सिन्थोलियन देहगन्धा

A+ A A-

मायालु ।
मायालु–ओ–मायालु !
कस्ती या कसकी मायालु ?

मायालुको कुरा गर्दा मलाई प्रायः दुईटा मायालु–मैत्री गीतको सुमधुर सम्झना भइजान्छ । एउटा हो गायक दीपक खरेलले स्वर–दान गरेको गीत, जसले मजस्ता मस्तमौला प्रेमीहरूको सामूहिक अतीतलाई सम्बोधन गर्छ:

प्रतीक्षा गर मेरी मायालु !
समयले मानिसलाई कहाँ–कहाँ पुर्‍याउँछ !!

कहिले हँसाउँछ कहिले रुवाउँछ
आँसु र हाँसोको संगम
पनि गराउँछ !!!

मायालु शब्द घुसपैठ गरेको अर्काे सदाबहार गीतचाहिँ त्यो हो, जसमा गोपाल योञ्जनको शब्द–संगीतमा गायक ध्रुव केसीको मदिरालु आवाजले रप्फु भरेको छ: मायालु हजार हुन्छन् तर माया एक हुन्छ, बुझेर माया देऊ दिनुपर्ने एउटै हुन्छ !

लौ, कस्तो बिर्सेको !

अर्काे गीत पनि त छ नि !

आच्या, हो त ! दीपक खरेल र ध्रुव केसीका यी दुईबाहेक अर्काे एउटा मायालु प्रीति–गीत पनि त छ, जसलाई सुन्दा मेरो मन शनैःशनै झङ्कृत भइजान्छ । डेजी बराइली र दावा ग्याल्मोको बैँसालु आवाजमा मेरो हृदयको वनपाखामा गुञ्जिने त्यो मायालु गीतलाई मैले कसरी बिर्सेको ? गीतले यस्तो भन्छ:

मायालुले सम्झे कि कसो
बाडुली लाग्यो नि लाग्यो नि
लौ मलाई
मायाको बन्धनले
जीवन उज्याल्यो नि !

०००

यो उहिलेउहिलेको कुरा हो, जहिले मेरो तालु खुइलेको थिएन ।

एक थिई मायालु । जसलाई म गाँजाको झाडीमा लुकाएर राख्ने गर्थें । त्यसरी जसरी आफ्नो गुप्तगोप्य मायालुको स्मृतिलाई तपाईं मनको सन्दुकभित्र लुकाएर राख्नुहुन्छ ।

पाटनका तान्त्रिक गल्लीहरूमा अवस्थित दारुमहलको म अन्तिम ग्राहक हुने गर्थें । दारुमहलबाट निस्केर सुनसान निद्रामग्न गल्लीमा –सो गई सारी मञ्जिले सो गया है रस्ता, सो गया ये जहाँ सो गया आसमान– गीत गुनगुनाउँदै हिँड्नु एक प्रकारले भन्ने हो भने मेरो निशाचरियन नियतिजस्तो भइगएको थियो ।

रातको गहन सन्नाटामा म शंखमुलको घाट पुग्ने गर्थें, जहाँ गाँजाको झाडी हुने गर्थ्यो । अचेल त्यहाँ त्यसको नाम–ओ–निशान छैन । वैरीहरूले गाँजा–झाडी उखेलेर अहिले पार्क बनाएका छन् ।

गाँजाको झाडीबाट म मायालु साबुन निकाल्थेँ र नजिकैको ढुंगेधारामा गई मस्तसित नग्नस्नान गर्थें । नुहाइसकेपछि मायालुलाई पुनः गाँजाको झाडीमा लुकाएर राख्थेँ ।

यसरी मायालु मेरो मनमा गढेर बसेको छ । यतिका वर्ष बितेर गए, तर त्यो साबुनको सुगन्ध अझै पनि मेरो स्मृतिमा अडेर बसेको छ ।

०००

कोभिडकालमा जोकसैलाई फोन गर्दा सेलफोनकी मैयाँले घरिघरि –साबुन पानीले मिचीमिची हात धुनुस्– भनी पठाउँदा मैले मायालुलगायत अन्य साबुनहरूलाई अथाह याद गरेको हुँ ।

किन याद गरेको हुँ भने म साबुन–प्रेमी हुँ । गन्ध–अनुरागी हुँ ।

सुगन्धित साबुनबाट निस्कने मायावी बास्नाले मेरो इन्द्रियलाई सदा कुतकुत्याउँछ । साबुनको बास्ना या वासना मिसिएको ताजा देहगन्धाप्रति म भुतुक्क भइहाल्छु । साबुन लतपतिएको देहगन्धामा कहिले म बास्ना, an aromatic perfume सुँघ्छु त कहिले वासना, a sensual desire !

बास्ना छ त्यसैले अस्तित्वमा वासना छ । म बास्ना र वासना दुवैको उपासक हुँ ।

वासना इन्द्रियमा हुन्छ । बास्ना साबुनमा छ । साबुन अर्थात् मायालुमा छ । साबुन अर्थात् LIRIL मा छ । साबुन अर्थात् LUX मा छ । LIFEBUOY मा छ । DETTOL मा छ । DOVE मा छ । PEARS मा छ । IRISH SPRING मा छ । BIOTIQUE मा छ । SANTOOR मा छ । VIVEL मा छ । REXONA मा छ । NIVEA : crème care मा छ । JULIET मा छ । CLEOPATRA मा छ । HARMONY मा छ । CAMAY मा छ । PATANJALI मा छ । YARDLEY:royal red rose मा छ । अनि छ IMPERIAL LEATHER मा ।

यी साबुनहरूमध्ये तपाईंको फेभरेट साबुन कुन हो ? कुन साबुनको बास्नाले तपाईंको ऐन्द्रिक वासनालाई जगाउँछ ? हेक्का रहोस्, बास्नाको छनोटले तपाईंको वासनाको स्तर बताउँछ ।

