संकटमा आशा जगाउने यी आधारशिलाहरू

A+ A A-

कोभिड-१९ को विश्वव्याधि, फैलिँदो संक्रमण र मृत्युका खबरले बितेका सात महिना नेपाली जनजीवन नराम्ररी खल्बलियो । आर्थिक-सामाजिक सम्बन्धहरू तहसनहस भए । खबर नै नबनेका घरघरका संकट त कतिकति ! यो स्थिति कहिलेसम्म लम्बिने हो, अनुमान गर्न कठिन छ । आम नागरिकलाई महामारीबाट जोगाउन र अहिलेका संकट पार लगाउन सरकार करिब-करिब असफलजस्तै देखियो ।

यस्तोमा बादलमा चाँदीको घेरा बनेका केही त्यस्ता पात्रहरू हामीले खोजेका छौँ, जसले चरम निराशाका बीच पनि आशाको सञ्चार गरेका छन् । चौतर्फी नकारात्मक खबरका बीच सकारात्मक सन्देश प्रवाह गरेका आशाका आधारशिलाहरू:

आशाका आधारशिला- १ :

५ वैशाखमा उदयपुरको त्रियुगा नगरपालिका- ३, भुल्केमा एकै पटक १२ जनामा संक्रमण पुष्टि भयो । उदयपुरमा मात्रै ३३ जनामा फैलिन कोभिडले एक हप्ता पनि लगाएन । देशभर संक्रमितको संख्या ५८ पुग्दा ३३ जना त उदयपुरका मात्रै थिए । स्मरणीय छ, कोरोना त्रासका कारण यस बेला उदयपुरवासी उपचारसहितका अत्यावश्यक सेवा र दैनिक खाद्यवस्तु पाउनबाट समेत करिब वञ्चित हुनुपरेको थियो ।

त्यस बेला उदयपुरलाई कसैले ‘नेपालको वुहान’ भने त कसैले ‘कोरोना हब’, ‘हटस्पट’को संज्ञा दिए । तर, नेपालका ७७ जिल्लामध्ये सबैभन्दा बढी संक्रमित भएको उदयपुरले झण्डै डेढ महिनामै कोरोना संक्रमितको संख्या शून्यमा झारिदियो ।

भुल्केले यसरी जित्यो कोरोना

आशाका आधारशिला- २

सरकारले वीरगञ्जसँगै देशका अन्य क्षेत्रमा संक्रमित फेला पर्नुअघि नै ११ चैतमा लकडाउन नै घोषणा गरेको थियो । सरकारले सीमानाकामा हेल्प डेस्क स्थापना गर्‍यो । तर, खुला सीमानाकाका कारण सीमामा सुरक्षा निकायले निगरानी गर्दासमेत भारतबाट चोरबाटो हुँदै दिनहुँ सयौँ जना नेपाल भित्रिन थाले ।

महामारी नियन्त्रण तथा रोकथामका लागि वीरगञ्ज महानगरपालिकाले समेत उपलब्ध स्रोत साधन तथा जनशक्ति परिचालन गर्‍यो । भारतीय नाकाबाट भित्रिनेहरूको स्क्रिनिङ बढाउँदै धमाधम क्वारेन्टाइन निर्माण थालियो । तर जनमानसमा संयमता, तीनै तहका सरकारबीच समन्वय नभएकाले महामारी नियन्त्रणमा उतिखेर असफल भएको बताउँछन् वीरगञ्ज महानगरपालिकाका प्रमुख विजय सरावगी ।

जसले वीरगञ्जलाई ठूलो क्षति हुनबाट जोगाए

आशाका आधारशिला-३ :

पीपीईबिना नै अस्पतालमा स्वास्थ्यकर्मीले कोरोना संक्रमितको उपचार गरिरहेको समाचार सार्वजनिक भएपछि राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रका संस्थापक महावीर पुनको नेतृत्वमा पीपीई बनाउन सुरु भयो । पीपीईबाट सुरु गरेको आविष्कार केन्द्रले महामारीका लागि १३ वटाभन्दा बढी सामग्री निर्माण गरिसकेको छ ।

