बिदाइको चरणमा कोरोनाको दोस्रो लहर, चाडपर्वले ल्याउन सक्छ तेस्रो लहर

A+ A A-

साउन महिनामा १ लाख १४ हजार १६ जना कोरोना संक्रमित भए । तर, भदौको अन्तिममा आइपुग्दा संक्रमितको संख्या आधा घटेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक अनुसार १ भदौदेखि २९ भदौसम्म ५६ हजार ५२ जना संक्रमित भए ।

हाल पोजिटिभिटीदर पनि क्रमशः घट्दै गएको छ । कोरोनाको दोस्रो लहरमा गत २७ वैशाखमा पोजिटिभिटी दर ५१.८ प्रतिशत पुगेको थियो । साउन दोस्रो सातामा संक्रमणदर घटेर २३.७ प्रतिशतमा झरेको थियो । तर, केही दिनमै संक्रमण बढेर २४.२ प्रतिशतमा पुगेको थियो । भदौ अन्तिम साता पोजिटिभिटीदर ९ प्रतिशतमा झरेको छ ।

१ भदौदेखि २९ गतेसम्मका कोरोना संक्रमित ।

घट्नुको कारण के हो ?

‘संक्रमितको संख्या ओरालो लागेको छ । कारण अहिले नै भन्ने स्थिति छैन,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. कृष्ण पौडेल भन्छन्, ‘परीक्षण कम भएका कारण संक्रमितको संख्या कम भएको हो । परीक्षण गर्न नआएका कारण संक्रमितको संख्या कम भएको निष्कर्ष मन्त्रालयको छ ।

‘टेस्ट पनि कम भएको छ । सामान्य लक्षण भएकाहरू परीक्षण गर्न आएका छैनन् । हस्पिटल आउनै पर्ने मात्र परीक्षण गर्न आएका छन्,’ डा. पौडेल भन्छन्, ‘तथ्यांकभन्दा समुदायमा धेरै संक्रमित छन् ।’ जनस्वास्थ्य विज्ञहरू परीक्षण कम भएकाले दर कम भएको मत राख्छन् ।

‘पोजिटिभिटीदर घटेको देखिन्छ । परीक्षण कम भएपछि दर कम हुन्छ,’ जनस्वास्थ्यविद् डा. सुजन मरहठ्ठा भन्छन्, ‘भिडभाड बढेको छ । परीक्षण घटेको छ । भिड बढेपछि परीक्षण पनि बढाउनुपर्छ । परीक्षण बढ्यो पोजिटिभिटीदर घट्यो भने मात्र सुरक्षित छौँ भन्ने हुन्छ ।’

शान्त हुँदै अस्पतालहरू

कोभिड बिरामीको उपचारमा खटिएका चिकित्सकहरू पनि संक्रमण ओरोला लागेको बताउँछन् । ‘अहिले केस घटेको छ । ८० जना बिरामी भर्ना भएका छन् । यसले कोरोनाको दोस्रो चरणको पुछारमा पुगेको देखाउँछ,’ वीर अस्पतालका कोभिड फोकल पर्सन डा. अच्युत कार्की भन्छन्, ‘नयाँ भेरियन्ट नआएमा संक्रमण तल झर्दै जान्छ ।’

कोभिड बिरामीको चाप रहने शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुमा हाल सहज स्थिति रहेको बताउँछन् । निर्देशक डा. अनुप बाँस्तोला ।

‘आईसीयूमा ११ जना र कोभिड वार्डमा ३१ जना हुनुहुन्छ । कोभिड क्याबिन खाली भएको छ,’ उनी भन्छन्, ‘समुदायमा संक्रमितको संख्या घटेको हुनसक्छ । एन्टिबडी धेरैमा बनेको अवस्था छ । खोप पनि लगाएकाले सहज स्थिति बनेको हो ।’

त्रिवि शिक्षाण अस्पताल महाराजगन्जमा पनि कोभिडका बिरामी घटेको बताउँछन्, कोभिड फोकल पर्सन डा. सन्तकुमार दास । ‘अहिले केस धेरै घटेको छ । हाल ५१ जना बिरामी भर्ना छन् । दिनको ४-५ जना भर्ना हुन्छन्,’ उनी भन्छन्, ‘यसले दोस्रो चरण सकिन लागेको देखाउँछ ।’

जनस्वास्थ्यविद् डा. मरहठ्ठा पनि अहिले दोस्रो तरणको अन्तिममा रहेको बताउँछन् । ‘तेस्रो चरणमा गएको देखिँदैन । अहिले दोस्रो चरणको अन्तिम अवस्था हो,’ उनी भन्छन्, ‘हाल वातावरण अनुकूलतातिर गएको देखिन्छ ।’

साउन महिनाको कोरोना संक्रमितको संख्या ।

तेस्रो चरणको सम्भावना कति ?

