पाकिस्तान ओर्लेर इजरायललाई इरानी राष्ट्रपतिको चेतावनी- फेरि अर्को गल्ती नगर्नू

पाकिस्तान ओर्लेर इजरायललाई इरानी राष्ट्रपतिको चेतावनी- फेरि अर्को गल्ती नगर्नू

A+ A A-

इजरायलसँगको चुलिँदो तनाव केही मत्थर भएपछि इरानका राष्ट्रपति इब्राहिम रईसीले पाकिस्तान भ्रमण गरे । तीन दिन पाकिस्तान यात्रा गरेका उनले त्यहाँ पुगेर ८ सम्झौता गरे ।

क्षेत्रीय संघर्षलाई लिएर उनले आफूइतरका देशलाई चेतावनी पनि दिए । र, पाकिस्तानी नेता र जनतालाई खुसी पार्न उनले मित्रताका शब्दहरू छाने । पाकिस्तानको भ्रमण सकेर रईसी श्रीलंका पुगेका छन् । यही बेला अमेरिकाले इरानसँग व्यापारिक सम्झौता गर्ने देशहरूलाई लक्षित गरी चेतावनी दिएको छ, ‘प्रतिबन्धको जोखिम बढ्ने छ ।’

उसको तात्पर्य आफूले प्रतिबन्ध लगाएको देश इरानसँग कुनै पनि देशले व्यापारिक सम्झौता गर्छ भने प्रतिबन्ध त्यो देशलाई पनि लाग्न सक्छ । तर, इरानका राष्ट्रपति रईसीले आफ्नो देश र उसका मित्रबीचको सम्बन्धमा कसैले आँच ल्याउन नसक्ने बताएका छन् ।

पाकिस्तानमा रईसीले के भने ?

२२ अप्रिलदेखि सुरु भएको पाकिस्तान भ्रमणका क्रममा उनी इस्लामाबाद, कराची र लाहौर गएका थिए । उनले संसारको कुनै पनि शक्तिले इरान र पाकिस्तानबीचको सम्बन्धमा क्षति पुर्‍याउन नसक्ने दाबी गरे ।

दुवै देशबीच केही व्यापारिक सम्झौता पनि भएको छ । अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले इरानसँग व्यापार गर्नेहरूले सम्भावित प्रतिबन्धप्रति सतर्क रहनुपर्ने चेतावनी दिएका छन् । फेब्रुअरीमा पाकिस्तानमा भएको चुनावपछि रईसी पाकिस्तान पुग्ने पहिलो राष्ट्राध्यक्ष हुन् ।

के-के गरे ?

आफ्नो तीन दिने भ्रमणका लागि २२ मार्चमा कडा सुरक्षाका बीच राष्ट्रपति रईसी इस्लामावाद पुगे । भोलिपल्ट उनी लाहौर र कराची ओर्लिए । अरब न्युजका अनुसार, रईसीसँग एक उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डल पनि थियो । पाकिस्तानमा रईसीले प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपति, सेना प्रमुख, सिनेटका अध्यक्ष र सभामुखसँग भेटवार्ता गरे ।

समाचार एजेन्सी रोयटर्सका अनुसार, यस क्रममा २३ अप्रिलमा लाहौर र कराचीमा सार्वजनिक बिदाको घोषणा गरिएको थियो । सुरक्षाका लागि शहरको मुख्य सडकलाई बन्द गरिएको थियो । लाहौरमा रईसीले पञ्चाबका मुख्यमन्त्री मरियम नवाजलगायत अन्य उच्च अधिकारीसँग भेटघाट गरे ।

उनी पाकिस्तानका संस्थापक मोहम्मद अली जिन्नाहको चिहानमा पनि गए । कराचीमा उनको भेट सिन्धका मुख्यमन्त्री सैय्यद मुराद अली शाहसँग भयो । सिन्ध प्रान्तका गभर्नरले कराचीमा एक कायृक्रममा उनलाई मानार्थ डाक्टरेट उपाधिबाट सम्मान गरे ।

इजरायलबारे रईसी

आफ्नो यात्राको सुरुवातमा रईसले आफ्नो उद्देश्य दुई मुलुकबीच व्यापारिक सम्बन्धलाई आगामी पाँच वर्षमा बर्सेनि १० अर्ब डलरसम्म पुर्‍याउनु रहेको बताए । समाचार एजेन्सी रोयटर्सका अनुसार, इजरायलमाथि इरानको मिसाइल आक्रमण र इजरायलको जवाफी कारबाहीपछि यी दुवै मुसलमान छिमेकी आफ्नो सम्बन्ध सुधार्ने कोसिसमा लागेका छन् ।

लाहौरमा गभर्नमेन्ट कलेज युनिभर्सिटीमा भएको कार्यक्रममा रईसीले इरानमाथि आक्रमण गरी फेरि अर्को गल्ती नगर्न इजरायललाई चेतावनी दिए । ‘किनभने अबको परिस्थिति अलग हुनेछ । र, वर्तमान इजरायली सत्ताको केही बच्छ कि बच्दैन थाहा पनि हुने छैन’, उनले भने ।

उनले इरानमाथि इजरायलको आक्रमणपछि सबै कुरा तीव्र रूपले बदलिने बताए । उनले भने, ‘हुनसक्छ, यसपछि इजरायलको ‘जायनिस्ट सत्ता’ नै नबच्न सक्छ ।’ इरान ऊर्जा र अन्य क्षेत्रमा पाकिस्तानलाई दिँदै आएको सहयोगी जारी राख्ने रईसीले बताए । विज्ञान र प्रविधिमा पनि पाकिस्तानसँग जानकारी साझा गर्न इरान तयार रहेको उनले प्रस्ट पारे ।

