टोपबहादुरका वकिललाई टेकनाथका वकिलको जवाफ- अन्तर्राष्ट्रियस्तरको काम गरिरहनुभएको छ, होस गुमाएको भन्ने ?

टोपबहादुरका वकिललाई टेकनाथका वकिलको जवाफ- अन्तर्राष्ट्रियस्तरको काम गरिरहनुभएको छ, होस गुमाएको भन्ने ?

A+ A A-

नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा जिल्ला अदालत काठमाडौंमा थुनछेक बहस चलिरहेको छ । गत मंगलबार सरकारी वकिलको बहस सकिएपछि बुधबारदेखि प्रतिवादीका अधिवक्ताहरूको बहस सुरु भएको थियो ।

न्यायाधीश प्रेमप्रसाद न्यौपानेको इजलासमा सुनुवाइ भइरहेको यो मुद्दामा बिहीबार प्रतिवादी भुटानी शरणार्थी नेता टेकनाथ रिजालका अधिवक्ताहरूले बहस गरे ।

रोचक त के भने शुक्रबार प्रतिवादी टोपबहादुर रायमाझीका अधिवक्ताहरूले रिजालको मानसिक स्वास्थ्यका सम्बन्धमा प्रश्न उठाएका थिए । बिहीबार रिजालका अधिवक्ताहरूले त्यसको जबाफ फर्काए ।

शुक्रबार के भएको थियो ?

शुक्रबार रायमाझीका तर्फबाट १० जना अधिवक्ताले बहस गरेका थिए । रायमाझीलाई प्रतिवादी/सहप्रतिवादी टेकनाथ रिजाल, सानु भण्डारी र केशव दुलालले पोलेका थिए । बसहमा क्रममा रायमाझीका अधिवक्ताहरूले रिजालको ‘माइन्ड कन्ट्रोल’को प्रसंग उठाएका थिए । पूर्वमहान्यायाधिवक्ता रमेश बडालले रिजालको दिमाग कसैले नियन्त्रण गरेको हुनसक्ने जिकिर गरेका थिए । रिजालले लेखेका पुस्तक ‘माइन्ड कन्ट्रोल’ र ’टर्चर किलिङ सफ्टली’ को प्रसंग निकाल्दै बडालले उक्त जिकिर गरेका थिए ।

उनले रिजाललाई नेपालबाट पक्राउ गरी भुटानमा हिरासतमा राख्दा कसरी यातना दिएको तथा उनको माइन्ड कसरी कन्ट्रोल गरेको भन्ने अंश वाचन गरेका थिए । ‘उहाँले जे कुरा भन्न खोज्नुहुन्छ, त्यो कुरा कन्भे गर्न सक्नुहुन्न भनेर पुस्तकमा लेखिएको छ । आजको सवालजवाफमा पनि आजपर्यन्त त्यसको प्रभाव छ भनिएको छ,’ उनले इजलासमा भने, ‘उहाँको विषयलाई लिएर प्रमाण हुन सक्दैन । माइन्ड कन्ट्रोल अर्कैले गरेको अवस्थामा प्रमाण लिन मिल्दैन ।’

टोपबहादुर रायमाझीकाे बचाउमा टेकनाथ रिजाललाई स्वस्थ नरहेकाे देखाउने वकिलहरूकाे प्रयास

उनले अगाडि भनेका थिए, 'उहाँले आफ्नो पुस्तकमा नै पनि माइन्ड कन्ट्रोल भुटानी राजाले दिएको गिफ्ट हो भनेर लेख्नुभएको छ । जीवनको उतरार्द्धमा दोषी देखाउन प्रयोग गरिएन भन्न सकिँदैन ।’

अर्का वरिष्ठ अधिवक्ता सुशील पन्तले रिजालको शरीरमा ‘चिप्स नै इन्स्टल’ भएको हुन सक्ने आशंका गरेका थिए । ‘माइन्ड आफ्नो नियन्त्रणमा छैन भन्ने कुरा त उहाँले आफ्नै पुस्तकमा लेखिसक्नुभएको छ,’ उनले भनेका थिए, ‘प्लेनलाई चिप्समार्फत नियन्त्रण गरिन्छ, त्यसरी नै उहाँको शरीर र माइन्डलाई त्यही नियन्त्रण गर्न उहाँको जिउमा चिप्स पनि जडान भएको हुनसक्छ ।’ त्यसअघि उनले रिजालले बोलेको कुरा र स्मरण शक्तिमा प्रश्न उठाए । ‘बोलेका कुरा, स्मरण शक्ति माइन्डको स्थिरता र एकरुपता कति छ ?,’ उनले भने ।

