आर्यघाटकी सपना जसले कोरोनाकालमा पनि सड्नबाट बचाइन् शवहरूलाई

A+ A A-

कोभिड–१९ को विश्वव्याधि, फैलिँदो संक्रमण र मृत्युका खबरले बितेका सात महिना नेपाली जनजीवन नराम्ररी खलबलियो । आर्थिक–सामाजिक सम्बन्धहरू तहसनहस भए । खबर नै नबनेका घरघरका संकट त कतिकति ! यो स्थिति कहिलेसम्म लम्बिने हो, अनुमान गर्न कठिन छ । आमनागरिकलाई महामारीबाट जोगाउन र अहिलेका संकट पार लगाउन सरकार करिब–करिब असफलजस्तै देखियो ।

यस्तोमा 'बादलमा चाँदीको घेरा' बनेका केही त्यस्ता पात्रहरू हामीले खोजेका छौँ, जसले चरम निराशाका बीच पनि आशाको सञ्चार गरेका छन् । चौतर्फी नकारात्मक खबरका बीच सकारात्मक सन्देश प्रवाह गरेका छन् । यस वर्षको दसैँ विशेषमा हामी तिनै 'आशाका आधारशिला' पस्किनेछौँ । -सम्पादक

०००

कुनै समय सडकमा खानकै लागि भौँतारिने र सडकमै रात काट्ने सपना रोका मगर अहिले सडकबाट उठेर सडकमै सेवा गर्न लिप्त छिन् । नेपाली समाजमा छोरीहरूले बाबुआमाका अन्तिम संस्कार गर्नु हुन्न भन्ने प्रचलनलाई चुनौती दिँदै बेसहारा जीवन व्यतित गरी मृत्युवरण गरेकाहरूका लागि एकल सन्तान बन्दै आएकी छिन् सपना।

जो छोराछोरीले गर्नुपर्ने सम्पूर्ण संस्कार पूरा गरेर बेसहारा शवलाई सम्मानसहित अन्त्येष्टि गर्छिन् ।

पशुपतिको आर्यघाट जाँदा धेरैलाई लाग्दो हो कलिलाे उमेरमा दागबत्ती दिनुपर्ने कति अभागी छोरी रहिछन् भनेर । तर जब तपाईं दिनहुँजसो पशुपतिको आर्यघाट जानुहुन्छ तब मात्र थाहा पाउनु हुन्छ सपनाआफन्तलाई हाेइन सडकमा सड्न बाध्य शवलाई व्यवस्थापन गर्ने काम गर्छिन् भनेर ।

कोरोना संकट देशैभरि चुलिएसँगै आफ्नै परिवारको मृत शवदेखि मानिस तर्किइरहँदा उनी भने वीर अस्पताल, टिचिङजस्ता अस्पतालका शवगृहमा दुर्गन्धित बनेका लासहरूलाई उठाइरहिन् । उही माया उही सम्मानका साथ अन्तिम बिदाइ गर्न लागिपरिरहिन् ।

आफूसँगै उमेरका किशोरकिशोरीहरू कोही पढ्न त कोही पैसा कमाउन लागिपरिरहँदा उनी भने संक्रमणको जोखिम मोलेरै भए पनि अलपत्र परेका लास जलाउन नि:शुल्क रूपमा लागिपरिरहेकी छिन् । लास जलाएबापत न त उनले कुनै संस्थाबाट तलब पाउँछिन्, न त कसैबाट सहयोग नै । कर्म बुबा विनयजंग बस्नेतको सहयोगमा निरन्तर सेवामा लागिपरिहेकी भेटिन्छिन् सपना ।

१८ वर्षको कलिलो उमेरमै उनले ३ सयवटा बेवारिसे शवलाई हिन्दु परम्पराअनुसार जलाएर अन्तिम संस्कार गरिसकेकी छिन् ।

सपनाहरेक बिहान अस्पतालको शवगृृह जाँदा सडेर गन्ध आइरहेको क्षतविक्षत शवहरूमा आफैँलाई पाउँछिन् । जीवन रहे पनि जीवनविहीन भई सडकमा भौँतारिइरहेकी सपनालाई पाउँछिन् हरेक शवको अनुहारमा ।

उनी भन्छिन्, ‘म पनि सडकमा हुँदा यसरी नै मर्नुपर्दो हो । जिउँदो हुन्जेल माया पाउन नसकेकी मैले मरेपछि पनि सम्मान साथ स्वर्ग जानपाउँदिनँ हाेला भन्ने लाग्थ्यो । तर जब मैले विनय बस्नेत बुबाको साथ पाएँ, तब हाेइन यी सबै बेसाहारा मृत लासहरूको सन्तान बन्छु भन्ने हिम्मत आयो ।’

