन

बालकृष्ण सापकोटा, प्रधानाध्यापक, एड्भान्स कलेज अफ इन्जिनियरिङ एन्ड म्यानेजमेन्ट

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरको माग बढेको छ । विद्युत् उत्पादनका लागि ठूलाठूला आयोजनाको काम सुरु भएको छ । त्यो क्षत्रमा काम गर्न दक्ष जनशक्ति आवश्यक छ । त्यस्तै, मानिसको घरदेखि ठूला ठूला कम्पनीमा विद्युत् जडान गर्नुपर्ने हुन्छ ।

ती क्षेत्रमा काम गर्न चाहिने जनशक्ति इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङले उत्पादन गर्छ । आफैं पनि केही गर्न सकिने भएकाले बेरोजगार बस्नुपर्दैन । नेपालजस्तो जलविद्युत्को सम्भावना रहेको देशमा यसको महत्त्व निकै छ ।

अबको युग इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङको हो

महम्मद बदरुदोजा, विभागीय प्रमुख, पुल्चोक क्याम्पस

नेपाल लोडसेडिङबाट मुक्त भएको छ । यो इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरको देन हो । नेपालको आर्थिक स्रोत भनेको हाइड्रोपावर हो । प्रचुर मात्रामा विद्युत् उत्पादन गर्ने हो भने देश समृद्ध हुन धेरै समय लाग्दैन ।

विद्युत् उत्पादनको काम पनि भइरहेको छ । अन्य देशलाई विद्युत् बिक्री गर्न सकिन्छ । त्यसका लागि काम गर्ने दक्ष जनशक्ति आवश्यक छ । ती जनशक्ति इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङले उत्पादन गर्ने हो ।

कृषि शिक्षा, आजको आवश्यकता

बी फार्म : हस्पिटलदेखि कम्युनिटी फार्मेसीसम्म अवसर

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङको आकर्षण

नयाँ प्रोजेक्टको आवश्यक

ललित नेपाली, इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर

नाम र दाम दुवै हुने भएकाले यो कोर्सप्रति विद्यार्थीको आकर्षण बढेको हो । बेरोजगार बस्नुनपर्ने र जागिर नपाए आफैं केही गर्न सकिने भएकाले इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ पढ्ने विद्यार्थीको संख्या बढेको हो ।

यसलाई अझै व्यवस्थित गर्नुपर्ने सरोकारवाला बताउँछन् । ललित नेपालीले एड्भान्स कलेजबाट इन्जिनियरिङ पढे । अहिले उनी त्यही कलेजमा पढाउँछन् ।

‘इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ नेपालमा धेरै सम्भावना भएको क्षेत्र हो,’ उनी भन्छन्, ‘नयाँ नयाँ प्रोजेक्ट नहुँदा समस्या भएको छ ।’ राज्यले सही नीति ल्याएर काम गर्ने हो भने हाइड्रोपावरबाट देशलाई समृद्ध बनाउन सकिने उनको दाबी छ ।

सफलताका लागि डेडिकेट भएर लाग्नुपर्छ

लोचन यादव, इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर

लोचन यादव नेपाल विद्युत् प्राधिकरणमा कार्यरत छन् । सानैदेखि इन्जिनियर बन्ने उनको सपना थियो । डिप्लोमा कोर्स पनि उनले इलेक्ट्रिकलमै गरे । त्यसपछि स्नातक तहको कोर्स पनि यही विषयमा गरे । ‘नाम र दाम दुवै कमाउन सकिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘डेडिकेट भएर लाग्ने हो भने सफल बन्न सकिन्छ ।’

लोडसेडिङबाट मुक्त

सुबरात अर्याल, इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर

सुबरात अर्यालले ११ र १२ मा विज्ञान विषय पढे । १२ मा इलेक्ट्रिकलबारे थोरै जानकारी पाए त्यसैले उनले स्नातक तहमा इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर पढे । केही वर्षअघि नेपाल लोडसेडिङको मारमा थियो ।

जलस्रोतको धनी भएर पनि लोडसेडिङका कारण हरेक क्षेत्र डामाडोल भएको थियो । विद्युत् उत्पादन गर्न सकिन्छ र देशलाई लोडसेडिङबाट मुक्त गर्न सकिने उद्देश्यसाथ उनले इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ पढेका हुन् । नेपालमै बसेर राम्रो कमाउन सकिनेमा उनी ढुक्क छन् ।

डेभलपमेन्ट स्टडिज्: समृद्धि र दिगो विकासको आधार

अन्त्यमा

नेपालमा ८३ हजार मेगावट विद्युत् उत्पादन गर्न सकिने सम्भावना छ । तर, लामो समयको राजनीतिक अस्थिरताले विकास हुन सकेन । अहिले राष्ट्रिय गौरवका जलविद्युत् आयोजना निर्माणको काम भइरहेको छ ।

सरकारले सातवटै प्रदेशबाट विद्युत् उत्पादन गर्ने लक्ष्य लिएको छ । प्रदेश २ मा सोलरबाट विद्युत् उत्पादन गर्ने सरकारको योजना छ । यसका साथै देशका विभिन्न ठाउँमा जलविद्युत् आयोजनाको काम भइरहेको छ । देशलाई आर्थिक रूपमा सम्पन्न बनाउने आधार भनेको हाइड्रोपावर हो ।

विद्युत् उत्पादन गरेर अन्य देशलाई बिक्री गर्ने लक्ष्यसमेत छ त्यसैले यी क्षेत्रमा काम गन दक्ष जनशक्ति आवश्यक भएकाले इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङलाई प्रभावकारी बनाउनु आवश्यक छ ।