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले १५ असोजदेखि तेस्रो चरणको सम्भावना रहेको अनुमान गरेको छ । विज्ञहरू पनि असोज-कात्तिकमा अर्को लहर आउने सम्भावनालाई नकार्दैनन् । ‘जुलुस, सभा सम्मेलन बढेको छ । यसले दोस्रो लहर ल्यायो । फेरि त्यही बाटोमा जाँदैछौँ,’ उनी भन्छन्, ‘तेस्रो लहरलाई नकार्न सकिँदैन । भिडभाड नियन्त्रण नै गन्तव्यमा पुग्ने बाटो हो ।’

चाडपर्वले ल्याउन सक्छ तेस्रो लहर

तीज, दसैं, तिहार, छठजस्ता पर्वमा मानिस एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा जाने र भिडभाड बढ्ने भएकाले कोरोनाको जोखिम उच्च रहेको बताउँछन्, चिकित्सकहरू । ‘लकडाउन छैन । दसैंमा आउजाउ हुन्छ । नयाँ भेरियन्ट आउने सम्भावना हुन्छ,’ वीर अस्पतालका कोभिड फोकल सर्पन डा. कार्की भन्छन्, ‘दसैं-तिहारपछि संक्रमण बढ्ने जोखिम हुन्छ ।’

डा. दास पनि कार्कीको तर्कमा सहमत छन् । ‘दसैं-तिहारपछि तेस्रो लहरको जोखिम देखिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘तेस्रो चरणको सम्भावना भएकाले अहिले घट्यो भनेर मापदण्ड पालना नगर्ने भन्ने हुँदैन ।’

दोस्रो लरहको साउन पहिलो सातासम्मको कोरोना स्थिति ।

तेस्रो लहर रोक्न के गर्ने ?

अस्पतालको व्यवस्थापन र खोपको कभरेज बढाउन विज्ञहरूको सुझाव छ । ‘अहिलेको मुख्य भनेकै खोप हो । खोपको कभरेज बढाउनुपर्छ,’ डा. मरहठ्ठा भन्छन्, ‘तेस्रो लरहको जोखिम कम गर्न अस्पतालको व्यवस्थापनमा लाग्नुपर्छ ।’

दोस्रो लहरमा क्षति बढी हुनुमा व्यवस्थापन कमजोर भएको निचोड उनको छ । ‘पहिलो लहरमा अनुभव थिएन । तर नियन्त्रण गर्न सकिएको थियो,’ उनी भन्छन्, ‘दोस्रो चरणमा अस्पतालमा अक्सिजनको व्यवस्थापन गर्न सकेनौँ । जसका कारण कठिन स्थिति आयो । अब अर्को लहरका लागि अहिले नै अक्सिजनको तयारीमा लाग्नुपर्छ ।’

कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ र परीक्षण बढाउनुपर्छ

संक्रमण रोक्न कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ र परीक्षण बढाउनु पर्ने बताउँछन्, उनी । ‘एक जना संक्रमित भयो भने उसको सम्पर्कमा रहेकाको ट्रेस गरेर परीक्षण गर्नुपर्‍यो । कन्ट्याक्ट ट्रेसिङलाई स्थापित गर्न सकिएन । ट्रेसिङलाई समुदायमा लगेर जोड्नु पर्ने हो । पालिका र प्रदेश सरकार छ । स्थानीय सरकारलाई यो काममा लैजान सकेनौँ,’ उनी भन्छन् ।

सरकारले कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ गर्न नसकिएको स्वीकार गरेको छ । ‘कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ गर्न सकिएको छैन । त्यसैले वास्तविक संख्या धेरै छ,’ मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. पौडेल भन्छन् ।