एक वर्षअगाडि पशुपतिजंग बस्नेत (जो पशुपतिमा लास जलाउने काम गर्दथे) उनैले सपनालाई शव व्यवस्थापनको काम लगाए ।

मृत्युको मुखमा पुगेकी सपना मानिसको मृत्युलाई घाटमा थप बुझ्न पाइन् । सुरुसुरुमा डरले शवको छेउमा पुग्न पनि डराउने उनी अचेल मायाको भावले हेर्छिन्, सुम्सुम्याउँछिन् अनि हिन्दु धर्मअनुसार अन्तिम संस्कार पनि गर्छिन् ।

कोरोना संक्रमण बढेसँगै बेवारिसे शवहरू पनि निरन्तर नै व्यवस्थापनमा लागिरहेकी सपनालाई शवबाट संक्रमण हुन्छ, अब गर्दिनँ भन्ने कहिल्यै लागेन ।

उनी भन्छिन्, ‘कोरोना बढेपछि रोग सर्छ, अब गर्दिनँ भन्ने नै आएन । बरु अझै बढ्न सक्छन् अझै धेरै मानिस सडकमै कुहिएर मर्न सक्छन् भनेर पूर्ण तयारीका साथ बसेकी थिँए । आफूले सुरक्षाको मापदण्ड पूरा गरेरै भए पनि शवको अन्त्येष्टि गर्दै आएकी छु ।’

कोरोना संक्रमणको जोखिमलाई मध्यनजर गर्दै भए पनि निरन्तर बेवारिसे सब जलाउन लागिपरिरहेकी सपना पछिल्लो समय सडकमा बसेका वृद्धवृद्धाहरूलाई सहयोग गर्ने कामसमेत गर्दै छिन् ।

सपना शव व्यवस्थापन गरेकाेमा मात्र खुसी छैनन् । उनी अब कसरी यी सडकमै मर्न बाध्य हुने मानिसलाई स्वस्थ जीवन दिन सकिन्छ भन्नेमा सधै चिन्तित छिन् । पछिल्लो समय कामको चर्चा चुलिएसँगै धेरै समाजसेवी साथीहरूसँग उनकाे भयो । उनीहरूको सहयोगमा नै अहिले उनी बेवारिसे मानिसलाई खानेकुरा दिने काममा पनि सक्रिय छिन् । दैनिक १ सयभन्दा बढीलाई सडकमा खाना खुवाउन पाउँदा खुसी छु ।’

दुई वर्षअगाडि एक युवकसँग प्रेममा परेर भागी विवाह गरेकी सपनाको वैवाहिक जीवन तीन महिना पनि टिकेन । परिवारको विरुद्ध गएर विवाह गरेकी उनलाई विवाह तोडिएसँगै घर जाने हिम्मतसमेत आएन ।

कुनै बेला आत्महत्या गर्ने निर्णयमा समेत पुगेकी सपनालाई आफ्नै कर्मले अहिले चर्चाको शिखरमा पुर्‍याएको छ ।

नेपाली समाजमा छोरीले पनि अन्तिम संस्कार गर्न सक्छन् भन्ने उदाहरणीय पात्र बनेकी सपनाले संकटको समयमा पनि बेवारिसे अवस्थामा कुहिन पुगेका शवलाई पशुपति आर्यघाटमा ल्याएर अन्तिम संस्कार गर्दै आएकी छिन् । पछिल्लो छ महिनामा मात्रै उनले अलपत्र परेका १ सयभन्दा बढी लासको अन्तिम संस्कार गरिसकेकी छिन् ।

आशाका आधारशिला- १ : नेपालकाे 'वुहान' कहलिएकाे भुल्केले यसरी जित्याे काेराेना

आशाका आधारशिला- २ : काेभिड संक्रमित मेयर, जसले वीरगञ्जलाई ठूलो क्षति हुनबाट जोगाए

आशाका आधारशिला-३ : लकडाउनमा महावीर पुनका १३ आविष्कार

आशाका आधारशिला- ४ : लिली थापा : जसले लकडाउनमा ६० हजार गरिबकाे हातमुख जाेडिदिइन्

आशाका आधारशिला-५ : खुलामञ्चलाई विपन्नकाे भान्साघर बनाउने सारथि

आशाका आधारशिला-६ : आर्यघाटकी सपना जसले कोरोनाकालमा पनि सड्नबाट बचाइन् शवहरूलाई

आशाका आधारशिला-७ : तेजिलाे तिलोत्तमा : कोरोना लडाइँको मोडल अभ्यास

आशाका आधारशिला-८ : एसिड छ्यापिएकाहरू अस्पतालबाटै गुहार्छन्- 'उज्ज्वल अंकल आइदिनुपर्‍यो'

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक ४, २०७७ १३:००