शिलापत्र रिभ्यु: उपचुनावको परिणामलाई कुन अखबारले कसरी अर्थ्याए ?

A+ A A-

नवोदित राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) ले उपनिर्वाचनमा ठूला दलका उम्मेदवारलाई हायलकायल पारिदियो । रास्वपा सभापति रवि लामिछाने चितवन- २ बाट झन् ठूलो जनमत लिएर संसद फर्किए । कांग्रेसकाे डुङ्गाबाट उत्रेर रास्वपाको गम्छा ओढेका अर्थशास्त्री डा. स्वर्णिम वाग्ले पनि भारी जनमतसहित सांसद बनेका छन् ।

तनहुँ-१ र चितवन- २ का मतदाताले पुरानालाई विश्वास नगरे पनि बारा- २ मा ‘पुरानामध्येकै एक’ जनता समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव निर्वाचित भएका छन् । यद्यपि, उक्त निर्वाचन क्षेत्रमा उनी कांग्रेस नेतृत्वको गठबन्धनसहित मैदानमा थिए ।

जे होस्, उपचुनाव २०८० को सन्देश खास छ । यससम्बन्धी समाचार सामग्री काठमाडौंबाट प्रकाशित शीर्ष अखबारहरूले प्राथमिकतासाथ छापेका छन् । आम निर्वाचन भएको ६ महिनापछि तीन क्षेत्रमा भएको उपचुनाव परिणामलाई आजका अखबारले कसरी अर्थ्याए त ? आउनुस्, अखबारका स्पेसलाई सरसर्ती केलाऔँ ।

०००

कान्तिपुर दैनिकले सम्पादकीय नै उपनिर्वाचन परिणामबारे लेखेको छ । पहिलो र पाँचौँ पृष्ठमा छापिएको समाचार, कार्टुनदेखि सम्पादकीयसम्ममा कान्तिपुरले परम्परागत दलको कार्यशैलीबाट निराश जनताले नयाँ विकल्प चुनेको सन्देशसहितका सामग्री छापेको छ । ‘रास्वपा जितको राजनीतिक सन्देश’ शीर्षकको सम्पादकीयमा कान्तिपुर लेख्छ, ‘आफ्ना दैनन्दिन समस्या र जीवनसित सोझै जोडिएका सवालहरूको चिन्ता भएका अम नागरिक, खास गरी नवतरुणहरू नयाँ दल र अनुहारसित आकर्षित भएका हुन् ।’

रास्वपा नेतृत्वले जनभावनाअनुसार काम गरे अर्को चुनावमा थप उचाइ हासिल गर्ने भन्दै सम्पादकीयमा लेखिएको छ, ‘जुन किसिमले ‘स्विङ भोट’ बढ्दा रास्वपाले लाभ पाएको छ, बाटो बिराएको खण्डमा यो दलको ओरालो यात्रा पनि त्यसै गरी सुरु हुनेछ, जुन विरासत भएका दलहरूको भन्दा तीव्र गतिमा हुनेछ ।’

कान्तिपुरले पहिलो पृष्ठमा छापेको समाचारमा भनिएको छ, ‘तनहुँ-१ र चितवन-२ का मतदाताले परम्परागत भनिएका दलहरूलाई बुलन्द स्वरमा सोधेका छन्- सच्चिने कि सकिने ? ‘ठूला दललाई उपनिर्वाचनको प्रश्नः सच्चिने कि सकिने’ शीर्षकको मुख्य समाचारमा कान्तिपुर लेख्छ, ‘लामो आन्दोलन, भूमिगत र जेल जीवनका कथा दोहोर्‍याउने पुराना पुस्ताको नेतृत्वमा रहेका दलप्रति मतदाताको आकर्षण देखिएको छ ।’