०००

अब तपाईंलाई एउटा जोक सुनाउने मेरो मनसुवा छ । घनघोर इच्छा छ । साबुनसित सम्बन्धित यो जोक साबुन–प्रेमीहरूलाई म अकसर सुनाउने गर्छु । तपाईंले नसुन्नुपर्ने कुनै कारण छैन । यसउसले अब एउटा जोक भइजाओस्, ल ! जोक यस्तो छ:

मिस्टर DOVE र मिसेज NIVEA को दाम्पत्य जीवन आंशिक रूपमा सुखद थियो । पूर्णरुपेण सुखद हुनका निम्तिचाहिँ सन्तान चाहिन्थ्यो, जो उनीहरूसित थिएन । सम्पूर्ण उपाय अवलम्बन गर्दासमेत घरमा सन्तानको आगमन भएन ।

सन्तान त उनीहरू –at any cost– चाहन्थे । एक्स्ट्रा मरिटल अफेयर्सबाट भए पनि सन्तानोत्पत्ति गर्ने दुवैको मिलेमतो भयो ।

मिस्टर DOVE ले मिस्ट्रेस LIRIL सित यौनसम्पर्क गर्‍यो । पर्सनल सेक्रेटरी JULIET सित सम्भोग गर्‍यो । केयरटेकर REXONA सित सहवास गर्‍यो । लिरिल, जुलियट र रेक्सोना कसैले पनि मिस्टर DOVE का निम्ति सन्तान जन्माइदिएनन् ।

उता मिसेज NIVEA ले आफ्नो गुप्त प्रेमी LIFEBUOY सित रतिक्रीडा गरी । मस्कुलर ज्यान भएको नाइटक्लबको बाउन्सर PEARS सित काया–कलाप गरी । चर्चित ग्याङस्टर IMPERIAL LEATHER सित देह–मिलाप गरी । लाइफब्वाई, पियर्स र इम्पेरियल लेदरको वीर्यदानबाट पनि मिसेज NIVEA प्रेग्नेन्ट नभएपछि ऊ निराश भई ।

एक दिन उनीहरूको फेमिली डाक्टर घरमा डिनरका निम्ति आयो । स्याम्पेन–सेसनमा मिस्टर DOVE र मिसेज NIVEA ले डाक्टर DETTOL सित मनको बह पोखे । सन्तान नहुनुको विलौना गरे ।

उनीहरूको दुखेसो सुनेपछि डाक्टर DETTOL ले एउटा उपाय सुझाउँदै भन्यो, 'तपाईंहरू बाबा PATANJALI को शरणमा जानुस् ।'

डाक्टर DETTOL ले मिस्टर DOVE सित कानेखुसी गर्दै भन्यो, 'मिसेज NIVEA लाई एकपटक बाबा PATANJALI सित जँचाउनुस् । बाबा पतञ्जलिसित सन्तान पैदा गर्ने अचुक अस्त्र छ ।'

डाक्टर DETTOL को सुझाव दम्पतीलाई मनासिब लाग्यो । त्यसको तेस्रो दिन उनीहरू बाबा पतञ्जलिको आश्रम पुगे ।

बाबा पतञ्जलिले मिसेज निभियालाई आश्रमको गुप्त सम्भोग कक्षमा लिएर गयो । र, आफ्नो अचुक अस्त्र प्रयोग गर्‍यो ।

त्यसपछि कमाल–ओ–कमाल भइगयो । बाबा पतञ्जलिको सेक्सोपचारपछि नवौँ महिनामा मिसेज NIVEA ले जुम्ल्याहा सन्तान जन्माई ।

जुम्ल्याहा सन्तानको नाम राखियो: JOHNSON & JOHNSON !

०००

कहीँ–कतै जाँदा होटलमा बस्नुपर्दा सबैभन्दा पहिले म बाथरुम छिरेर साबुनको जाँच गर्छु । BOUTIQUE अथवा hand crafted साबुन भए ठीकै छ, नत्र त्यहाँ भएको तोर्पे या तोरीलाउरे साबुनलाई त म डस्टबिनमा ठेगान लगाइहाल्छु । र, आफ्नो मनपसन्द साबुन किन्न म नजिकको पसलमा जान्छु ।

अनि पसलवालासित विनम्र आग्रह गर्छु, मलाई CAMAY साबुन दिइयोस् ।

मायालु साबुनजस्तै CAMAY साबुनको एउटा रोचक प्रसंग मेरो जीवनसित जोडिएको छ । त्यसको उल्लेख नगरे यो लेख अधुरै रहनेछ । वैधानिक प्रावधानचाहिँ को मात्र हो भने निम्न उल्लेखित घटना प्रसंग तपाईंको जीवनमा आंशिक या हुबहु मिल्न गएमा त्यसलाई फगत एक ब्रम्हसंयोग मानिनेछ ।

CAMAY को कुरा के हो भने यो साबुनले म मोजाहरू धुने गर्थें ।

ब्याचलर जीवनको प्रसंग हो । बुद्धनगरस्थित Innovative English School मा म अंग्रेजी विषयको शिक्षक थिएँ । टाई, कोट र लेदरको जुत्ता अनिवार्य लगाउनुपर्थ्यो । जुत्ता भएपछि दुर्भाग्यवश मोजा पनि लगाउनुपर्थ्यो ।

मोजा धुनुपर्थ्यो ।

के कारणले हो कुन्नि मेरो गोडा अलि बढी नै ब्याक्टेरिया–मैत्री रहेछ । उधुमै गन्हाउने ! प्रत्येक दिन नयाँ मोजा लगाउँथेँ । केवल एकपटक लगाएर थन्क्याइएका तीस जोर मोजा प्लास्टिकको झोलामा कोचकाच गरिवरी पत्येक महिनाको अन्तिम शनिबार म स्कुल जाने गर्थें ।

मेरो पुत्रको देहमा मेरो पिताको सुगन्ध थियो । सिन्थोलियन देहगन्धाले मेरो पुत्रलाई मेरो पिताको यादसित जोडिदिएको थियो । मेरो पुत्रको कलिलो–कोमल देहमा मेरो स्वर्गवासी पिताको सुगन्धित आत्मा जिन्दगीको बास्नाझैँ मगमगाइरहेको थियो ।

CAMAY साबुनले ती गन्हाउने मोजाहरू धुन्थेँ । ती मोजाबाट CAMAY को मगमग बास्ना आउँथ्यो । घाममा सुकाउनका खातिर ती सुगन्धित मोजाहरूलाई डोरीमा क्लिप लगाएर झुण्ड्याउँथेँ । होस्टेलका विद्यार्थीहरूले ती मोजाहरूमा सके अंग्रेजी शिक्षकको सुगन्ध भेट्थे ।

ती लहरे मोजाहरूको दृश्य मलाई अद्भुत–ओ–दुर्लभ लाग्थ्यो । कुनै conceptual artist को installation art जस्तो । कुनै कल्पनाकारको कल्प–दृश्यजस्तो !

