सीपीसीकाे महासचिवमा चुनिए सी चिनफिङ, यस्तो छ उनको शक्तियात्रा

A+ A A-

संसारकै धेरै जनसंख्या भएकाे देश चीन आर्थिक रूपमा पनि शिखरोन्मुख छ । महाशक्ति चीनकाे नीति र चिनियाँ नेताप्रति संसारभरिका मान्छेले चासाे राख्छन् नै । आउनोस्, आज हामी तपाईंलाई तेस्रोपल्ट चीनको राष्ट्रपति पक्का भएका शक्तिशाली नेता सी चिनफिङबारे बताउँछौँ ।

शनिबार सम्पन्न चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) काे राष्ट्रिय कंग्रेसले उनलाई तेर्साे कार्यकालका लागि महासचिव चुनेकाे छ ।

१५ जुन १९५३ मा राजधानी पेइचिङ नजिकैको एक गाउँमा सीकाे जन्म भएकाे थियाे । तत्कालीन कम्युनिस्ट नेता सी झोङयुन सीकै बुवा थिए । क्वी चीन र झाेङयुनका दाेस्राे सन्तान हुन् सी चिनफिङ ।

उनका बुवा झोङयुनले चीनियाँ नेता माओ त्से तुङसँगै छापामार युद्ध लडेका थिए । उनलाई आर्थिक सुधारको एजेन्डा लागू गर्न देङ सियाओपिङलाई साथ दिने प्रमुख व्यक्तिका रूपमा पनि चिनिन्छ । झाेङयुन राष्ट्रिय जनकंग्रेसको उपाध्यक्षसमेत भएका थिए । उनकाे मृत्यु सन् २००२ मा ८८ वर्षकाे उमेरमा भएकाे थियाे ।

बुवा बित्ने बेलासम्म सी चिनफिङ कम्युनिस्ट पार्टीमा स्थापित नेताका रूपमा अगाडि आइसकेका थिए । बुवालाई पार्टीले कारबाही गरेकाले बाल्यकालमा सीले सजिलै पढ्न पाएनन् । तैपनि झोङयुन शिक्षाप्रति निकै जागरुक थिए । त्यसैले झाेङयुनले गाउँमै भए पनि सीकाे पढाइलाई राेकिन दिएनन् । सीले माध्यमिक शिक्षा गाउँमै पूरा गरेका थिए ।

यसपछि उनले तिसुङ्गा विश्वविद्यालयमा केमिकल इन्जिनियरिङ पढे । उक्त सैन्य विश्वविद्यालयमा पढ्ने विद्यार्थीले सैन्य तालिम, प्राविधिक शिक्षा र मार्क्सवाद पढ्नुपर्थ्याे । विश्वविद्यालयमा नै सीले समूहलाई संगठित गर्नेदेखि आफ्नो विचारमा अडिग रहन सिके । स्कूलमा हुने साहसिक क्रियाकलापमा पनि उनको रुचि थियो ।

विवाह

बेलायतका लागि चिनियाँ पूर्वराजदूतकी छोरी के सिओमिङसँग सन् १९७९ मा सीको विवाह भयो । तर विवाहकाे चार वर्षपछि नै उनीहरूले सम्बन्ध विच्छेद गरे । पहिलाे विवाह असफल भएपछि चर्चित लोकगायिका पेङ लियुङसँग सन् १९८७ मा सीले विवाह गरे । पेङ लियुङका लोकगीत चीनमा प्रसिद्ध छन् ।

१८ वर्षको सन् १९७१ मा उमेरमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको युवा लिगमा आबद्ध हुँदै सीको राजनीतिक जीवन सुरू भयो । यद्यपि कम्युनिस्ट पार्टीको सदस्यता लिन सीले तीन वर्ष कुर्नुपरेकाे थियाे । यसबीचमा सदस्य हुन दिएको उनको आवेदन पार्टीले दशौँ पटकसम्म अस्वीकृत गरेकाे थियाे । पार्टी राजनीतिमा होमिने क्रममा सीले चीनका अधिकांश प्रान्त घुमेका छन् । ६ वटामा भन्दा बढी प्रान्तमा त उनले पार्टीको विभिन्न कार्यकारी पदमा रहेर काम नै गरेका छन् ।