उक्त समाचारमा एमाले उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीले आफूहरू प्रतिस्पर्धामै आउन नसकेकोमा आश्चर्य प्रकट गरेका मात्रै छैनन्, यससम्बन्धी प्रतिवेदन जिल्लाबाट मगाएको समेत बताएका छन् । समाचारमा राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्यले भनेका छन्, ‘पुराना पार्टीप्रति होइन, पुरानो नेतृत्वप्रतिको विकर्षण मुख्य कारण हो, पुराना पार्टीप्रति विकर्षण हुने भए अमेरिकामा डेमोक्रेटिक र कन्जरभेटिभ पार्टी नै रहने थिएनन् ।’

पहिलो पेजमै ‘उपनिर्वाचन मतपरिणाम’ शीर्षकमा ठूला पार्टीका नेता आत्तिएको व्यङ्ग्यसहितको कार्टुन कान्तिपुरले छापेको छ । ‘सधैँ मात्तिर’नुहुन्थ्यो ! ऐले टीभी खोल्नासाथ आत्तिन पो थाल्नु भो त ! अति ठूलै पार्टीको नेता पर्नु भो कि क्या हो तपैँ ?’, कार्टुनले सचित्र व्यंग्य गरेको छ ।

कान्तिपुरले पाँचौँ पृष्ठमा लेखेको समाचारमा उपनिर्वाचनको परिणामलाई मतदाताको ‘ब्यालेट विद्रोह’ भनिएको छ । रवि र स्वर्णिमको चुनावी तस्वीरसहित छापिएको समाचारमा परम्परागत दलको कार्यशैलीबाट निराश जनताले नयाँ विकल्प चुनेको लेखिएको छ । जनताले रास्वपा रोजेसँगै एमालेसमेत सत्ता गठबन्धनको विकल्पका रूपमा नदेखिएको भन्दै ‘सत्ता गठबन्धनको विकल्प पनि रहेन एमाले’ शीर्षकको समाचार कान्तिपुरले सोही पृष्ठमा छापेको छ ।

०००

कान्तिपुर पब्लिकेसनकै अङ्ग्रेजी अखबार ‘द काठमाण्डू पोस्ट’ले पहिलो पृष्ठमै छापेको समाचारमा रास्वपाबाट तिलमिलाएका नेपालका पुराना दलले आफूलाई पुनर्निर्माण गर्न सक्लान् भनेर प्रश्न गरेकाे छ । ‘उपचुनावमा स्थापित दलका उम्मेदवारको हारलाई ती शक्तिका लागि ‘गर या मर’ को क्षणका रूपमा हेरिएको छ, जसले वाचा त धेरै गरे तर पूरा गरेनन्’, रास्वपाबाट स्तब्ध नेपालका पुराना दलले आफूलाई पुनर्निर्माण गर्लान् ? शीर्षकको समाचारमा काठमाण्डू पोस्ट लेख्छ ।

यो अखबारले पनि उपचुनावको परिणामबारे सम्पादकीय लेखेको छ । ‘ठूला राजनीतिक दलले आफूलाई बेलैमा सच्याएनन् भने आगामी दिनमा अझ ठूला अप्ठेरोको सामना गर्नुपर्नेछ’, टिपिङ पोइन्ट शीर्षकको सम्पादकीयमा द काठमाण्डू पोस्टले लेखेको छ ।

सम्पादकीयकै छेउमा लेखक एवं विश्लेषक सीके लालको लेख छापिएको छ । ‘भावनात्मक नियन्त्रणको राजनीति’ शीर्षकको लेखमा सीके लाल लेख्छन्, ‘उपचुनावले राजनीतिक अर्थ व्यवस्थामा केन्द्रित हुनुपर्ने राष्ट्रिय ध्यान मोडिदिएको छ ।’ मिटरब्याजपीडितले चलाएको आन्दोलनदेखि न्यायपालिकाको संकटसम्म छायामा परेको उनले लेखेका छन् । सोही पृष्ठमा छापिएको अनुराग आचार्यको लेखमा उपचुनावले पुराना दलप्रति युवाहरूको मोहभङ्ग भएको कुरालाई पुनः पुष्टि गरिदिएको उल्लेख छ ।