सावित्री कार्की त्यही स्कुलकी एक सदस्या थिई । हाम्रो विवाह भइसकेको थिएन । उसले एक दिन धारामा घुँडा धसेर मोजा धोइरहेको भावी पतिलाई देखेर भनी, 'कस्तो मीठो बास्ना ! यो कुन साबुन हो कुमार सर ? '

मेरो पालो, साबुन नै उसको नाकमा लगेर सुँघाइदिएँ ।

त्यो साबुन मैले मोजा धोइसकेपछि उसैलाई दिएँ । पछि पनि मैले उसलाई अनेकपटक CAMAY साबुन उपहार दिएँ । उसलाई CAMAY उपहार दिनु एक प्रकारले भन्ने हो भने मेरो पार्ट–टाइम–लतजस्तो बन्यो ।

सावित्री कार्की CAMAY ले नुहाउन थाली । ऊ CAMAY को लती बनी, क्यामेलती !

उसलाई मैले आजसम्म सोधेको त छैन तर ती दिनहरूमा मलाई कता–कता लाग्थ्यो, CAMAY ले नुहाउँदा त्यो साबुनमा सके ऊ मेरो गन्ध सुँघ्दी हो ! त्यो साबुनको बास्नामा कहिले ऊ सुगन्धित नगरकोटी पाउँदी हो ! त्यो साबुनको बास्नामा कहिले ऊ दुर्गन्धित नगरकोटी भेट्दी हो !

खैर, जय होस् । अन्ततः CAMAY ले कमाल गर्‍यो । सावित्री कार्कीसित हिमचिम बढ्दै गयो । आखिरमा हाम्रो विवाह नै भयो ।

विवाह भएको यतिका वर्ष बित्यो, म अहिले पनि CAMAY ले नै मोजा धुने गर्छु । त्यसमा म प्रेमको बास्ना पाउँछु । अतीतको सुगन्ध सुँघ्छु ।

अचेल पनि यदाकदा सावित्री कार्की CAMAY ले नुहाउने गर्छे । जब ऊ त्यो साबुनले नुहाउँछे, तब परिवशेमा CAMAY को काँचो देहगन्धा मगमगाउन थाल्छ ।

त्यो देहगन्धाको बास्नासित म आकर्षित हुन्छु । त्यो देहगन्धाको वासनासित म मोहित हुन्छु । त्यो देहगन्धासित म सम्भोग गर्छु ।

त्यो सम्भोगलाई म क्यामे–सम्भोग भन्छु ।

०००

तपाईं बाथरुम छिर्नुस् या इनार जानुस् या खोला या कल या कुवाको पानीले नुहाउनुस्, तपाईंको मर्जी । जहाँको पानीले देहशुद्धि गरे पनि पवित्र हुन्छ । परन्तु तनमा लगाउने साबुनचाहिँ मनले खाएको प्रयोग गर्नुस् ।

तपाईं कुन साबुनले देह प्रक्षालन गर्नुहुन्छ, मलाई थाहा छैन । तपाईंको मनप्रिय साबुनको नाम के हो, मलाई थाहा छैन ।

कोभिडकालमा सेलफोन–लेडीले तपाईंको कानमा चिच्याई–चिच्याई साबुनपानीले मिचीमिची हात धुनुस् भनी पठाउँदा तपाईंले मूलतः एन्ड वस्तुतः कुन साबुनको अत्यधिक प्रयोग गर्नुभयो ? लक्स ? लिरिल ? या लाइफब्वाई ?

अथवा DETTOL साबुन नै पो चलाउनुभयो कि !

मेरो कुरा गर्नुहुन्छ भने –अब हेर्नुस्– मलाई यो DETTOL साबुन कहिल्यै मन परेन । यो साबुनबाट निस्कने क्लिनिकल गन्धले मलाई एक प्रकारको एलर्जी गराउँछ । यो साबुनमा औषधि गन्हाउँछ । DETTOL साबुनले हातमुख धुँदा आफू त्वचाजन्य रोगबाट ग्रस्त भएको पो हुँ कि भन्ने महसुस गराउँछ ।

खैर, जय होस् ।

‘महसुस गराउँछ’ भन्ने कुरा आयो । अर्काे साबुनको कुरा गरौँ, जसले DETTOL को विपरीत मलाई अर्कै महसुस दिलाउँछ । कहिलेकाहीँ म JOHNSON'S baby soap ले नुहाउँछु । मनोभ्रम नै सही, यस्तो बखत JOHNSON'S baby soap लाई शरीरको अंगप्रत्यंगमा दल्दै गर्दा, त्यसको फिँजसित खेल्दै गर्दा आफू कुनै BABY या सोसरह भएको महसुस हुन्छ । मनभरि एक किसिमको juvenile feelings छाउँछ ।

कहीँ कतै उल्लेख गरेको छु, साबुनहरूमध्ये सबैभन्दा भाग्यमानी साबुनचाहिँ LUX हो । यो साबुनलाई तपाईं celebrity soap पनि भन्न सक्नुहुन्छ, जसको विज्ञापनलाई भारतका एक–सा–एक अभिनेत्रीहरूले चार चाँद लगाइदिएका छन् ।

विज्ञापनहरूलाई विश्वास या अन्धविश्वास गर्ने हो भने LUX साबुनले तमाम इन्डियन हिरोइनहरूको सौन्दर्यमा भरपूर ताजगी प्लस निखार ल्याइदिएको हो ।

बेलायती पत्रकार एवम् लेखिका Rose George ले यसो भनेकी छिन्: In the early 19th century, they tried selling soap as healthy. No one bought it. They tried selling it as a sexy, and every one bought it.