इरानको आईआरएनए न्युज एजेन्सीका अनुसार, सन् २०२२ मा दुवै देशबीच व्यापार १ अर्ब ५० करोड डलरको थियो । गत वर्ष यसमा ३८ प्रतिशत वृद्धि भएको छ । यो आकडा गत वर्ष दुई अर्ब डलरभन्दा बढीसम्म पुगेको थियो । गत वर्ष दुवै मुलुकबीच महत्त्वपूर्ण व्यापारिक सम्झौता भएको थियो । त्यसपछि इरानलाई सामान बेच्ने देशमा पाकिस्तान छैटौँ स्थानसम्म पुगिसकेको छ । देशको कुल निर्यातमा पाकिस्तानको हिस्सा करिब ४ दशमलव २ प्रतिशत छ ।

इरान पेट्रोलियम, ग्यास, बिजुली पेट्रोलियम कोकलगायत पाकिस्तानलाई बेच्छ । इरान पाकिस्तानबाट फलामको पाइप र मेडिकल उपकर किन्छ । पाकिस्तानबाट छापिने डन अखबारका अनुसार, कराचीमा राष्ट्रपति रईसीले आफ्नो देशले निकै अप्ठ्यारो अवस्थामा यी क्षेत्रमा सफलता हासिल गरेको बताए । यसका विषयमा एकट्ठा गरिएका जानकार पाकिस्तानसँग बाँड्न इरान तयार रहेको पनि उनले बताए ।

‘म इरानी जनताका तर्फबाट पाकिस्तानी जनताका लागि शान्ति र समृद्धिको सन्देश लिएर आएको छु । दुवैतिरका सरकार व्यापारसँग जोडिएका सबै अवरोध हटाउन चाहन्छन् । यसलाई लिएर अन्य मुद्दामा चर्चा भएको छ ।’ रईसीले प्यालेस्टाइनको मुद्दामा इरान र पाकिस्तानको धार उस्तै रहेको बताए ।

उता, अमेरिकाको कलेजमा प्यालेस्टाइनको समर्थनमा भइरहेका प्रदर्शनलाई लिएर रईसीले पश्चिमी मुलुकले प्यालेस्टाइनीको हकको समर्थन गर्ने विद्यार्थीलाई निष्कासित गरिरहेको आरोप लगाए । उनले भने, ‘इरान र पाकिस्तान दुवै प्यालेस्टाइनीको हकको सम्मान गर्दै उनीहरूमाथि भइरहेको दमनको विरोध गर्छन् । दुवै देशले प्यालेस्टाइनीको हकको रक्षाका लागि पहल जारी राख्नेछन् ।’

इरानको न्युज एजेन्सी आईआरएनएका अनुसार, लाहौरमा मरियम नवाजसँगको कुराकानीमा रईसीले भने, ‘केही देश इरान र पाकिस्तानको बलियो सम्बन्धमा क्षति पुर्‍याउने कोसिस गरिरहेका छन् । तर, यति सजिलै टुट्न नसक्ने गरी इरान र पाकिस्तानबीच गहिरो सम्बन्ध छ ।’

सिन्धका मुख्यमन्त्री सैय्यद मुराद अली शाहले एक वक्तव्यमा बताएअनुसार, इरानले दुवै मुलुकबीच भएको सम्झौतालाई चाँडोभन्दा चाँडो कार्यान्वयनमा लग्ने बाचा गरेको छ । आफ्नो भ्रमणको पहिलो दिन दुवै मुलुकबीच व्यापार, विज्ञान, प्रविधि, कृषि, स्वास्थ्य, संस्कृति र न्यायिक विषयसँग जोडिएका करिब ८ सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे ।भोलिपल्ट द्विपक्षीय सम्बन्धसँगै सबै क्षेत्रमा सहयोग बढाउनेसम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर भयो ।

इरानी राष्ट्रपतिको पाकिस्तान भ्रमणबाट अमेरिका दु:खी छ । उसले पाकिस्तालाई इरानसँगको व्यापार सम्झौतालाई लिएर ‘प्रतिबन्धको सम्भावित जोखिम’ बढेको चेतावनी दिएको छ । इरानमाथि कारबाही जारी राख्ने अमेरिकाको भनाइ छ ।

पाकिस्तानको ब्यालिस्टिक मिसाइल कार्यक्रमको सप्लायर्समाथिको प्रतिबन्धलाई जोड दिँदै मंगलबार अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका सहप्रवक्ता बेदान्त पटेलले भने, ‘हामी ठूलो मात्रामा विनाशकारी हतियार खरिदसँग जोडिएका गतिविधिलाई रोक्न त्यसविरुद्ध कारबाही गरिराख्ने छौँ, चाहे जतासुकै होस् ।’

उनले अगाडि भने, ‘मलाई यति मात्र भन्नुछ, हामी इरानसँग व्यापारिक सम्झौता गर्न खोजिरहेका कुनै पनि देशलाई प्रतिबन्धको सम्भावित जोखिमबारे सतर्क रहन सल्लाह दिन्छौँ । फेरि पनि अन्तिममा पाकिस्तान सरकारले आफ्नो विदेश नीतिसँग जोडिएको कुरा राख्न सक्छ ।’ -(बीबीसी हिन्दीको सहयोगमा)

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख १३, २०८१ ११:३९