अर्की अधिवक्ता आकृति रायमाझीले पनि ‘माइन्ड कन्ट्रोल’ को प्रसंग निकालिन् । ‘माइन्ड कन्ट्रोलबाट पीडित भएको मान्छेको आधारमा हामीलाई अभियोजन गरियो,’ उनले भनेकी थिइन् ।

अर्का अधिवक्ता करुणाबहादुर मल्लिकले त रिजालले मस्तिष्कले काम नगर्ने भनेको रूपमा अर्थ्याए । ‘उहाँ आफैँले ब्रेनले काम गर्दैन भन्नुभयो । यसमा हामीले धेरै बोलिरहन जरुरी छैन,’ इजलासमा उनले भनेका थिए ।

अनि रिजालका अधिवक्ताले फर्काए जवाफ

प्रतिवादी रायमाझीका अधिवक्ताहरूले रिजालको मानसिक स्वास्थ्यमै प्रश्न उठाएर उनको बयानमाथि नै संशय प्रकट गरेपछि बिहीबार उनका अधिवक्ताले त्यसको जवाफ फर्काएका छन् । बिहीबार रिजालको तर्फबाट बहस गर्दै अधिवक्ता राजेन्द्र घिमिरेले जवाफ फर्काएका हुन् ।

भुटानी शरणार्थी नेता रिजालले अन्तर्राष्ट्रियस्तरको काम गरिरहेको भन्दै उनले होस गुमाएको र बयान गर्न नसक्ने भन्न नमिल्ने घिमिरेको भनाइ छ । 'उहाँ (रिजाल) ले अन्तर्राष्ट्रियस्तरको काम गरिरहनुभएको छ । होस गुमाएको र बयान गर्न नसक्ने भन्ने ?' घिमिरेले प्रश्न गरे । उनले रिजालमाथि मुद्दा लागेपछि त्यसलाई झेल्नुपर्ने अवस्था आएको बताए । 'केस आयो, केस झेल्नुपर्ने भयो,' घिमिरेले भने ।

रिजालको तर्फबाट अधिवक्ता प्रतिभा भट्टराईले पनि बहस गरिन् । उनले रिजालसँग राष्ट्रद्रोह गर्ने हैसियत नै नभएकाले उनी निर्दोष रहेको जिकिर गरिन् । 'राष्ट्रदोह गर्ने हैसियत नै छैन उहाँको,' भट्टराईले भनिन् ।

त्यस्तै, अधिवक्ता प्रकाश बस्नेतले रिजालले पैसा लिएको प्रमाण कहीँ पनि नदेखिएको जिकिर गरे । 'टेकनाथले पैसा लिएको प्रमाण कहीँ कतै छैन । प्रेमराज पन्थीले आफैँ पैसा उठाउने आफैँ जाहेरी दिने श्रीमान् ?' उनले भने । उनले लेनदेनको प्रमाण नभएको भन्दै 'लिखितम' भन्दा भनेका कुरालाई प्रमाण मान्न नसकिने जिकिर गरे ।

त्यस्तै, अर्का अधिवक्ता अनिल झाले पनि रिजालले पैसा लिएको भन्न सकिने अवस्था नरहेको जिकिर गरे । 'एकतर्फा बयानको आधारमा प्रतिवादी बनाउन मिल्दैन । टेकनाथले रकम लिएको भन्न सकिने अवस्था छैन,' उनले भने । अधिवक्ता डोरविक्रम थापाले शरण दिएकोलाई मरण गर्न नहुने तर्क गरे ।

अधिवक्ता शम्भेश्वर कडरियाले यो मुद्दामा क्षेत्राधिकार नमिलेको तर्क गरे । वैदेशिक रोजजार न्यायाधीकरणमा यो मुद्दा पठाउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

यससम्बन्धी अरु पनिः