मलाई लाग्छ, रोज जर्जले विल्कुल ठीक भनेकी हुन् । उनको भनाइ LUX साबुनलाई खुब सुहाउँछ । LUX लाई म luxy–sexy साबुन भन्न रुचाउँछु, जो हिन्दुस्तानी sexy actress हरूको एक मात्र मनपसन्द साबुन हो ।

LUX साबुनले नुहाउने भारतीय अभिनेत्रीहरू यस प्रकार छन्: मधुबाला, मीना कुमारी, वहिदा रेहमान, सायरा बानो । हेमा मालिनी, शर्मिला टेगोर, परवीन बबी, जिनत अमान । जयाप्रदा, शबाना आजमी । अनि –one and the only- रेखा ।

अभिनेत्रीहरूको लिस्ट लामो छ: श्रीदेवी, माधुरी दीक्षित । रविना टन्डन, जुही चावला । करिश्मा–करिना कपुर, पूजा–आलिया भट्ट । रानी मुखर्जी, प्रियंका चोपडा । तबस्सुम फतिमा अर्थात् तब्बु । त्यसैगरी, दीपिका पादुकोण, कट्रिना कैफ अनि अन्ततः ऐश्वर्या राय ।

यतिका दामी एवम् नामी सुन्दरीहरूले नुहाउने साबुन ! तपाईंलाई पनि लाग्दो हो: साबुन होस् त LUX जस्तो होस् । भाग्य त यसले पुर्पुरोमै लेखेर ल्याएको रहेछ ।

LUX एक मात्र त्यस्तो सेक्सी साबुन हो, जसले उहिलेका अभिनेत्रीहरू –मधुबाला र मीना कुमारी– देखि अहिलेका अभिनेत्रीहरू –दीपिका पादुकोण र आलिया भट्ट– का नरम एन्ड गरम त्वचा स्पर्श गर्न पाएको छ ।

यस्तो दुर्लभ अहोभाग्य दुनियाँमा अर्काे कुन साबुनलाई प्राप्त छ ?

०००

प्रिय अनुभूति ! अनेक प्रकारका साबुनहरूको पार्श्वकथापश्चात्, यतिका गन्धजन्य गन्थनपछि अब म मूल गन्थनमा विषय–प्रवेश गर्न चाहन्छु ।

प्रसंग हो सत्तरी सालको । कुनै महिनाको कुनै दिनको । ठ्याक्कै तिथि–मिति अहिले सम्झना भएन । स्वर्गवासी पिताको मृदुल सम्झनामा म एउटा संस्मरण लेख्न चाहन्थेँ: एक पितास्मरण ।

संस्मरणको शीर्षक जुराएको थिएँ: मृत्युको अन्तरिम इच्छा ।

समयको टाइम–फ्रेम त्यस बखतको थियो, जुन बखत क्यान्सर रोगका कारण बुबा दिन–प्रति–दिन मर्दै गइरहनुभएको थियो । उहाँको घाँटीमा गुच्चा छिर्ने जत्रो प्वाल परेको थियो ।

मृत्युशय्यामा एक दिन बुबाले मसित भन्नुभयो, 'मेरो एउटा इच्छा छ । त्यो इच्छालाई किन हो कुन्नि मैले पूरा गरिनँ या पूरा गर्न चाहिनँ । म चाहन्छु त्यो इच्छा तँ पूरा गर् ।'

बुबासामु म मुन्टो झुकाएर लाचारपूर्वक बसिरहेँ । शब्दहरू उच्चारण गर्न पनि उहाँलाई कष्ट भइरहेको थियो । शब्द धान्ने श्वास फेर्नसमेत उहाँलाई धौ–धौ परिरहेको थियो ।

घाँटीबाट शब्दहरू छानी–छानी निकाल्न उहाँलाई गाह्रो भइरहेको थियो तर चरम पीडा एवम् लाचारपनाको बोधले गलाचाहिँ मेरो अवरोध भइरहेको थियो ।

अत्यधिक DETTOL खपत गर्ने शहर पक्कै पनि रोगी शहर हुुनुपर्छ । यो संक्रामक रोगको स्रोत देशको भ्रष्ट प्रशासन एवम् कर्मचारीतन्त्र हुनुपर्छ । यो संक्रामक रोग विसंगत राजनीतिक दलहरूका विसंगत किरिया–कलापद्वारा फैलिएको हुनुपर्छ । तिनीहरूकै किरिया–धरमका कारण DETTOL को यतिविघ्न डिमान्ड भएको हुनुपर्छ ।

शब्दहरू तौली–तौली बुबा बोल्नुभयो, 'कुमार, म मरेपछि तैँले आफ्नो आमालाई अक्षरहरू लेख्न सिकाउनू । घर–बुहार्तन गर्दागर्दै, तिमी छोराछोरीहरूको स्याहारसुसार गर्दै, घरधन्दा चलाउँदै तेरी निरक्षर आमा बुढी भई । तँलाई ज्ञानी–गुनी मान्छे बनाउने ध्याउन्नमै उसले आफ्नो जीवन खेर फाली । उसलाई अब अक्षर कोर्न सिकाइदे । कमसेकम उसको नाम –सरिता गुरुङ– ऊ आफैँले लेख्न जानोस् ।

