सोसियल इन्जिनियर बन्न बीएसडब्लूू

A+ A A-

कक्षा १२ पछि के पढ्ने ? कुन विषय पढेकाले के पढ्न पाउँछन् ? पढेपछि के बन्ने ? के कस्ता अवसर छन् ? विषय कसरी छनोट गर्ने ? नेपालमा के कस्ता विषयको पढाइ हुन्छ ? विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न कुन विषय उपयुक्त हुन्छ ? यी र यस्तै प्रश्नलाई समेटेर कक्षा १२ उत्तीर्ण भएका विद्यार्थीलाई विषयको महत्त्व, सम्भावना, छनोट आदिका विषयमा सहयोग गर्न शिलापत्रले ‘प्लस टु पछिको गन्तव्य’ स्तम्भ सुरु गरेको हो । विद्यार्थी र अभिभावकलाई सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले ल्याइएको यो स्तम्भ फलदायी हुने हामीले अपेक्षा गरेका छौं । जसअन्तर्गत आज हामीले ब्याचलर इन सोसियल वर्क (BSW) बारे सामग्री तयार पारेका छौं ।

के हो बीएसडब्लू ?

ब्याचलर इन सोसियल वर्क भनेको व्यक्ति र समाजमा देखिएका समस्यालाई वैज्ञानिक तवरले दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्न सिकाउने शिक्षा हो । यसले व्यक्ति र समाज केबाट पीडित छ, त्यसको अध्ययन र अनुसन्धान गरेर समाधानका लागि सहजीकरण गर्ने जनशक्ति उत्पादन गर्छ । सबै ठाउँमा राज्यको आँखा पुग्दैन । यसले ती ठाउँमा पुगेर पीडित व्यक्ति र समाजको समस्या समाधानका लागि राज्यसँग पुलको काम गर्न सहयोग गर्छ ।

कस्तो कोर्स हो ?

ब्याचलर इन सोसियल वर्क मानविकी संकायअन्तर्गतको तीनवर्षे कोर्स हो । यो कोर्सलाई आगामी शैक्षिक सत्रदेखि चार वर्षको बनाउने विश्वविद्यालयकाे तयारी छ ।

कसले पढ्न पाउँछन् ?

११ र १२ मा जुनसुकै विषय पढेकाले यो बिषय पढ्न पाउँछन् । यद्यपि, कतिपय क्याम्पसले ४५ प्रतिशत ल्याएका विद्यार्थीलाई मात्र भर्ना लिने गरेका छन् ।

पढ्नुपर्ने मुख्य विषय

प्रिन्सिपल अफ सोसियल वर्क
मेथड अफ सोसियल वर्क
रिसर्च इन सोसियल प्राक्टिस
इन्टिग्रेटेड सोसियल वर्क
साइकोलोजी
ग्रामीण विकास

कति खर्च लाग्छ ?

यो कोर्स पढ्न यति नै खर्च लाग्छ भन्ने छैन । तर, कम्तीमा २ देखि ३ लाख खर्च लाग्छ । क्याम्पसले दिने सेवा सुविधाको आधारमा पनि शुल्क निर्धारण हुन्छ ।

छात्रवृत्तिको व्यवस्था

विश्वविद्यालयले यो कोर्सका लागि अनिवार्य छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरेको छैन । यति नै विद्यार्थी पढाउनुपर्छ भन्ने कोटा पनि निर्धारण गरिएको छैन । यद्यपि, क्याम्पसहरुले आ–आफ्नो क्षमताअनुसार छात्रवृत्ति दिने गरेका छन् । क्याम्पसले आर्थिक अवस्था कमजोर भएका र पिछडा वर्गलाई छात्रवृत्ति दिँदै आएका छन् ।

इन्टर्नसिपको व्यवस्था

ब्याचलर इन सोसियल वर्कमा अनिवार्य रूपमा इन्टर्नसिप गर्नुपर्ने हुन्छ । तीन वर्षको अवधिमा कम्तीमा ७ सय ५० घण्टा इन्टर्नसिप गर्नुपर्ने हुन्छ । विभिन्न संघसंस्था वा कुनै क्षेत्रमा गएर र विद्यार्थी आफैंले कम्तीमा ७ दिनको ‘क्याम्प’ सञ्चालन गर्नैपर्ने हुन्छ । कुन क्षेत्रमा इन्टर्न गर्ने हो, त्यो क्याम्पसले समन्वय गरिदिन्छ ।

कुन क्षेत्रमा काम गर्ने अवसर मिल्छ ?

