कोभिडको तेस्रो लहरले दोस्रो लहरलाई उछिन्यो, ‘आउट ब्रेक’को स्थिति आएको हो ?

A+ A A-

कोभिडको दोस्रो लहरमा गत २७ वैशाखमा पोजिटिभिटी दर सबैभन्दा धेरै ५१.८ प्रतिशत थियो । तर, तेस्रो लहरको उच्च बिन्दुमा नपुग्दै कोभिडले रेकर्ड तोडेको छ । बुधबार संक्रमणदर ५२.६ प्रतिशत पुग्यो । यो हालसम्मकै उच्च संक्रमणदर हो ।

संक्रमितको संख्यामा पनि तेस्रो लहरले दोस्रो लहरलाई उछिनेको छ । दोस्रो लहरमा गत २८ वैशाखमा सबैभन्दा धेरै ९ हजार ३ सय १७ जनामा संक्रमण पहिचान भएको थियो । त्यसलाई तोड्दै बुधबार नेपालमा एकैदिन ११ हजार ३ सय ५२ जनामा संक्रमण पुष्टि भयो । जसमा २३ हजार ४ सय ९ जनाको परीक्षण गरिएको थियो ।

नयाँ लहरको घोषणा

दोस्रो लहरको रेकर्ड तोडिएसँगै स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नयाँ चरण सुरु भएको घोषणा गर्‍यो । ‘नयाँ चराणमा प्रवेश गरेको स्पष्ट देखिन्छ,’ इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका प्रमुख डा. कृष्ण पौडेलले भने, ‘ओमिक्रोन तीव्र रूपमा वृद्धि भइरहेको छ । दोस्रोमा देखिएको डेल्टालाई प्रतिस्थापन गरेको छ । ओमिक्रोन दुई गुणाले बढिरहेको छ ।’

आगामी हप्ता उच्च बिन्दुमा

सरकारले आगामी हप्ता उच्च बिन्दुमा पुग्ने प्रक्षेपण गरेको छ । ‘यो लहरको संक्रमण आगामी हप्ता उच्च बिन्दुमा पुग्ने देखिन्छ । माघको दोस्रो हप्ता सकिएर तेस्रो हप्तामा लाग्दा दैनिक २० हजारको हाराहारीमा पुग्ने प्रक्षेपण गरिएको छ,’ उनले भने, ‘स्थिर हुन ४ देखि ६ हप्ता लाग्न सक्छ ।’

दोस्रो लहरको जस्तो अस्पताल भर्ना हुने बिरामीको संख्या कम हुने प्रक्षेपण मन्त्रालयको छ । तर, संख्या बढ्दै जाँदा अस्पतालमा भर्ना हुने बिरामी पनि बढ्ने मन्त्रालयको अनुमान छ ।

प्रक्षेपण गरेअनुसार थेग्न सक्छौँ कि सक्दैनौँ भनेर योजना पनि आउनुपर्ने बताउँछन्, जनस्वास्थ्यविद् डा. शरद वन्त । ‘दैनिक २० हजार आयो भने थेग्न सक्ने क्षमता छ छैन ? त्यो योजना पनि हुनुपर्छ,’ उनले भने । मन्त्रालयले भने आफूहरू तयारी अवस्थामा रहेको बताउँदै आएको छ । आवश्यक संरचना तयारी अवस्थामा रहेको मन्त्रालयको दाबी छ ।

कहाँ कति संरचना तयारी अवस्थामा छन् ?

दोस्रोभन्दा तेस्रो लहरमा संक्रमण किन बढ्यो ?

तेस्रो लहरको तुलनामा दोस्रो लहरमा संक्रमितको संख्या कम थियो । तर, मानवीय क्षति दोस्रो लहरमा धेरै भयो । कारण अस्पतालमा बेड, अक्सिजन, भेन्टिलेटरलगायतका संरचनाको चरम अभाव थियो ।

तर, तेस्रो लहरमा क्षति कम र संक्रमणदर बढ्नुको दुई कारण देख्छन् डा. वन्त । ‘एउटा कारण भाइरस संक्रामक तर घातक कम छ भन्ने स्थापित भएको छ । यो अनपेक्षित पनि होइन । यो स्थितिको सम्भावना हुँदाहुँदै किन तयारी गर्न सकेनौँ ? यो खोजीको विषय हो,’ उनले भने, ‘अर्को कारण सामाजिक, राजनीतिक र व्यावसायिक भिडभाड पनि हो । जसले ओमिक्रोनलाई विस्तार गर्न सहयोग गर्‍यो । यसलाई चाहेको भए न्यूनीकरण गर्न सकिने थियो ।’

अझै संक्रमणको विस्तारलाई रोक्न सकिने सम्भावना देख्छन्, उनी । भन्छन्, ‘यो स्थिति किन आयो ? अहिलेको चुनौती के हो ? आत्मसपर्ण गर्ने अवस्था आएको हो त ? अझै गर्न सकिने सम्भावना छन् । विस्तारलाई नियन्त्रण गर्न सक्षम छौँ । के गर्दा रोकिन्छ भन्नेमा अनभिज्ञ छैनौँ । कोडिडको महाव्याधि रोक्न के गर्नुपर्छ भन्नेमा कोही पनि अनभिज्ञ छैनौँ । नयाँ भनेको खोपको पहुँच सबैमा पुर्‍याउने हो ।'

होम आइसोलेसनको व्यवस्थापनमा चुनौती

स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार हाल सक्रिय संक्रमितको संख्या ४७ हजार ९ सय २९ जना छ । जसमा होम आइसोलेसनमा ४६ हजार ५ सय १५ जना, संस्थागत आइसोलेसनमा १ हजार ४ सय १४ जना, आईसीयूमा १ सय ६९ जना, भेन्टिलेरटमा २८ र क्वारेन्टाइनमा १ सय २६ जना छन् ।

अधिकांश संक्रमित होम आइसोलेसनमा छन् । राज्यले उनीहरूको अनुगमन, नियमन र निगरानी गरेको पाइँदैन । यसबाट संक्रमण थप विस्तार हुने जोखिम बढेको बताउँछन्, विज्ञहरू ।

‘होम आइसोलेनमा राम्रो व्यवस्थापन हुनुपर्छ । संक्रमणको विस्तार नहोस् र संक्रमितको स्वास्थ्यको निगरानी गर्ने संरचना बनाउनुपर्छ,’ डा. वन्त भन्छन्, ‘अहिले संक्रमितले अस्पताल जानुपर्ने स्थिति छैन । होम आइसोलेसनलाई सुरक्षित बनाउन स्थानीय सरकार, अभियन्ता, संघसंस्थाका स्वयंसेवक परिचालन गरेर निगरानी र अनुगमन गर्नुपर्छ । सबैको घरमा बस्न आइसोलेसन नहुन सक्छ । उनीहरूका लागि व्यवस्था गर्नुपर्छ । यसलाई राष्ट्रिय तहमा लैजानुपर्छ ।’