बुबाको कुरा सुनेर म वाक्‌शून्य भए । केही बोल्न आएन ।

उहाँले थप भन्नुभयो, ‘मेरो मृत्युपछि बैंकबाट पैसा झिक्नुपर्दा पेन्सनपट्टामा तेरो आमाले हस्ताक्षर दस्तखत गरोस् । तेरी आमाले अंगुठा छाप लगाउने भई भने त झुरै पो हुन्छ । कुमार नगरकोटीको आमाले ल्याप्चे लगाउने भई भने त बर्बादै हुन्छ । तेरी आमाले गर्वका साथ आफ्नो नामको दस्तखत गर्न सिक्नुपर्छ । तैँले उसलाई दस्तखत गर्न सिकाउनुपर्छ ।

त्यसपछि बुबा शान्त रहनुभयो । मैले उहाँको मुहार हेरेँ । त्यो मुहारमा कुनै पनि क्षण मृत्युले दस्तखत गर्न सक्थ्यो तर उहाँ भने मसित –आमालाई दस्तखत गर्न सिकाइदे– भन्दै हुनुहुन्थ्यो ।

त्यो नै बुवाको अन्तिम इच्छा थियो, जसलाई मैले पूरा गर्नु थियो ।

०००

मैले लेख्न चाहेको संस्मरणमा म बुबाको अन्तिम इच्छालाई अर्काइभ गर्न चाहन्थेँ । आमाको दस्तखतसित जोडिएको स्मृति म लिपिबद्ध गर्न चाहन्थेँ ।

गुुफामा धुपबत्ती सल्काएँ । कागज कलमहरूको जोरजाम गरेँ । तर किन हो कुन्नि, एक शब्द पनि लेख्न सकिनँ । दिमागमा केही फुर्दै फरेन । लेख्ने सिलसिलामा यस्तो असहज एवम् निरीह त कहिल्यै भइएको थिएन ।

शब्दशून्य । विचारशून्य । भावशून्य । त्यस्तो मल्टिपल शून्यबोध त्यसअघि कहिल्यै अनुभव गर्नुपरेको थिएन ।

Something was missing. But what was the missing thing ? What was the missing link ? I didn't have any clue.

बिहानको यस्तै नौ बजेको हुँदो हो । घरको कौसीमा गएँ । लगातार एकपछि अर्काे सिगरेट पिएँ । बुबाको अन्तिम इच्छा र आमाको दस्तखतबारे डिटेलमा सम्झन प्रयास गरेँ । धारामा गई पानीले आँखा पखालेँ । साबुनले मुहार धोएँ ।

साबुन ?
कुन साबुन ?
कस्तो खालको साबुन ?

मुहारमा साबुनको फिँज पखाल्दै गर्दा म झल्याँस्सँ भइगएँ । हत्तेरिका भगवान्, हरि शरणम् ।

मेरो क्रियटिभिटीको तेस्रो नेत्र खुलेझैँ भयो । मेरो दिमागमा एउटा साबुनको चित्र झुलुक्क झुल्कियो ।

त्यो साबुन जो बुवा प्रयोग गर्नुहुन्थ्यो । त्यो साबुन जसले बुवा आफ्नो तन पखाल्नुहुन्थ्यो । आफ्नो मन खकाल्नुहुन्थ्यो ।

त्यो साबुनको नाम थियो: CINTHOL !

०००

म कहिलेकाहीँ प्रियजनहरूलाई सुनाउने गुर्छु: तनको मयल साबुनले पखाल्छौ । तर, मनको मयलचाहिँ कुन साबुनले खकाल्छौ ?

यो metaphoric expression तपाईं पनि चलाउनुस् । आफ्ना मित्र एवम् वैरीहरूलाई बरोबर सुनाउनुस् । यसको कपिराइट कोसँग छ, बालै भएन । चिन्ता नलिनुस् ।

खैर, जय होस् ! त्यो दिन बुवाले नुहाउने CINTHOL साबुनको चित्र मेरो दिमागमा झुलुक्क भुल्किएपछि मलाई लाग्यो, मेरो सस्मरणको: Missing link मैले फेला पारेँ ।

अब मलाई CINTHOL को जोरजाम गर्नुु थियो । त्यो साबुनलाई गुफामा ल्याई टेबलको एक कुनामा राख्नु थियो । त्यो साबुनको बास्नामा एकाकार भएको दिवंगत बुवाको स्मृतिलाई ताजा बनाउनु थियो ।

CINTHOL सुँघ्दै संस्मरण लेख्नु थियो ।

कामकुरो एकातिर गर्लफ्रेन्ड च्यापी नगरकोटतिर भनेझैँ त्यो दिन संस्मरणलाई थाती राखी म गुफाबाट निस्केँ र बजारतिर लागेँ । CINTHOL साबुनको खोजमा ।

सबैभन्दा पहिले बालकुमारीआसपासका खुद्रा पसलहरूमा मैले सोधेँ, 'सिन्थोल साबुन छ ?' पसलेहरूले निर्धक्क –छैन, छँदै छैन– भने ।

चप्पल घिसार्दै पसल–पसल चहार्दै ‘सिन्थोल छ’ भन्दै हिँडे । कसैले पनि ‘छ, लैजानुस्’ भनेनन् । सिन्थोलको सट्टा SANTOOR लानुस् भने । कसैले HAMAM साबुन देखाए । कसैले PONDS भिडाउन खोजे त कसैले VIVEL अनि VENUS !

पाटन–ढोका छेवैको पसल्नीले CINTHOL को नाम पहिलो पटक सुनेकी रहिछे । उसले मलाई अबोध पारामा सोधी, 'यो कस्तो साबुन हो ? ' मेरो पालो, जवाफमा भने, 'यो मेरो बाउले नुहाउने साबुन हो ।'

०००

नेपालगन्ज गर्मीको राजधानी हो । गर्मीयाममा शरीरबाट पसिनाको स–सानो खोल्सो नै बग्ने गर्छ । आँखाबाट आँसु होइन, पसिना नै झर्ने गर्छ ।

किशोरवय छँदा, मेरो परिवार गर्मीको राजधानी नेपालगन्ज रहँदा–बस्दा म अकसर छिमेकी देशको सानो शहर रुपैडिहा जाने गर्थें । आफ्नो वाकम्यानमा बजाउन फिल्मी गीतका क्यासेट र गजल–चक्काहरू किन्ने गर्थें । भन्नु परोइन, रुपैडिहामा मेरो निम्ति सबैभन्दा आनन्दको क्षणचाहिँ रेलवे प्लेटफर्ममा बस्दा हुन्थ्यो ।