‘यो महामारीमा हामीले के गर्न सक्छौँ ? हाम्रो पाटोबाट पनि केही न केही गर्नुपर्छ भनेर सुरु गरेका हौँ । लकडाउनपछि कोरोनाबाट जोगिने सामग्रीको अभाव भएकाले अस्पतालबाट बनाउन प्रस्ताव आयो । हामीले पीपीईबाट सुरु गरेका हौँ,’ आविष्कार केन्द्रका संस्थापक महावीर पुन भन्छन्, ‘अहिले १३ वटाभन्दा बढी सामग्री बनाइसकेका छौँ । बनाउँदै जाँदा धेरै बनायौँ । आवश्यक मात्रामा अरु पनि थप्दै जान्छौँ ।’

_{लकडाउनमा महावीर पुनका १३ आविष्कार}

आशाका आधारशिला- ४ :

लिली थापा विगत सात महिनादेखि भोकाहरूलाई खाना खुवाउने तथा राहत बाँड्ने काममा क्रियाशील थिइन् ।

सामाजिक कामसँगै एकल महिलाको हकहितका लागि सदैव लडिरहने लिली यतिबेला भने कोरोनासँग लडिरहेकी छन् । ‘संक्रमण देखिइहाल्यो भने पनि आत्तिनु हुँदैन', उनी भन्छिन् ‘परिवारका सदस्यले बिरामीको आत्मबल र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । कोरोनालाई सजिलै परास्त गर्न सकिन्छ भन्ने आत्मबल बढेको छ ।’

जसले लकडाउनमा ६० हजार गरिबको हातमुख जोडिदिइन्

आशाका आधारशिला-५

समाजसेवी इन्दिरा रानामगर लकडाउनको केही दिनपछि वीर अस्पतालअगाडि पुगेकी थिइन् । अस्पतालअगाडि एक महिला खान नपाएर तड्पिरहेको उनले देखिन् । सडकमा रहेका बालबालिका भोकले छटपटिइरहेको दृश्यले उनलाई नै स्तब्ध बनायो । अनि भोलिपल्टबाट उनले सुरु गरिन्, खुल्लामञ्चमा भोकाहरूलाई खाना खुवाउने अभियान ।

एक हप्तामै ५० जनाभन्दा बढी भए । विस्तारै भोकाहरूको संख्या बढ्दै गयो । अहिले दैनिक ७ सयभन्दा बढीलाई उनले बेलुका खुवाइरहेकी छिन् । गत १० माघमा नेपालमा पहिलो कोरोना संक्रमित देखिएका थिए । दुई महिनापछि १० चैतमै दोस्रो कोरोना संक्रमित भेटिएसँगै नेपालमा पनि लकडाउन भयो । त्यतिबेलासम्म छिमेकी देश चीन, भारत र युरोप अमेरिकामा कोरोना तीव्र गतिमा फैलिन थालेको थियो । नेपालमा कोरोना नियन्त्रण र रोकथामका लागि ११ चैतमा लकडाउन भयो ।

खुलामञ्चलाई विपन्नको भान्साघर बनाउने सारथि

आशाका आधारशिला-६

कुनै समय सडकमा खानकै लागि भौँतारिने र सडकमै रात काट्ने सपना रोक्का मगर अहिले सडकबाट उठेर सडकमै सेवा गर्न लिप्त छिन् । नेपाली समाजमा छोरीहरूले बाबुआमाका अन्तिम संस्कार गर्नु हुन्न भन्ने प्रचलनलाई चुनौती दिँदै बेसहारा जीवन व्यतित गरी मृत्युवरण गरेकाहरूका लागि एकल सन्तान बन्दै आएकी छिन् सपना ।