बालबालिका जोखिममा छन्, विद्यालय खोल्न हतार नगरौँ

तेस्रो लहरमा बालबालिका बढी जोखिममा रहेकाले विद्यालय खोल्न हतार नगर्न विज्ञको सुझाव छ । ‘तेस्रो चरणमा बालबालिका जोखिममा छन् । बच्चालाई खोप पनि छैन । वस्तुगत अवस्थामा टेकेर निर्णय गर्नुपर्छ । अहिले विद्यालय खोल्न हतार गर्नु हुँदैन,’ डा. मरहठ्ठा भन्छन् ।

समुदायमा घुम्दै डेल्टा भेरियन्ट

हाल नयाँ भेरियन्ट नभेटिएको मन्त्रालयले जनाएको छ । ‘अहिले नयाँ भेरियन्ट देखिएको छैन । डेल्टा भेरियन्ट नै घुमिरहेको छ । मापदण्ड भुल्ने बेला भएको छैन । जोखिम कायमै छ,’ प्रवक्ता डा. पौडेल भन्छन् ।

कोरोनाको पहिलो लहरको स्थिति ।

तेस्रो चरणको सरकारी तयारी के छ ?

मन्त्रालयले पाँच महिनाको प्रक्षेपण गरेर सोहीअनुसार तयारी गरिरहेको जनाएको छ । बेड, आईसीयू र भेन्टिलेटर थप गर्ने प्रक्रियामा रहेको मन्त्रालयले जनाएको छ । २ हजार ६ सय आईसीयू बेड रहेकोमा हाल ४ सय थप गरेर ३ हजार पुर्‍याइएको मन्त्रालयले जनाएको छ । त्यसमा ६ सय ३० वटा आईसीयू बेड थप गर्ने प्रक्रियामा मन्त्रालय छ ।

हाल भेन्टिलेटरको संख्या ९ सय छ । १ सय ८० वटा थप गर्ने प्रक्रियामा मन्त्रालय छ । एचडीयू बेडको संख्या सरकारीमा २ हजार ७५ र निजीमा ७ सय ७८ थप गरेर सञ्चालनमा ल्याइएको छ । बच्चाहरूका लागि १ सय ८० भेन्टिलेटरसहितको २ सय ७५ आईसीयू बेड थप्ने कार्य अगाडि बढेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

मन्त्रालयका अनुसार, ६ हजार अक्सिजन सिलिण्डर थप गरिएको छ । ५ हजार ५ सय अक्सिजन कन्सन्ट्रेटरको व्यवस्था भइसकेको र ३ हजार ५ सय थप आउने क्रममा छ । २७ वटा लिक्विड अक्सिजन ट्यांक थप गर्ने योजनाअन्तर्गत दुईवटाको कार्य सम्पन्न भएको छ । चारवटाको प्रक्रिया सुरु भएको र १० वटाको सूचना प्रकाशित गरिएको छ ।

मन्त्रालयका अनुसार ७७ जिल्लामै अक्सिजन प्लान्ट थप गर्न लागिएको छ । १९ वटा ठूला अस्पतालमा अक्सिजन प्लान्ट थप गर्न स्रोतको सुनिश्चितता भएको छ ।

यो पनि पढ्नुस् :

नेपालमा कोभिडले लियो १० हजारको ज्यान

स्थिर कोरोना, समुदायमा ‘हर्ड इम्युनिटी’ बनेको हो ?

एन्टिबडी देखिँदैमा कोरोना लाग्छ कि लाग्दैन ?

काठमाडौं उपत्यका फेरि कोरोनाको हटस्पट, विज्ञ भन्छन्– घरघरमै संक्रमण

अस्पतालका दृश्यले देखाउँछ तेस्रो लहर, कस्तो छ सरकारको तयारी ?

डाक्टरहरूको चेतावनी : कोरोनाको डरलाग्दो घण्टी फेरि बजिसक्यो, दुई-तीन हप्तामा जटिल स्थिति आउँछ

‘कोरोना सकियो भन्ने गल्तीले निम्त्याएको दोस्रो लहर, चौथो, पाँचौँ लहर पनि आउन सक्छ’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ २९, २०७८ १८:३५