रेलमा चढेर मेरो निम्ति कोही आउनेवाला छैन, थाहा थियो । तैपनि रेलवे प्लेट फर्मको बेन्चमा कसैको प्रतीक्षा गरिरहेझैँ बस्नुमा मलाई औधी रमाइलो लाग्ने गर्थ्यो ।

अहिले सम्झँदा मलाई लाग्छ, म त्यो railway platform मा सायद आफ्नो भविष्यको प्रतीक्षा गरी बस्थेँ । प्रतीक्षालयको बेन्चमा म आफ्नो आगत कुरी बस्थेँ ।

त्यही प्रतीक्षालयको पसलमा मैले एक दिन पहिलो पटक CINTHOL किनेको थिएँ ।

CINTHOL को बास्ना बुवालाई साह्रै मन पर्‍यो । त्यो उहाँको मनप्रिय एवम् तनप्रिय साबुन बन्यो । कलधाराको पानीमा नुहाएपछि उहाँको देहमा मगमगाउने CINTHOL साबुनको काँचो बास्ना मेरो नाकमा सधैँभरिका निम्ति सुगन्धित याद बनेर बस्यो ।

बुवाको सिन्थोलियन देहगन्धा सदासदाका निम्ति मेरो मनमा गढेर बस्यो ।

०००

सिन्थोल साबुनकोे खोजमा त्यो दिन म गुफाबाट निस्केर शहर पसेको थिएँ । गन्ध बेच्ने दोकानहरूमा फसेको थिएँ ।

पाटनका प्रतिनिधि पसलहरूमा सिन्थोल साबुन पाइने सम्भावना शून्य दशमल शून्य प्रतिशत देखेपछि म काठमान्डु छिरेँ । कुनै न कुनै पसलमा CINTHOL कसो नपाइएला ! तर, मेरो दुर्भाग्य हेर्नुस् बाबा अम्बेडकर ! CINTHOL कतै पाइएन ।

शहरमा CINTHOL को नाम–ओ–निशान थिएन ।

शहर वास्तवमा DETTOL साबुनले भरिएको रहेछ । शहरलाई त –clinically speaking- औषधि गन्हाउने साबुनले एकछत्र राज गरेको रहेछ ।

अत्यधिक DETTOL खपत गर्ने शहर पक्कै पनि रोगी शहर हुुनुपर्छ । यो संक्रामक रोगको स्रोत देशको भ्रष्ट प्रशासन एवम् कर्मचारीतन्त्र हुनुपर्छ । विडम्बनाग्रस्त न्यायपालिका, कार्यपालिका र व्यवस्थापिका हुनुपर्छ । यो संक्रामक रोग विसंगत राजनीतिक दलहरूका विसंगत किरिया–कलापद्वारा फैलिएको हुनुपर्छ । तिनीहरूकै किरिया–धरमका कारण DETTOL को यतिविघ्न डिमान्ड भएको हुनुपर्छ । यिनै र यस्तै कुराहरू मनमा खेलाउँदै त्यो दिन म शहरको गन्ध, बास्ना र वासना सुँघ्दै तमाम पसलहरू छिरेँ ।

DETTOL जो छ, सो छ । तर, त्यस दिन मैले अर्काे एउटा कुरो पनि चाल पाएँ । त्यो के भने, DETTOL बाहेक अरु तीन ब्रान्डका साबुनलाई यो शहरले बडो मायाले पुलपुल्याएर राखेको रहेछ । ती साबुन हुन्: LUX, LIRIL र LIFEBUOY !

राष्ट्रिय तथ्यांक विभागसित मैले बुझिहालेको त छैन, तर किराना पसलेहरूका अनुसार अत्यधिक शहरवासीको छनोट लक्स, लिरिल र लाइफब्वाई नै रहेछ ।

English Alphabet 'L' एवम् देवनागरी अक्षर ‘ल’ बाट सुरु हुने लक्स, लिरिल र लाइफब्वाई –तौबातौबा– अत्यधिक जनसंख्याको रोजाइमा पर्दोरहेछ ।

मलाई लाग्थ्यो, यो शहरमा मायालु साबुनको नेपाली गन्ध छ । तर, बुझिल्याउँदा मलाई के बोध भयो भने मायालुबाहेक अन्य साबुनहरूमा विदेशी गन्ध रहेछ । मूलतः इन्डियन गन्ध रहेछ । हामीले नुहाउने साबुनबाट विदेशी बास्ना आउँदो रहेछ । स्नानपश्चात् हाम्रो देहबाट मूलतः भारतीय खुश्बु आउँदो रहेछ ।

खैर, जय होस् !

गन्ध, बास्ना अथवा खुश्बुको राष्ट्रियताबारे हामी पछि पनि चर्चा परिचर्चा गर्दै गरौँला । कुनै क्याफेको कफी–सेसनमा तपाईं र म बसेर यस विषयमा कफ्यौली कुराकानी गरौँला, तर हाल भने गाँजा झाडीको कुरा गरौँ । जहाँ म मायालुलाई लुकाएर राख्थेँ । CAMAY को कुरा गरौँ, जुन साबुनले म तीस जोर मोजाहरू धुन्थेँ । अनि CINTHOL को कुरा गर्रौं, जुन साबुनमा म स्वर्गीय पिताको आत्मीय गन्ध सुँघ्थेँ ।

CINTHOL मेरो अतीत थियो । अतीतको गन्धलाई मैले त्यो दिन पाटन र काठमान्डुका किराना पसलहरूमा खोज्नु नै सायद मेरो मूर्खता थियो । तर भन्छन् नि, मूर्खको पनि दिन फिर्छ ।