लोकसेवा परीक्षा पास गरेर सरकारी क्षेत्रमा
राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था
अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संघसंस्था
अनुसन्धान क्षेत्र

कस्तो रुचि भएकाले पढ्ने ?

सहयोगी भावना र नेतृत्व वहन गर्ने इच्छा क्षमता भएका व्यक्तिले यो विषय पढ्दा राम्रो हुन्छ । व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा पनि सामाजको विकास सोच्ने व्यक्तिले यो विषय पढ्दा उपयुक्त हुन्छ । यस्तै, लेख्न, बोल्न र समाजमा घुलमिल गर्न रुचाउने व्यक्तिका लागि यो विषय फलदायी हुन्छ ।

विदेश यात्रा

ब्याचलर इन सोसियल वर्कको स्कोप अमेरिकामा पनि छ । सबैभन्दा पहिले अमेरिकाबाटै यो कोर्स सुरु भएको हो । नेपाली विद्यार्थी छात्रवृत्तिमा अमेरिका जाने गरेका छन् । पछिल्लो समय यही कोर्स पढ्न नेपाली विद्यार्थी अस्ट्रेलिया जान थालेका छन् । त्यस्तै, गैरसरकारी संघसंस्थाबाट सामाजिक कामका साथै घुम्न पनि विदेश जाने अवसर पाइन्छ ।

कति कमाउन सकिन्छ ?

यो कोर्स पढेर यति नै कमाउन सकिन्छ भन्ने छैन । सामाजिक काम भएकाले नाफाभन्दा सेवा भाव बढी हुन सक्छ । यद्यपि, संघसंस्थामा काम गर्ने हो भने सुरुमा मासिक २० देखि ३० हजार कमाउन सकिन्छ । सामाजिक काम आफैं गर्ने हो भने संस्था खोलेर सेवाको काम गर्न सकिन्छ ।

कहाँ पढ्न पाइन्छ ?

त्रिभुवन विश्वविद्यालयअन्तर्गत

के एन्ड के कलेज, नयाँ बानेश्वर, काठमाडौं
जनभावना क्याम्पस, ललितपुर
साउथ वेस्टर्न स्टेट कलेज, बसुन्धरा, काठमाडौं
टेक्सास इन्टरनेसनल कलेज, चावहिल, काठमाडौं
काठमाडौं मोडेल कलेज, बालकुमारी, ललितपुर
बनहर्ट कलेज, बाफल, काठमाडौं
सेन्ट लयरेन्स कलेज, चावहिल, काठामाडौं
क्यानभास इन्टरनेसनले कलेज, बसुन्धरा, काठमाडौं
गोल्डेनगेट इन्टरनेसनल कलेज, बत्तिसपुतली, काठमाडौं
आदिम नेसनल कलेज, चाबहिल, काठमाडौं
नेपाल मेगा कलेज, बानेश्वर, काठमाडौं
लिभरपुल इन्टरनेसनल कलेज, बानेश्वर, काठामाडौं
अर्किड कलेज, गौशाला, काठमाडौं
जया देवकोटा कलेज, जोरपाटी काठमाडौं
जेभियर कलेज,कालोपुल, काठमाडौं

पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयअन्तर्गत

कादम्बरी मेमोरियल कलेज, बुद्धनगर काठमाडौं
जनता आदर्श क्याम्पस, मोरङ

काठमाडौं विश्वविद्यालयअन्तर्गत

सेन्ट जेभियर कलेज, काठमाडौं

समाजमा परिवर्तनको खम्बा

विमल खड्काः कार्यक्रम संयोजक, के एन्ड के कलेज

समाजमा परिवर्तनको खम्बा भनेको सामाजिक अभियन्ता हुन् । सामाजिक अभियन्ताले नै खोज अनुसन्धान गरेर समाज परिवर्तनका सकारात्मक पक्षहरु पत्ता लगाउँछन्, मानिसलाई सहयोगी भावना जगाउने काम गर्छन् र समाजका खराब पक्षलाई अन्त्य गर्न सकारात्मक सचेतनामूलक कार्यक्रम गर्छन् ।

अझै पनि मानिस अशिक्षाका कारण माथि उठ्न सकेका छैनन् । त्यस्ता मानिस तथा समुदायलाई सचेत र जागरुक बनाउने काम सामाजिक अभियन्ताकै हो । बीएसडब्लूूले त्यस्ता अभियन्ता उत्पादन गर्ने भएकोले नेपालमा यसको महत्त्व दिन प्रतिदिन बढ्दो छ ।

सामाजिक विकासकाे मेरूदण्ड

राजेन्द्र केसीः क्याम्पस प्रमुख, साउथ वेस्टर्न स्टेट कलेज

नेपाल विकासको चरणमा छ । राजनीतिक स्थायित्वसँगै सामाजिक विकासका काम सुरु भएका छन् । विकासका बाधकका रुपमा कुरीति, अशिक्षा, भोकमरी, गरिबी र विभेद हुन् ।

सरकारी तथा गैरसरकारी संघसंस्था मिलेर समाजको विकासमा हातेमालो गरेर काम हुँदै आएको छ । विकासका विभिन्न क्षेत्रमा काम गर्न जनशक्तिको आवश्यक छ । ती जनशक्ति उत्पादन गर्न बीएसडब्लूूको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहन्छ ।

सोसल इन्जिनियर

अनन्त चालिसेः कार्यक्रम संयोजक, टेक्सास कलेज

बीएसडब्लूू सोसियल इन्जिनियर उत्पादान गर्ने शिक्षा हो । समाजमा भएका सामाजिक समस्या न्यूनिकरणका लागि बीएसडब्लूू कोर्स ल्याइएको हो । नेपाल जस्तो देशमा व्यक्ति व्यक्तिमा समस्या छ ।

शिक्षा स्वास्थ्य, रोजगार लगायतका समस्या पनि उस्तै छ । समूदायमा पनि विविध समस्या छन् । सामाजिक राजनीतिक आर्थिक हरेक क्षेत्रमा गरीबी छ । ती चरम समस्या समाधान राज्यले मात्र गर्न सक्दैन । त्यसैले समाज परिवर्तनका लागि बीएसडब्लूू शिक्षा आवश्यक छ ।

बीएसडब्लूूको आकर्षण

नेपालमा बीएसडब्लूू पढ्ने विद्यार्थीको संख्या बढेको छ । सामाजिक काममा युवाको सक्रियता बढेसँगै बीएसडब्लू पढ्ने विद्यार्थीको संख्या पनि बढेको हो ।

पछिल्लो समय सरकारी तथा गैरसरकारी संघसंस्थामा काम गर्नेहरु पनि यही विषय पढेकाहरु छन् । पढ्दा पढ्दै विभिन्न संघसंस्थामा स्वयंसेवक भएर काम गर्ने अवसर पाइने भएकाले पनि बीएसडब्लूूको आकर्षण बढेको हो ।

अमिषा न्यौपानेले डाक्टर बन्ने सपना बुनेर प्लस टुमा विज्ञान विषय पढिन् । उनी सानैदेखि सहयोगी थिइन् । साथीभाइले उनलाई डाक्टरभन्दा पनि सामाजिक काम गर्न उत्प्रेरणा दिए । त्यसपछि उनले बीएसडब्लूू पढिन् ।