जो छोराछोरीले गर्नुपर्ने सम्पूर्ण संस्कार पूरा गरेर बेसहारा शवलाई सम्मानसहित अन्त्येष्टि गर्छिन् । पशुपतिको आर्यघाट जाँदा धेरैलाई लाग्दो हो कलिलाे उमेरमा दागबत्ती दिनुपर्ने कति अभागी छोरी रहिछन् भनेर । तर जब तपाईं दिनहुँजसो पशुपतिको आर्यघाट जानुहुन्छ तब मात्र थाहा पाउनु हुन्छ सपनाआफन्तलाई हाेइन सडकमा सड्न बाध्य शवलाई व्यवस्थापन गर्ने काम गर्छिन् भनेर ।

आर्यघाटकी सपना

आशाका आधारशिला-७ :

कोभिड १९ को महामारी नेपालमा पनि सल्किने पूर्वानुमानै थियो । तर, रोकथाम र नियन्त्रणकाे तयारीबारे संघिय सरकारमा मात्र हाेइन, स्थानीय सरकार पनि अन्याेलमा थिए । त्यस्तो बेला सबैभन्दा पहिले क्वारेन्टाइन निर्माण गर्ने स्थानीय तह हो, तिलोत्तमा नगरपालिका । मेयर वासुदेव घिमिरेको पहल र नेतृत्वले देशभरका ७ सय ५३ स्थानीय तहमध्ये सबैभन्दा पहिले क्वारेन्टाइन र आइसोलेसन त्यही निर्माण भयो ।

विपन्नहरूका लागि सुरुवातमा राहत वितरण थालियाे । राहतको चाप बढी भएपछि गरिखाने काम दिन थाल्यो ।

कोरोना लडाइँको मोडल अभ्यास

आशाका आधारशिला-८

सिन्धुलीबाट शल्यक्रियाका लागि ल्याइएका वृद्धालाई भेट्न वीर अस्पताल पुग्दा उज्ज्वलले इमर्जेन्सी वार्डमा सीमा र संगीतालाई जुन हालतमा देखे, त्यही दिनदेखि उनी तेजाब आक्रमणविरुद्ध बोल्न थाले । नतिजा सकारात्मक निस्कियो, प्रधानमन्त्री सुशील कोइराला र गृहमन्त्री वामदेव गौतमको सहयोगमा दुवैलाई अस्पतालको बेडबाटै एसएलसी परीक्षा दिने र निःशुल्क उपचारको बन्दोबस्त भयो । दुवैले नोबेल एकेडेमीमा उच्च शिक्षाको छात्रवृत्ति पाए ।

त्यसपछि त एसिड प्रहारका घटना घट्यो कि उज्ज्वलको मोबाइल बजिहाल्थ्यो । उज्ज्वल जुरुक्क उठेर दौडिहाल्थे । ‘एसिड छ्यापियो भनेपछि त्यहाँ सबैभन्दा पहिले पुग्ने यो पीडाबाट गुज्रिएकाहरू नै हुन्छन्,’ उज्ज्वल भन्छन्, ‘उज्ज्वल अंकल आइदिनुपर्‍यो भनेर अस्पतालबाटै बोलाउँछन् ।’ पारिवारिक साइनोजस्तो बनेपछि नपुगी धरै छैन ।

'उज्ज्वल अंकल आइदिनुपर्‍यो'

आशाका आधारशिला- ९

‘मरेर लानु के छ र बाँचुन्जेल देश र समाजका लागि केही गर्नुपर्छ’ भन्ने मान्यता राख्छन् काठमाडौंकाे बूढानीलकण्ठका सुवास श्रेष्ठ । गत १२ चैतमा फेसबुकमा उनले लेखेका थिए ।

बूढानीलकण्ठका स्थानीय बासिन्दा श्रेष्ठ पर्यटन र औषधि (पोलिक्लिनिक) व्यवसायी हुन् । उनी आफ्नो व्यवसाय नै छाडेर करिब छ महिना बिरामीको सेवामा खटिए । जतिबेला घरबाट निस्किँदा नै कोरोना सरिहाल्ने हो कि भन्ने डरमा नागरिकहरू घरभित्रै कुँजिरहेका बेला सुवासले कोरोना महामारीमा आफ्ना सातवटा निजी गाडी ड्राइभरसहित निःशुल्क उपलब्ध गराए ।