मेरो दिन फिर्‍यो । दिनभरि खोज्दा–खोज्दा हत्तुहैरान भई घर फर्कंदै गर्दा अन्ततः नयाँ बानेश्वर चोकको एउटा मार्टमा CINTHOL भेटियो । मलाई लाग्यो, त्यो साबुनले बुवाको सिन्थोलियन देहगन्धा मलाई सुम्पियो ।

०००

गुफामा सिन्थोलको ब्रोक्रा खोलेँ ।

साबुनलाई हातमा राखेँ । मायाले सुमसुम्याएँ । कुर्सीमा बसेँ र आँखा चिम्लेर सिन्थोलको बास्नालाई मस्तसित सुँघेँ, सुँघिरहेँ ।

दिमागमा दिवंगत बुबाको धमिलो चित्र चलमलायो । डेथबेडमा उहाँले मलाई सुनाउनुभएको अन्तिम इच्छा मनमनै गुनेँ । उहाँको आवाज कानबाट चुहिएर मनमा खसेझैँ लाग्योः

कुमार, म मरेपछि तैँले आफ्नी आमालाई अक्षरहरू लेख्न सिकाउनू । उसको नाम–सरिता गुरुङ– ऊ आफैँले लेख्न जानोस् । मेरो मृत्युपछि बैंकबाट पैसा झिक्नुपर्दा तेरी आमाले हस्ताक्षर–दस्तखत गरोस् । तेरी आमाले अंगुठा छाप लगाउने भई भने त झुरै पो हुन्छ । कुमार नगरकोटीकी आमाले ल्याप्चे लगाउने भई भने बर्बादै हुन्छ ।

मलाई लाग्थ्यो, यो शहरमा मायालु साबुनको नेपाली गन्ध छ । तर, बुझिल्याउँदा मलाई के बोध भयो भने मायालुबाहेक अन्य साबुनहरूमा विदेशी गन्ध रहेछ । मूलतः इन्डियन गन्ध रहेछ । हामीले नुहाउने साबुनबाट विदेशी बास्ना आउँदो रहेछ । स्नानपश्चात् हाम्रो देहबाट मूलतः भारतीय खुश्बु आउँदो रहेछ ।

बन्द आँखा खुल्यो । बन्द दिमाग पनि खुल्यो । अझ भनूँ क्यारे, CINTHOL को बास्नाले बन्द आँखा खोल्यो । बन्द दिमाग पनि खोलिदियो । त्यसपछि टेबलको कागजलाई हेरें, जहाँ शीर्षक लेखिएको थियो: मृत्युको अन्तरिम इच्छा ।

कलम टिपेँ र खुरुखुरु लेख्न थालेँ । स्वर्गवासी पिताको मृदुल सम्झनामा एउटा संस्मरण । एक पितास्मरण !

लेखुञ्जेल आङ तन्काउनु, सिगरेट पिउनु र सिन्थोल सुँघ्नुबाहेक अन्य क्रियाकलापले संस्मरणमा बाधा पुर्‍याएन । लेख्ने अवधिभरि यिनै त्रिकर्म गरेँ: आङ तन्काउनु, सिगरेट पिउनु र सिन्थोल सुँघ्नु ।

यसरी अन्ततः एउटा संस्मरणको जायजन्म भयो ।

तिनताका कान्तिपुर–कोसेलीमा मेरो अनियमित स्तम्भ –कुमारजी उवाच– छापिने गर्थ्यो । तसर्थ उक्त संस्मरण मृत्युको अन्तरिम इच्छा त्यहीँ छापियो । कालान्तरमा त्यसलाई ‘अक्षरगन्ज’ नामक किताबमा पनि राखियो ।

उक्त संस्मरण सार्वजनिक भएपछि जति र जस्तो प्रतिक्रिया मैले पाएँ, त्यति र त्यस्तो प्रतिक्रिया मेरो निम्ति दुर्लभ थियो । अचेल पनि त्यो संस्मरणबारे जब कोही मसित बात मार्छ, म मुुसुक्क मुस्कुराउँछु । निजलाई उक्त संस्मरणको backyard story सुटुक्क सुनाउँछु सिन्थोल साबुनको पार्श्वकथा उसको कानमा खुसुक्क चुहाउँछ ।

०००

अधिकांश लेखकहरूले आफ्नो लेखन जीवनमा writer's block को मनोवैज्ञानिक बाधा अड्चनसित पौँठेजोरी खेल्नुपर्छ । मानसिक कष्ट–व्यवधान बेहोर्नुपर्छ । जहाँसम्म मेरो प्रसंग छ, आजसम्मको लेखनयात्रामा मृत्युको अन्तरिम इच्छा मात्र एक त्यस्तो रचना हो, जब मैले writer's block को मानसिक पीडा झेलेको थिएँ ।

त्यसबाट म मुक्त पनि भएको थिएँ । Writer's Block नामक मनको मयललाई मैले CINTHOL साबुन लगाएर धोई पखालेको थिएँ ।

मलाई लाग्छ, मृत्युको अन्तरिम इच्छामा सिन्थोल साबुनको गन्ध छ: सिन्थोलियन देहगन्धा । त्यो रचना मैले आङ तन्काउँदै, सिगरेट सल्काउँदै र सिन्थोल सुँघ्दै रातको करिब बाह्र सत्ताईस बजेतिर लेखिसिध्याएको थिएँ ।

मैले आफ्नी आमालाई अक्षर लेख्न सिकाओस् भन्ने बुवाको अन्तिम इच्छा थियो । उहाँको अन्तिम इच्छा मैले कसरी पूरा गरेको थिएँ भन्ने कुरा उक्त संस्मरणमा उल्लेख गर्दा मेरो मनभरि घरिघरि मेरी निरक्षर गुरुङसेनी आमाको मुहार छाँउथ्यो । आमालाई अक्षर लेखाउँदाको क्षण घरिघरि मेरो कलम र कागजमा धाउँथ्यो । म चाहन्छु, त्यो क्षणलाई तपाईं पनि महसुस गर्नुस् । संस्मरणको त्यो अंश मुनिका हरफहरूमा पढ्नुस् ।

