...अनि न्यायाधीशले भने- अदालत त निरीह जस्तो लाग्यो, मैले हात उठाउनुपर्ला जस्तो छ

...अनि न्यायाधीशले भने- अदालत त निरीह जस्तो लाग्यो, मैले हात उठाउनुपर्ला जस्तो छ

A+ A A-

नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणको जारी थुनछेक बहसको अन्तिम समयमा केही न केही लफडा भैरहन्छ । तीन दिनदेखि जारी यो घटना मंगलबार पनि देखियो । आइतबार र सोमबार प्रतिवादीका तर्फबाट बहस गर्ने अधिवक्ता अन्तिम समयमा इजलासमा नभेटिने समस्या थियो । तर, मंगरबार भने अधिवक्ताहरू धेरै भए ।

प्रतिवादी बालकृष्ण खाँणको तर्फबाट बहस गर्न वकिलहरू लाइनमा थिए । साँझ ६ बज्नैलाग्दा खाँणका तर्फबाट बहस गरेका अधिवक्ता मणिराम उपाध्यायाले बहस सके । पौने ६ बजे न्यायाधीश प्रेमप्रसाद न्यौपानेले उपाध्यायलाई सचेत गराए, ‘छोटो गरौँ तपाईंहरूको कारणले रातभर बस्नुपर्छजस्तो छ ।’

उपाध्यायको बहस सकिएपछि खाँणको तर्फबाट बहस गर्न पुगे नेपाल बार एसोशियशनका अध्यक्ष वरिष्ठ अधिवक्ता गोपालकृष्ण घिमिरे । त्यतिबेला न्यायाधीश न्यौपाने थप बहस सन्ने मुडमा थिएनन् । उनले भने, ‘अनन्त कालको बहस कहिलेसम्म ? मैले नसक्ने भएँ । नाम टिपाउनुस् न अब । बस्नै नसकिने काम गर्नै नसकिने भयो ।’

यतिबेलासम्म प्रतिवादी खाँण आफू बसेको कुर्सीबाट उठेका थिएनन् । उनी बहस निरन्तर हुने आसमा थिए । आइतबार र सोमबार न्यायाधीश न्यौपानेले ६ बजेसम्म इजलास बस्न तयार रहेको बताएका थिए । तर, मंगलबार ६ बजेभन्दा बढी समय लाग्ने भयो ।

न्यायाधीशको प्रश्नपछि खाँणका तर्फबाट समन्वय गरिरहेका पूर्वमहान्यायाधिवक्ता खम्बबहादुर खातीले भने, ‘भोलि अब ...।’

त्यसपछि न्यायाधीश न्यौपानलेले भने, ‘सबै आइसकेको कुरामा दोहोरिएर आएको जस्तो लाग्थ्यो ...।’

त्यसको जवाफमा खातीले भने, ‘श्रीमान्‌ले रुलिङ गर्न सक्नुहुन्छ । बहस बाहिर गयो भने । कुरा दोहोरियो भने ।’

त्यसपछि न्यायाधीश न्यौपानेले भने, ‘हम्बर रिक्वेस्ट के भने नयाँ कुरा छैन । रमण श्रेष्ठजीले भनिसक्नुभएको कुरा छ रिपिटेट त्यही कुरा छ ...।’

उनले समयसीमा ख्याल नगरेकोमा सचेत गराउँदै भने, ‘सरकारी वकिल कार्यालयलाई लिखित जवाफ दिनुस् ।’

इजलास कक्षमा हल्ला भैरह्यो । न्यायाधीश न्यौपाने यत्तिकैमा रोकिएनन् । उनले भने, ‘अदालत त निरिह जस्तो लाग्यो । मैले हात उठाउनुपर्ला जस्तो छ ।’

उनले समय निर्धारण हुनुपूर्व १८ जना प्रतिवादीको तर्फबाट प्रति प्रतिवादी ३ जना अधिवक्ताको हिसाब गरेर समय निर्धारण गरिएको स्मरण गराए । उनले खाँणका अधिवक्तालाई बुधबार १२ बजेसम्मकम बहस सक्न भने ।

