स्थानीय चुनावमा २ प्रतिशत मत ल्याएको लोसपा कसरी बन्ला राष्ट्रिय दल ?

A+ A A-

मधेसकेन्द्रित दल लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) का नेताहरूलाई थ्रेसहोल्डको चिन्ताले सताएको छ । पार्टीले थ्रेसहोल्ड कटाउन नसके अहिले राष्ट्रिय पार्टीको रूपमा रहेको लोसपाले त्यो हैसियत गुमाउने छ । र, राष्ट्रिय पार्टीले प्रतिनिधिसभामा समानुपातिक तर्फबाट पाउने सिटबाट पनि वञ्चित हुनु पर्नेछ । त्यसैले लोसपाका शीर्ष नेताहरू आफ्नो चुनावी क्षेत्रमा त खटिएका छन् नै साथसाथै समानुपातिकमा धेरै भोट ल्याउने रणनीतिमा छन् ।

नेपालमा १ करोड ८० लाख मतदाता रहेको निर्वाचन आयोगको तथ्याङ्गकले देखाउँछ । ७० प्रतिशत मतदान भए १ करोड २६ लाख मत खस्छ । थ्रेसहोल्ड कटाउन राजनीतिक दलहरूले प्रतिनिधिसभामा खसेको सदर मतको ३ प्रतिशत ल्याउनुपर्ने कानुनी व्यवस्था छ ।

पार्टीको घोषणापत्र सार्वजनिक गर्दै लोसपाका नेताहरू ।

राष्ट्रिय दल बन्न समानुपातिकतर्फ ३ प्रतिशत भोट ल्याएर मात्रै पुग्दैन प्रत्यक्षतर्फ कम्तिमा एक सिट जित्नुपर्छ । यी दुईवटा मापदण्ड पूरा गरेपछि मात्रै कुनै पनि पार्टी राष्ट्रिय दल बन्न सक्छ ।

यस्तो अवस्थामा जसपाबाट फुटेर बनेको लोसपाले थ्रेसहोल्ड कटाउने मत ल्याउन सक्नेमा जानकारहरू शंका गर्छन् । अर्कातर्फ लोसपाले पार्टीको टिकट वितरण गर्दा नेताहरूको असन्तुष्टि सम्बोधन गर्न सकेन । प्रभावशाली नेताहरूले पार्टी छाडेर अर्कै दलबाट उम्मेदवार बने । तालमेलका कारण धेरै क्षेत्रमा उम्मेदवार उठाउन पनि पाएको छैन ।

५ वर्षअघि २ लाख भोट नपाएको राप्रपा कसरी होला राष्ट्रिय दल ? (भिडियो)

तत्कालीन प्रमुख सचेत उमशंकर अरगरिया, प्रभावशाली नेता इकबाल मियासहितका नेता लोसपा छोडर एमालेबाट उम्मेदवार बनेका छन् । अध्यक्ष महन्थ ठाकुरनिकट नेत्री चन्दा चौधरी कांग्रेस प्रवेश गरिन् । ठाकुरनिकट मानिएका वृषेशचन्द्र लाल, डा. विजय सिंहसहितका नेताहरू तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टी गठन गरेर चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन् । लाल ठाकुरकै चुनावी क्षेत्र महोत्तरी- ३ बाट प्रतिनिधिसभामा उम्मेदवार छन् भने डा. सिंह शरतसिंह भण्डारीको प्रतिस्पर्धी बनेर महोत्तरी- २ को चुनावी मैदानमा उत्रिएका छन् । कुनै समय निकट बनेर काम गरेका नेताहरूले नै चुनावी मैदानमा चुनौती दिएपछि लोसपाका नेताहरूलाई थप समस्या थपेको छ । यस्तोमा समानुपातिकतर्फको मत घटे लोसपा प्रतिनिधिसभामा राष्ट्रिय दल नै नबन्ने जोखिम पनि उत्तिकै छ ।

कांग्रेस प्रवेश गर्दै चन्दा चौधरी

लोसपाको मुख्य आधार क्षेत्र मधेस प्रदेश हो । यही प्रदेशबाट लोसपाले मत बटुलेर राष्ट्रिय दल बन्ने आशा बोकेको पनि छ । तर, त्यसका लागि परम्परागत प्रतिस्पर्धी मात्र नभएर लामो समय सहकार्य गरेका नेताहरूकै चुनौती पनि पन्छाउनुपर्ने बाध्यता लोसपालाई आइलागेको छ ।