२००७ मा स्थायी समिति सदस्य भएर राजधानी पेइचिङ जानुअघि उनले सान्सी, हेवेइ, फुजियान र झेजिङमा प्रान्तमा प्रदेश प्रमुखका साथै कम्युनिस्ट पार्टी प्रमुख भएर २५ वर्ष बिताए । यसले गर्दा आफ्नो देशको समग्र आर्थिक-सामाजिक अवस्थाबारे सीलाई राम्रो ज्ञान भयो ।

सन् २००७ मा भएको पार्टीको १७ औँ महाधिवेशनबाट सी शक्तिशाली पदमा नियुक्त भए । त्यतिबेला उनी पार्टीको स्थायी समिति सदस्य बने । आफ्ना प्रतिद्वन्द्वी मानिएका ली कसियाङलाई पछि पार्दै स्थायी समितिको छैटौं नम्बरको सदस्य बनेका सी २००८ मा उपराष्ट्रपतिमा नियुक्त भए । त्यसपछि तत्कालीन राष्ट्रपति हु जीन ताओको उत्तराधिकारी बन्ने पक्का भयो । १५ मार्च सन् २००८ मा उनी जनगणतन्त्रको चीनको उपराष्ट्रपति भएका थिए ।

२०१२ मा सर्वोच्च नेता भएपछि सीले क्रमिक रूपमा सत्तामाथि आफ्नो नियन्त्रण बढाउँदै लगे । १४ मार्च २०१३ मा सी प्रथम कार्यकालको लागि राष्ट्रपतिमा चुनिए । यसपछि सन् २०१८ मार्च १७ भएको पार्टी अधिवेशनसँगै सी दोस्रो कार्यकालका लागि राष्ट्रपति भए । सटिक निर्णय क्षमता भएका सीले भष्ट्राचारप्रति शून्य सहनशीलताको नीति लिएका थिए । यस्तै ग्रामीण विकासको लागि उनले अघि सारेका योजनाका कारण पनि सी चिनियाँ जनतामाझ लोकप्रिय छन् ।

ऐतिहासिक शक्ति

राष्ट्रपति सी चीनका महान् नेता माओ त्से तुङपछि चीनकै सबैभन्दा शक्तिशाली नेता बनेका छन् । माओपछि पनि चिनियाँ नेताहरूले आफ्ना विचारहरूलाई कम्युनिस्ट पार्टीको विधानमा राखेका थिए तर कसैको पनि विचारले ‘वाद’ को रूप लिन सकेको थिएन । अहिले पार्टीले सीको विचारलाई वैधानिक सिद्धान्त मानिसकेको छ ।

चीनको संविधानअनुसार कुनै राष्ट्रपति पाँच सालको कार्यकालका लागि केवल दुईपटक मात्रै पदमा रहन सक्ने व्यवस्था थियाे । तर सी तेर्साे कार्यकालका लागि राष्ट्रपति बन्ने शनिबार पक्का भएकाे छ । सीपीसीकाे महासिचव चुिनएसँगै उनी राष्ट्रपति बन्ने पक्का भएकाे हाे । भ्रष्टाचारसँग लड्न, गरीबी हटाउन र चीनलाई एक आधुनिक देश बनाउन सीले मागेकाे थप कार्यकाल पार्टीले अनुमाेदन गरिदिएकाे छ । चीनको आर्थिक–सामाजिक विकासलाई विश्वकै उदाहरणीय बनाउने लक्ष्य सीले लिएका छन् ।

सात दिनसम्म बेइजिङमा चलेकाे चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) को २०औँ सम्मेलनमा पनि सीले याे कुरा भनेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिक वृत्तमा उनको भाषण र चीनको अबको यात्रालाई लिएर थरीथरीका व्याख्या विश्लेषण भइरहेको छ । ६९ वर्षे सीले आफ्नो लामो भाषणमा चीनका समुन्ने रहेका प्रमुख मुद्दाबारे बोलेका थिए । उनले ‘साझा समृद्धि’ को आफ्नो धारणालाई जोडतोडका साथ प्रस्तुत गरे । यसको उद्देश्य देशमा आर्थिक असमानतालाई घटाउनु रहेको उनको भनाइ थियो ।

चीन सरकारले अब घरेलु अर्थव्यवस्थाको प्राथमिकता बदल्ने अनुमान सीको भाषणले गर्थ्याे । बढ्दो भूराजनीतिक तनावका बीच देशको सुरक्षालाई चीनले खास प्राथमिकता दिने पनि उनले संकेत गरेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक ५, २०७९ १६:४१