त्रिविमा उपकुलपति र रजिस्ट्रार खाली, कहिले पाउँछ त्रिविले नेतृत्व ?

A+ A A-

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा रजिस्ट्रार पनि खाली भएको छ । रजिस्ट्रार पेसल दाहालको कार्यकाल आजबाट सकिएसँगै खाली भएको हो । ‘उहाँको कार्यकाल आजबाट सकिएको छ,’ त्रिविका सूचना अधिकारी योगेन्द्र प्रसाद दाहालले भने । उपकुलपति प्रा.डा. धर्मकान्त बाँस्कोटाको कार्यकाल १६ कात्तिक २०८० मा सकिएको थियो ।

त्रिवि उपकुलपतिविहीन भएपछि १९ कात्तिकमा कुलपतिसमेत रहेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले शिक्षाध्यक्ष प्रा.डा. शिवलाल भुसाललाई उपकुलपतिको जिम्मेवारी दिएका छन् । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री अशोक राईको संयोजकत्वमा उपकुलति नाम सिफारिस गर्न सर्च कमिटी बनेको छ ।

सर्च कमिटीले सिफारिस गरेको व्यक्तिलाई प्रधानमन्त्रीले उपकुलपति बनाउनेछन् । त्यसैगरी, ६ चैतमा शिक्षाध्यक्षको पद पनि रिक्त हुँदै छ । त्रिवि सेवा आयोगको सदस्य पनि रिक्त छ । यी सबै पदमा दलीय भागवण्डाका आधारमा नियुक्त गर्ने परम्परा बनाइसकेकाे त्रिविले कहिले नेतृत्व पाउँछ, टुंगो छैन ।

तर कुलपतिसमेत रहेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले भागवण्डाका आधारमा नभई मेरिटका आधारमा उपकुलपति नियुक्त गर्ने बताउँदै आएका छन् । 'भागवण्डामा होइन, मेरिटका आधारमा नियुक्त गर्छु', प्रधानमन्त्री प्रचण्डले त्रिविको दीक्षान्त समारोहमा भनेका थिए ।

कस्तो नेतृत्व आवश्यक छ त्रिविलाई ?

विश्वविद्यालयलाई सुधार गर्न राजनीतिक नियुक्तिमा प्रतिबन्ध लगाउनुपर्ने बताउँछन् त्रिविका पूर्वउपकुलपतिहरू । ‘विश्वविद्यालय र अनुसन्धान केन्द्रमा राजनीतिक नियुक्ति बन्द हुनुपर्छ । विश्वविद्यालयमा राजनीति बन्द हुने हो भने योग्यता र क्षमता भएका व्यक्ति नेतृत्वमा पुग्छन्,’ पूर्वउपकुलपति केदारभक्त माथेमा भन्छन् ।

पूर्वउपकुलपति कमलकृष्ण जोशी पनि राजनीतिक हस्तक्षेप बन्द गर्नुपर्ने बताउँछन् । ‘रोगी भएको त्रिविलाई जोगाउन राजनीतिक हस्तक्षेपबाट टाढा राख्नुपर्छ । योग्यलाई स्थान दिनुपर्छ,’ उनी भन्छन् । प्राध्यापक उप्रेती पनि दलगत राजनीतिको खाँचो देख्छन् । ‘दलगत राजनीतिलाई बन्द नगरेसम्म केही हुँदैन,’ उनी भन्छन् । त्रिविलाई सुधार गर्न प्रधानमन्त्री कुलपति हुने व्यवस्था हटाउनुपर्ने प्रस्ताव पूर्वउपकुलपतिहरूको छ ।

त्रिविबाट बाहिरिँदै गर्दा निवर्तमान उपकुलपति डा. धर्मकान्त बाँस्कोटाले भनेका थिए, ‘प्रधानमन्त्री नै कुलपति हुने प्रावधान हटाई विश्वविद्यालयमा स्थापित भइसकेको ट्रस्टको प्रावधानको व्यवस्था गरी विशेषज्ञता हासिल गरिसकेको शैक्षिक व्यक्तित्वलाई खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट कुलपति नियुक्त गर्ने प्रावधानको विकास गर्नुपर्छ ।’

पार्टी र सरकारको काममा प्रधानमन्त्रीले धेरै समय दिनुपर्ने भएकाले विश्वविद्यालयको कुलपति प्रधानमन्त्री हुने व्यवस्था हटाउनुपर्ने निष्कर्ष प्राज्ञहरूको छ । त्रिविलाई प्राज्ञिक नेता आवश्यक रहेको बताउँछन् पूर्वउपकुलपति माथेमा । ‘उपकुलपति भनेको प्राज्ञिक नेता हो । विश्वविद्यालय मन्त्रालयजस्तो होइन । भीसी प्रशासक होइन । हामीले खोजेको प्राज्ञिक नेता हो । प्राज्ञिक नेताले मात्र विश्वविद्यालय सुधार्न सक्छ,’ उनी भन्छन् ।