मधेसमा क्षेत्रीय दलको मोह भंग हुँदै, जसपा र लोसपाका लागि कमजोर चुनावी नतिजाको संकेत

अवस्था कस्तोसम्म छ भने लोसपा सत्ता गठबन्धनमा सहमति गरेर प्रतिनिधिसभामा ७ र प्रदेशसभामा १५ सिट लिएर चुनावी मैदानमा उत्रिएको छ । मुख्य आधार क्षेत्र मधेसकै धेरै क्षेत्रमा लोसपाका उम्मेदवार छैनन् । जसले समानुपातिकतर्फको मत पनि प्रभावित हुने कुरा अनौपचारिक कुराकानीमा लोसपाकै नेताहरू स्वीकार गर्छन् । अघिल्लो चुनावमा लोसपाले प्रतिनिधिसभामा ७, मधेस प्रदेशसभामा १०, लुम्बिनी प्रदेशसभामा १ र कर्णाली प्रदेशसभामा २ सिट जितेको थियो भने प्रदेशसभामा समानुपातिकतर्फबाट १३ सिट पाएको थियो ।

गत स्थानीय चुनावको परिणाम हेर्दा पनि थ्रेसहोल्ड कटाएर राष्ट्रिय दल बन्ने ध्याउन्नमा रहेको लोसपालाई जोखिम थपेको देखिन्छ । स्थानीय चुनावमा लोसपाले कुल मतको २ दशमल २ प्रतिशत मात्रै पाएको थियो ।

तर, लोसपाका वरिष्ठ नेता शरत सिंह भण्डारी भने आफ्नो पार्टीले थ्रेसहोल्ड कटाउने दाबी गर्छन् । 'देशभरिमा प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा गरी ८० भन्दा बढी सिटमा हाम्रा उम्मेदवार छन् । सानुपातिको पूरै ११० सिटमा हाम्रा उम्मेदवारहरू छन्,' भण्डारीले शिलापत्रसँग भने, 'त्यसकारण थ्रेसहोल्डको चुनौती छैन । हामी थ्रेसहोल्ड मज्जाले कटाउँछौँ । यसमा कुनै समस्या नै हुँदैन ।’

स्थानीय र अहिलेको चुनावको प्रकृति नै फरक भएको उनको दाबी छ । ‘स्थानीय तहको निर्वाचन र प्रदेशको निर्वाचनको प्रकृतिक फरक हो । स्थानीय तहको निर्वाचन स्थानीय मुद्दामा हुन्छ । तर प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचन राष्ट्रिय मुद्दा, सिद्धान्त र विचारमा हुन्छ,' भण्डारी तर्क गर्छन्, 'त्यसकारण लोसपाप्रति जनआकर्षण बढ्दो छ । हामीलाई थ्रेसहोल्ड कटाउन समस्या हुँदैन ।’

सत्तासँग बार्गेनिङ गरेपछि मधेसवादी दलको ओरालो यात्रा सुरु भयो : विजयकान्त कर्ण

तर, भण्डारीको यो तर्कसँग विश्लेषकहरू भने सहमत छैनन् । त्यसैमध्येका एक हुन् रोशन जनकपुरी । उनी त लोसपा मात्र नभएर मधेस केन्द्रित दलहरूलाई नै थ्रेसहोल्ड कटाउनु चुनौतिपूर्ण रहेको विश्लेषण सुनाउँछन् ।

‘यसपटक मधेसकेन्द्रित दलहरूलाई थ्रेसहोल्ड कटाउन चुनौति छ,' जनकपुरी भन्छन्, 'तर, फेरि जसपा र लोसपाले कटाउन नै नसक्ने भन्नेचाहिँ छैन । कटाउन पनि सक्छन् ।’

विश्लेषक तथा वरिष्ठ पत्रकार चन्द्रकिशोर भने अहिले नै कुन दलले थ्रेसहोल्ड कटाउँछ या कटाउँदैन भनिहाल्नु हतारो हुने टिप्पणी गर्छन् । ‘अहिले निर्वाचन आउन झण्डै दुई हप्ता बाँकी छ । अझै कुनै दलको क्लियर रिर्पोट देखिएको छैन । त्यसकारण अहिले भन्न सक्ने अवस्था छैन,' चन्द्रकिशोर भन्छन्, 'जहाँसम्म लोसपाको कुरा छ, सत्तारुढ गठबन्धन दलसँग आबद्ध भएको कारण लोसपाको मत बढ्ने सम्भावना छ । मत बढेपछि लोसपाले थ्रेसहोल्ड कटाउन सक्छ ।’