किशोरकिशोरीमा डरलाग्दो मानसिक समस्या, एक वर्षमा ७०९ ले गरे आत्महत्या

A+ A A-

किशोरकिशोरीमा पछिल्लो समय डरलाग्दोसँग मानसिक समस्या बढेको पाइएको छ । सोही कारण आत्महत्या गर्नेको संख्या पनि उल्लेख्य देखिएको छ ।

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा मात्र १८ वर्षमुनिका ७ सय ९ किशोरकिशोरीले आत्महत्या गरेको नेपाल प्रहरीको तथ्यांकले देखाएको छ । त्यो आत्महत्या गर्ने कुल संख्याको १० प्रतिशतभन्दा धेरै हो ।

अघिल्लो वर्ष ६ हजार ८ सय ३० व्यक्तिले आत्महत्या गरेका थिए । तीमध्ये ७ सय ९ किशोरकिशोरीले आत्महत्याको गलत बाटो रोजेको प्रहरीले जनाएको छ । जसमध्ये ४ सय ५६ किशोरी छन् । अरुको हत्या गरी आत्महत्या गर्ने घटनाको संख्या पनि बढ्दै गएको छ ।

एक लाख जनसंख्यामा ११ जनाले आत्महत्या गर्ने विश्वको तथ्याङ्क विश्लेषण गर्दा नेपालमा यो दर प्रति १ लाखमा २४ जना रहेको छ । सरकारले सन् २०३० सम्म प्रतिलाखमा ४.७ पुर्‍याउने लक्ष्य राखेको छ । अहिले नेपालमा आत्महत्यादर प्रतिलाखमा २३.४ रहेको छ ।

विभिन्न अनुसन्धानले समयमै मनोपरामर्श र औषधोपचार सेवा लिए ९० प्रतिशतभन्दा बढी आत्महत्या रोक्न सकिने देखाएको छ । मानसिक स्वास्थ्यका क्षेत्रमा क्रियाशिल संस्था सीएमसी नेपालले दुई वर्षअघि पाँच जिल्लाका सुरक्षित आवासगृहमा रहेका लैङ्गिक हिंसा प्रभावित १५ देखि ६५ वर्षका ३ सय व्यक्तिहरूमा गरेको अध्ययनमा ६०.७ प्रतिशतमा मध्यमदेखि कडा खालको डिप्रेसनको समस्या देखिएको थियो । त्यस्तै, २७.७ प्रतिशतमा सामान्य खालको डिप्रेशनको समस्या भेटिएको थियो भने २९ प्रतिशतमा आत्महत्या जोखिम पाइएको थियो । यसले हिंसा प्रभावित व्यक्तिहरूमा मानसिक स्वास्थ्य अवस्थाका बारेमा चित्रण गर्दछ ।

अध्ययनका अनुसार, किशोरकिशोरीमा १८ प्रतिशतमा मानसिक स्वास्थ्य समस्या पाइएको छ । आप्रवासी कामदार र उनीहरूको परिवारका सदस्यमा मानसिक स्वास्थ्यको अवस्थामा डिप्रेशन २१ प्रतिशत, आत्महत्या जोखिम ७ प्रतिशतमा तथा एङ्गजाईटी (चिन्ताजन्य समस्या) ६४ प्रतिशतमा देखिएको छ ।

त्यस्तै राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को तथ्याङ्कअनुसार, नेपालका १५ लाख ५५ हजार ९ सय ६१ परिवारहरूबाट २१ लाख ९० हजार ५ सय ९२ जना विभिन्न प्रयोजनले विदेशमा रहेका छन् । यसले सामाजिक लागत बढाएको छ भने ठूलो श्रमशक्ति विदेशमा रहँदा परिवारमा पारिवारिक दुरीका कारण विभिन्न खालको विखण्डन, हिंसा वा मानसिक स्वास्थ्य समस्या जस्ता कारणले सामाजिक लागत बढ्दै गएको पाइएको अध्ययनले देखाएको छ ।

सीएमसीको २०औँ वार्षिकोत्सवमा बोल्दै स्वास्थ्य तथा जनसंख्या सचिव डा. रोशन पोख्रेल आत्महत्या रोकथाम र शहरी विकास अन्तर्गत मानसिक स्वास्थ्यको विषयमा काम गरिनुपर्ने अवस्था आएको बताउँछन् । ‘मानसिक स्वास्थ्य रणनीति कार्यान्वयन गर्न सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कार्य भनेको सचेतना फैलाउनु र भ्रमनिवारण गर्नु हो,’ उनले भने ।

कार्यक्रमको उद्घाट्न गर्दै उपराष्ट्रपति रामसहायप्रसाद यादवले मानसिक स्वास्थ्य समस्या भएका व्यक्तिहरूलाई हेयको देष्टिले हेर्ने पुरातन दृष्टिकोणका कारण मानसिक स्वास्थ्य समस्या अझ बढी संवेदनशील बनेको बताए ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख १९, २०८० १९:३५