विक्रम संवत् २०५५ वैशाख १७ गते बुवाले देहत्याग गर्नुभयो ।

तेह्र दिनको कर्मकाण्डीय अभ्यासपछि अब समय आइपुगेको थियो । मृत्युको अन्तरिम इच्छा पूरा गर्ने । एक बिहान नटराजको सिसाकलम प्लस कापी बोकी आमासामु देखा परेँ म । आमालाई अक्षर लेख्न सिकाउनु थियो ।

मेरी गुरुङसेनी आमालाई कपुरी क, खरायो ख र गाइगोडे ग आउँदैन । घ किन घरजस्तो हुन्छ र ङ को नाकमा किन थोप्लो हुन्छ भन्ने कुरा आमा बुझ्नुहुन्न । च फेरि किन चरीझैँ चुच्चे भएको ? यो रहस्य आमालाई थाहा थिएन । तर, आमालाई जीवनभर एउटै कुरा के थाहा थियो भने उसको फुच्चे कुमार ‘ज्ञ’झैँ ज्ञानी हुनुपर्छ, गुनी हुनुपर्छ । निरक्षर नै सही, हरेक आमाको सदीक्षा हुन्छ– उसको पुत्र वर्णमालाको मझैँ राम्रो हुुनुपर्छ । ज्ञझैँ ज्ञानी हुनुपर्छ ।

आमालाई भनेँ, 'आउनुस् आमा ! तपाईंलाई लेख्न सिकाउँछु ।'

आमा नर्सरीमा पढ्ने निर्दाेष शिशुझैँ तयार हुनुभयो । आमाका वृद्ध औँलाहरू समाती मैले उहाँलाई आफ्नो नाम लेख्न सिकाएँ: सरिता गुरुङ ।

बढेसकाल लागेपछि मान्छेको मन पनि शिशुले चाल्ने बाङ्गाटिङ्गा पाइलाझैँ बाङ्गोटिङ्गो हुन्छ क्यारे ! आमाले चाँडै नै लेख्न सिक्नुभयो बाङ्गाटिङ्गा अक्षर । मेरी आमाले कमसेकम अब ल्याप्चे लगाउनु नपर्ने भो ।

बुवाले यो मायावी संसारबाट बिदा लिएको पनि अब त १५ वर्ष भइसक्यो । उहाँको नाति गुरु रिम्पोचे नै पनि चार वर्षको भइसक्यो । म स्वयम् पनि चार दशक बुढो भइगएँ ।

आमा आज पनि महिनाको भाखा मरेपछि बैंकबाट पैसा झिक्न रामेछापको मन्थली बजार जानुहुन्छ । घाममा, वर्षात्‌मा अरुझैँ भिडमा लाइन लाग्दै उभिनुहुन्छ । र, फुल्टिङ पेनले गर्वका साथ आफ्नो हस्ताक्षर गर्नुहुन्छ: सरिता गुरुङ ।

।। क्लोज–अप ।।

एक दिन सिगरेट पिउँदै घरको कौसीमा निस्केको थिएँ । फुच्चे गुरु रिम्पोचेलाई प्लास्टिकको बाटामा देखेँ । सावित्री कार्कीले निज बालकमाथि पानी खन्याइरहेको दृश्यभोग गरेँ । फुच्चेको स्नान–अनुष्ठान चल्दै रहेछ ।

नजिक गई यसो हेरी टोपल्छु त –हरे भगवान् हरि शरणम्– DETTOL साबुन पो देख्छु ! खङ्ग्रङ्ग भएँ । बित्यास पर्ने भयो ।

मेरो पालो गुफा प्रवेश गरेँ । संस्मरण लेख्दा मैले सुँघ्ने CINTHOL साबुन टेबलमा ज्युँ–का–त्युँ थियो । त्यसलाई टिपेँ र पुन: कौसीमा गएँ ।

गुरु रिम्पोचेलाई सिन्थोलले नुहाइदिएँ । पुत्रको सिन्थोलियन देहगन्धा सुँघेँ ।

मेरो पुत्रको देहमा मेरो पिताको सुगन्ध थियो । सिन्थोलियन देहगन्धाले मेरो पुत्रलाई मेरो पिताको यादसित जोडिदिएको थियो । मेरो पुत्रको कलिलो–कोमल देहमा मेरो स्वर्गवासी पिताको सुगन्धित आत्मा जिन्दगीको बास्नाझैँ मगमगाइरहेको थियो ।

सुन्नेलाई सुनको माला । सुनाउनेलाई फूलको माला । यो सिन्थोलियन देहगन्धा बुवा बास बस्ने वैकुण्ठ गइजाला । साबुनको यो संस्मरण तपाईंलाई पुन: अर्काे पटक सुनाउन मन लागे, मेरो मुखमा टपक्क आइजाला ।। अस्तु ।।

यो पनि...

यादहरूको पोस्टमार्टम रिपोर्ट
एउटा जोगीको अधुरो बहीखाता
पाँच पात्रका पाँच पत्र
विरुपाक्षको एकालाप (भिडियोसहित)
ब्रह्मनालमा छुटिजाने शिरपापोसहरू
कथा : प्रधानमन्त्रीले जुँगा ट्रिम गर्नुभयो
भिडियोमा हेर्नुस्, कुमार नगरकोटीका ११ कविता (हिन्दी-उर्दु, अङ्ग्रेजी र नेपालीमा)
ज्ञालिआनो, हाजिर हो !
ओभरकोट : एक फर्मायसी संस्मरण
SEX AT DAWN, TIGER FOR BREAKFAST, और रात पश्मीने की
मनको सुनसान खण्डहर
रुकुमका नवराज विक मारिएको एक वर्ष : कुमार नगरकोटीको रचनामा
विश्व सिनेमाः २१औँ शताब्दीका २१ फिल्म
डर्मिटोरी ड्रिम्सः एक स्वप्न संस्मरण (पोडकास्टसहित)
ऋषिकेशमा छुटेको एक अनाथ अतीत (पोडकास्टसहित)
ऊ कम्युनिस्ट मेनिफेस्टो पढिरहेको छ (भिडियोसहित)