आथिङ काजी जगतबहादुर लाप्चा’को लोकार्पण

A+ A A-

इलाम जिल्लामा बसोवास गर्ने लोपोन्मुख जातिको रुपमा चिनिएका लाप्चा जातिको बारेमा लेखिएको पुस्तक सार्वजनिक गरिएको छ ।

इलामको सडक देखि सामाजिक विकासको योगदान गरेका दिवंगत जगतबहादुरको जीवनीमा आधारित ‘आथिङ काजी जगतबहादुर लाप्चा’ पुस्तक शनिबार लोकार्पण गरिएको हो ।

छुट्टै इतिहास बोकेका लाप्चाहरुलाइ पुर्वी नेपालको सिमा जोगाउन तत्कालिन समयमा राजा पृथ्वीनारायण शाहले सिमा सुरक्षाका लागि खटाएको र काजिहरुबाट अंग्रेज हरुको चियोचर्चा गर्न लगाइएको ईतिहास छ ।

तत्कालिन समयमा अंग्रेजहरु सिक्किम र दार्जिलिङमा आएर बसेपछी नेपाल राज्य एकीकरण मार्फत सिंगो नेपाल राज्यको राजा बनेका शाहले पुर्वी नेपाललाइ अंग्रेजहरु सग जोगाउन ४ काजी र ४ सुब्बा लाई मन्त्री को हैसियतमा नियुक्त गरेको र उनिहरुकै संरक्षण बाट लाप्चाहरु पुर्वको इतिहासको रुपमा चिनिएको महेन्द्र रत्न क्याम्पस इलामका पुर्व क्याम्पस प्रमुख युद्धप्रसाद बैद्यले जानकारी दिए ।

तिनै काजी मध्ये एक काजीको परिवार इलामको अन्तुमा बसोवास गर्दै आएका छन । उनै काजी जगतबहादुर लाप्चाले आफ्नो निवासमा लाप्चा संग्राहलय समेत स्थापना गरेका छन । काजी जगतबहादुरको भने ११ वर्ष अघि निधन भैसकेको छ ।

तत्कालिन समयमा इलामका पान्दाम, अन्तु, आइतबारे र काजिटारमा पृथ्वीनारायण शाहले काजिहरुको नियुक्ति गरिएको मानिन्छ । २३ बर्ष पन्चायतको प्रधान्पन्च समेत भएका जगतबहादुरले इलामलाइ सडक देखि सामाजिक विकासको क्षेत्रमा अतुलनिय योगदान दिएको उनका तत्कालिन प्रतिस्पर्धि सिताराम नेपालले बताए ।

फिक्कल देखि अन्तु सम्मको सडक र अन्तुमा विध्यालय उनैले स्थापना गरेको नेपालले जानकारी दिएका हुन । त्यसै कारण अन्तुवासीले जगतबहादुरलाई अहिले पनि उत्तिकै सम्मान दिने गरेका छन ।

जगतबहादुरका छोरा बुद्धकाजी लाप्चाले आफ्ना बुवाले पछ्याएको बाटोलाइ पहिल्याउन बुवाको नाममा पुस्तक प्रकाशन गरिएको जनाए । उनले बुवाको नाममा प्रतिष्ठान खोलेर लाप्चा जातिको पहिचानको संरक्षण र सामाजिक क्षेत्रमा योगदान दिने आफ्नो तयारी रहेको समेत जानकारी दिए ।

हाल नेपालमा करिव ५ हजार को संख्यामा लाप्चा जातिका मानिस रहेको मानिन्छ । उनिहरुको बजोवास इलाम हुँदै झापा र धरान सम्म फैलिएको छ । सुर्योदय नगरपालिकाका प्रमुख आरबी राइले काजि जगतबहादुरको समाज प्रतिको लगावलाई सबैले अनुसरण गर्नु पर्ने र उनको बाटोलाई नगरपालिकाले संरक्षण गर्ने जनाए ।

लाप्चा कला, साहित्य र पहिचानका लागि लाप्चा प्रतिस्ठान को खाचो रहेको रोङ गाउपालिकाका प्रमुख शमशेर राइ बताउछन। उनले हराउदै गएको लाप्चा संस्कृति को संरक्षण का लागि समेत प्रतिष्ठान आवश्यक भएको बताएका हुन।

काजी जगतबहादुरले २०३१ सालमा शुभ राज्याभिशेक, २०४३ मा गोरखा दक्षिणबाहु, २०४० मा रजत पदक,२०६० मा गजराजजंग खम्मसिंह लगायत दर्जनौ सम्मान तथा पुरस्कार प्राप्त गरेका छन ।

जगतबहादुरको नाममा लेखिएको पुस्तकमा लाप्चा जातिको उत्पत्ती, भाषा साहित्य सहितका बिषय समेटिएको पुस्तकमा सम्पादनको भुमिका निर्वाह गरेका पत्रकार युवराज गौतमले जानकारी दिए । उनले नेपालकै पहिलो लाप्चा संगठन लाप्चा उत्थान मञ्च समेत गठन गरेको गौतमले जानकारी दिएका हुन।

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन १२, २०७५ २२:५३