०००

भारतीय लगानीमा सञ्चालित अङ्ग्रेजी अखबार ‘द हिमालयन टाइम्स’ले ‘ठूला तीनका लागि रास्वपा जितका जबर्जस्त सन्देश’ शीर्षकमा कभर स्टोरी प्रकाशित गरेको छ । उपचुनावको जनमतले खासगरी तीन ठूला दल एमाले, कांग्रेस र माओवादीप्रति जनताको निराशा देखाएको समाचारमा उल्लेख छ । राजनीतिक विश्लेषक विजय मिश्र समाचारमा भन्छन्, ‘रास्वपालाई मत दिएर जनताले ठूला दललाई सन्देश दिएका छन्- काम गर्ने शैली बदल, आफ्नालाई टिकट दिन बन्द गर ।’

यो अखबारले दोस्रो पृष्ठको मुख्य समाचारमा स्वर्णिम वाग्ले र लामिछानेको तस्वीरसहित समाचार छापेको छ । ‘सर्वाधिक मतसहित लामिछाने निर्वाचित’ शीर्षकको समाचारमा उम्मेदवारले पाएको मत तुलना गरिएको छ ।

०००

अन्नपूर्ण पोस्टले ‘शासन शैलीमा जनताको प्रश्न’ शीर्षकमा कभर स्टोरी छापेको छ । साथमा एक व्यंग्यात्मक कार्टुन छ, जसमा एक व्यक्ति (नेता) आसनमा मिष्ठान्न भोजन, फलफूल खाँदै बसेका छन् । उनको आसनलाई जनताले सकी नसकी बोकिरहेका छन् ।

चितवन-२ र तनहुँ-१ को निर्वाचन परिणामले परम्परागत दलको विद्यमान शासन शैलीमाथि गम्भीर प्रश्न उब्जाएको अन्नपूर्ण पोस्टको दाबी छ । ‘लोकतन्त्रका लागि लडेका र शासनको बागडोर पाएका राजनीतिक दलहरू जनताको अदालतमा ‘अयोग्य’ बन्दै गएका छन् । र, सुशासनको लामो वितृष्णापछि सर्वसाधारण विकल्प खोज्न आतुर भइसकेको यसले देखाएको छ’, अन्नपूर्ण पोस्टले लेखेको छ ।

पहिलो पृष्ठमै राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेले कीर्तिमान बनाएको सम्बन्धी समाचार छ । साथै, तनहुँ- १ मा स्वर्णिम वाग्लेले फराकिलो मतान्तरले जितेको खबरलाई पनि अन्नपूर्णले प्राथमिकता दिएको छ । अखबारकाे पहिलो पेजमा ‘उपचुनावमा विद्रोहको मत’ शीर्षकमा पूर्वसभामुख दमननाथ ढुङ्गानाको लेख छापेको छ । त्यसमा लेखकले ठूला पार्टीको वितृष्णामा रास्वपाले भोट पाएको दाबी गरेका छन् । साथै, अहिलेसम्म ठूला पार्टीबाट पाउन नसकेको जवाफ जनताले अब रास्वपाबाट खोज्ने उनले लेखेका छन् ।

अन्नपूर्णको दोस्रो पृष्ठ पनि उपनिर्वाचन परिणामबारे समाचारले भरिएको छ । समाचारमा नागरिक अगुवा कृष्ण पहाडी, ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनल नेपालकी अध्यक्ष पद्मिनी प्रधानांगलगायतले पूराना दलको मनलाग्दीविरुद्ध जनताले विद्रोह गरेको भनाइ राखेका छन् ।