खाँणका अधिवक्ताहरूले समय मागिरहेपछि न्यायाधीश न्यौपानेले भने, ‘मैले हार्न सकिनँ भोलि १२ बजेसम्म तपाईंहरूका तर्फबाट बहस सक्नुस् ।’

११ बजेबाट सुरु हुने इजलास १२ बजेसम्म बहस नसकिने भन्दै खाँणका अधिवक्ताले बुधबारको टी ब्रेकसम्मको समय मागे ।

सुरुमा न्यायाधीशले समय दिन नसकिने बताए । उनले बाँकी रहेका प्रतिवादीहरू देखाए, टेकनाथ रिजाल, शमशेर मिया, लक्ष्मी महर्जन दम्पती ...।

दबाबपछि न्यायाधीश न्यौपानेले खाँणका तर्फबाट बहस गर्ने अधिवक्ताको विद्वता हेर्ने बताए । ‘नदोहोर्‍याइकन कसरी बहस गर्नुहुँदो रहेछ । विद्वता भोलि हेर्छु । कस्तो गर्नुहुन्छ ?,’ उनले भने ।

होहल्ला चर्किएपछि खाँणका तर्फबाट बहस गरिसकेका अधिवक्ता नृसिंह केसीले भने, ‘बार र बेन्च एक रथका दुई पांग्रा हुन् । समन्वय गरेर अघि बढ्नुपर्छ ।’

त्यसपछि खाँणका अधिवक्ताहरूले दोहोर्‍याए, ‘टी ब्रेकसम्म हामी बहस सक्छौँ ।’ खाँणका अधिवक्ताहरूले नदोहोर्‍याएर बहस गर्ने प्रतिबद्धता जनाएपछि न्यायाधीशले फेरि जाहेरीकर्ता प्रतिवादीको सम्बन्ध, लेनदेनलगायतका भूमिका बाँध्नुपर्ने भएकाले नदोहोरिने कुरामा शंका गरे ।

न्यायाधीश न्यौपानेले आजै प्रतिवादीको बहस सक्ने पूर्व मिति स्मरण गराए । त्यसपछि बाँकी प्रतिवादीलाई भोलि बहस सक्नुपर्ने बताए । उनले बिहीबार सरकारी वकिल कार्यालयको तर्फबाट बहस गर्नुपर्ने बाध्यता आइपरेको सुनाए ।

उनले सरकारी वकिलको तर्फबाट इजलासमा नोट गर्न उपस्थित निर्मला मरासिनीलाई भने, ‘ए निर्मला पर्सि जवाफी बहसको लागि तयार रहनू ।’

त्यसपछि मरासिनीले भनिन्, ‘हामी त भोलिको लागि नै तयारी छौँ ।’ भोलिको लागि प्रतिवादीको बहस नसकिने कुरा न्यायाधीशले सुनाए । इजलासमा रहेकी मरासिनी यी सबै घटनाक्रमकी साक्षी थिइन् । उनले भनिन्, ‘म्यान्डेट त्यही छ ।’

त्यसपछि प्रतिवादीकातर्फबाट जति जनाले बहस गरे पनि कुरा दोहोरिएको बताउँदा बताउँदै वाक्क भएका न्यायाधीश न्यौपाने सरकारी वकिल तर्फ पनि खनिए । ‘८ जनाले बहस गरेको भन्नुभयो । के बहस गर्नुभयो ?’ उनले सोधे, ‘पोटेन्सियालिटी हुनुपर्‍यो नि ।’

अन्तिममा वादी र प्रतिवादीका दुवै बहसबाट असन्तुष्ट देखिएका न्यायाधीश न्यौपाने ६ बजेर ५ मिनेट जाँदा इजलासबाट उठे ।

यससम्बन्धी अरु पनिः