के एन्ड के कलेमा पढेकी न्यौपानले ‘टीयू टपर’ भएर आफूलाई अब्बल साबित गरिन् । अहिले उनी मानसिक समस्यामा रहेकालाई काउन्सिलिङ गर्ने काम गर्दै छिन् ।

‘बीएसडब्लूूले लिडर बनाउने रहेछ,’ उनी भन्छिन्, ‘मानिसलाई अनुशासित हुन सिकाउँछ । नेपालमा अन्य रोगबाट भन्दा मानसिक समस्याबाट धेरै जना गुज्रिएका छन्, अब तिनैको सेवामा लाग्छु ।’

श्रीजिता चौलागाईंले नेपाल मेगा कलेजबाट बीएसडब्लूू पढ्दा पढ्दै संस्थामा काम गर्ने अवसर पाइन् । ग्रामीण क्षेत्रमा गएर विद्यार्थीलाई पढाउने अवसर पाएकी श्रीजिता भन्छिन्, ‘पढाइसँगै कामलाई पनि अगाडि बढाउँदा परिपक्व बनिँदो रहेछ ।’

त्यस्तै, सविन कर्माचार्यले पनि के एन्ड के कलेजबाट बीएसडब्लूू अध्ययन गरेका हुन् । सानैदेखि सामाजिक काममा रुचि भएकाले उनले बीएसडब्लू रोजेका हुन् । उनी अहिले विभिन्न सामाजिक संघसंस्थासँग मिलेर काम गर्छन् ।

‘परिवर्तनको सुरुवात आफैंबाट गर्नुपर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘तब मात्र समाजका हरेक पक्षको परिवर्तन गर्न सकिन्छ ।’

जयादेवकोटा कलेजमा बीएसडब्लूू अध्ययनरत सरिता गौतम खेलकुद र कलाकारिता क्षेत्रमा आबद्ध छिन् । ‘खेलकुद र कलाकारिताबाट समाजको वास्तविक चित्र देखाउन सकिन्छ,’ सरिताले भनिन्, ‘बीएसडब्लूूले काममा थप सहयोग गरेको छ ।’

अन्त्यमा

सामाजिक कामले नै समाज परिवर्तन हुने हो । व्यक्ति र समाजको सकारात्मक परिवर्तन भए मात्र देश परिवर्तन हुन सक्छ । ऐन कानुन भएर मात्र पनि समाज परिवर्तन हुन सक्दैन ।

त्यसलाई व्यवहारमा कार्यान्वयन गर्न सक्नुपर्छ । कार्यान्वयन गर्न जनचेतना फैलाउने काम सामाजिक अभियन्ताको हो । अहिले स्थानीय तहमा समेत स्वयंसेवक परिचालन गर्न थालिएको छ ।

हरेक क्षेत्रमा काम गर्न सोसियल वर्क पढेकालाई नै प्राथमिकतामा राखिएको छ त्यसैले ती क्षेत्रमा काम गर्न पढेका जनशक्ति आवश्यक भएकाले बीएसडब्लूू शिक्षालाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक छ ।

प्लस टु पछिको गन्तव्यका थप सामग्री

बीएमटीः मिडियामा अवसर

वन विज्ञान : नर्सरीदेखि पर्यटनसम्म अवसर

बी फार्म : हस्पिटलदेखि कम्युनिटी फार्मेसीसम्म अवसर

एमबीबीएसको तिर्सना ‘बीएमएलटी’

डेभलपमेन्ट स्टडिज्: समृद्धि र दिगो विकासको आधार

कम्प्युटर इन्जिनियरिङ पढे अवसरै अवसर

इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ : हाइड्रोमा काम, प्रशस्त दाम

ब्याचलर इन फिल्म स्टडिज् :अभिनयदेखि निर्देशनसम्म अवसर

कम्प्युटर इन्जिनियरिङको विकल्प ‘सीएसआईटी’

लिबरल आर्ट्सः विकास बुझेपछि जागिर पक्का

कम्प्युटर इन्जिनियरिङ पढे अवसरै अवसर