०००

‘लामिछानेको लोकप्रियता बढ्यो’ शीर्षकमा मुख्य समाचार छापेको नागरिक दैनिकले मतपरिणामबाट कांग्रेसलाई भन्दा बढी झट्का एमालेलाई परेको दाबी गरेको छ । नागरिकले पनि सम्पादकीयमा प्रमुख दललाई सच्चिएर अघि बढ्न सुझाएको छ । ‘अन्यथा अहिलेको उपक्रमले नयाँ परिणाम हेर्न र सुन्न बाध्य बनाउने देखिन्छ’, उपनिर्वाचन उपक्रम शीर्षकको सम्पादकीयमा नागरिकले लेखेको छ ।

विचार पृष्ठमा ‘दश टाउके रावणको अवसान !’ शीर्षकमा कृष्णमुरारी भण्डारीको लेख प्रकाशित छ । जसमा भण्डारी लेख्छन्, ‘रवि लामिछाने र स्वर्णिम वाग्लेले गठबन्धनका उम्मेदवारले भन्दा दोब्बर मत प्राप्त गर्नुको अर्थ जनताले सत्तासीनहरूका गलत विधि, प्रक्रिया र सामान्य सिद्धान्तको पनि उल्लंघनलाई दिएको भद्र जवाफ हो ।’

०००

नयाँ पत्रिकाको प्रथम पृष्ठ पनि उपनिर्वाचनमय नै देखिन्छ । ‘रास्वपाको सानदार जित’ शीर्षकको कभर स्टोरीमा नयाँ पत्रिकाले उपनिर्वाचन परिणामसँगै रास्वपा सभापति लामिछानेको अन्तर्वार्ता पनि छापेको छ, जसमा लामिछाने भन्छन्, 'हाम्रो कामले अर्कोपटक टोलटोलमा घन्टी बज्नेछ ।’

नयाँ पत्रिकाले ६ महिनाअघि भएको निर्वाचनमा खसेको मतलाई उपनिर्वाचनसँग तुलना गरी निचोड लेखेको छ, ठूला दलको न अघिल्लो मत जोगियो, न गठबन्धनको भोट ट्रान्सफर भयो ।’

याे अखबारले पहिलो पेजमै छापेको कार्टुनमा ‘१२ वर्ष कुकुरको पुच्छर ढुङ्ग्रामा राखे पनि बाङ्गाको बाङ्गै’ भन्ने नेपाली उक्तिको सहारामा पुराना दललाई व्यंग्य गरेको छ । उपचुनावको परिणाम आएपछि कुकुरको पुच्छर स्वयम् भनिरहेको छ, ‘यसरी भएन ! अब सोझिन्छु म !’

नयाँ पत्रिकाले आफ्नो दृष्टिकोण पृष्ठमा रश्मी आचार्यको लेख छापेको छ । ‘स्थापित दलहरूलाई उपनिर्वाचनको झटारो’ शीर्षकको लेखमा आचार्यले लेखेका छन्, ‘ब्यालेटमार्फत मतदाताले हानेको झटारोलाई दलहरूले हल्का रूपमा बुझे भने त्यसबाट उनीहरू सच्चिने होइन, सकिनेछन् ।’

सरकारी स्वामित्वको गोरखापत्र दैनिकले भने अन्य अखबारजति प्राथमिकता उपनिर्वाचन परिणामलाई दिएको छैन । पहिलो पृष्ठको दोस्रो मुख्य समाचारमा गोरखापत्रले लामिछाने र वाग्ले निर्वाचित भएको समाचार छापेको छ । तेस्रो पेजमा प्रकाशित अर्काे समाचारमा बागमती प्रदेशसभामा सांसदहरूले उपनिर्वाचनको परिणामबाट सच्चिन पार्टी नेतृत्वलाई ध्यानाकर्षण गराएको उल्लेख छ ।

०००

राजधानी दैनिकले पनि आफ्नो मुख्य समाचार तनहुँ-१ र चितवन- २ को मतपरिणामलाई नै बनाएको छ । आर्थिक दैनिक कारोबारले ‘रवि र स्वर्णिम भारी मतान्तरले निर्वाचित’ शीर्षकको समाचार पहिलो पृष्ठमै छापेको छ ।

फर्केर हेर्दा..

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १३, २०८० ११:१२