जहाँ पाँच दिन विद्यार्थीले पढ्छन्, एक दिन शिक्षकले

A+ A A-

आइतबारको दिन विद्यार्थीका लागि विद्यालय छुट्टी छ । शनिबार र आइतबार स्कुलमा पढाइ हुँदैन । हप्ताको पहिलो दिन भने शिक्षकहरू स्कुलमा भेला हुन्छन् ।

शिक्षकहरूको छलफलले निर्णय गर्छ– हप्ताभरि विद्यार्थीलाई के पढाउने ?

हरेक हप्ता सबै शिक्षकहरूले पठनपाठनका लागि नयाँ योजना बनाउँछन् । सोहीअनुसार शिक्षकहरूले तालिम लिन्छन् । पाँच दिन विद्यार्थी पढाउन एक दिन शिक्षकले पढ्नुपर्छ, बुझ्नुपर्छ । त्यो पनि स्कुलमै गएर ।

शिक्षकले पढाउन तयार पारेको विषयवस्तुअनुसार स्कुल व्यवस्थापनले आवश्यक सामग्री उपलब्ध गराइदिन्छ । सोमबारबाट शुक्रबारसम्म शिक्षकहरू कक्षामा खटिन्छन् । कुनै एक शीर्षकमा पढाइ हुँदैछ भने हरेक शिक्षकले त्यसमै टेकेर आफ्नो विषयको पठनपाठन गराउँछन् ।

जस्तो, विज्ञानमा सोलार सिस्टम पढाइ हुँदैछ भने त्यसमा गणित जोडिन्छ । सामाजिक शिक्षा, साहित्यदेखि वातावरण सबै कुरालाई त्यसैमा जोडेर पढाइन्छ । यसका लागि शिक्षकले हप्ताको एक दिन संयुक्त रूपमा योजना बनाउँछन् ।

‘पाँच दिन विद्यार्थी पढाउन आइतबार एक दिन शिक्षकहरूले नै पढ्नुपर्छ । शिक्षकले स्कुलमै तयारी गर्न पाउने गरी हामीले विद्यार्थीलाई शनिबार र आइतबार नै छुट्टी दिन्छौँ । यसो गर्दा शिक्षकले पनि आफ्नो छुट्टी आनन्दले मनाउँछन्,’ हिमालयन ह्वाइट हाउस स्कुलका अध्यक्ष युवराज शर्माले भने ।

ह्वाइट हाउसमा ‘ट्रान्सडिसिप्लिनरी’ अर्थात् एकअर्कामा आबद्ध गराएर विषयहरू पढाइन्छ ।

पहिलो खुट्‌किलो : कक्षा १

ह्वाइट हाउसमा सिधै कक्षा १ बाट पढाइन्छ । अन्यत्रजस्तो, नर्सरी–केजीको ट्रेण्ड यहाँ छैन । स्कुलभित्र छिरेपछि पहिलो कक्षा १ मा विद्यार्थीले पढ्नु भनेको घोक्नु हैन, सिक्नु हो भनेर बुझ्छन् । अन्यमा जस्तो अंग्रेजी, नेपाली, विज्ञान विषय पढ्दैनन् । विद्यार्थीले एउटा थिम पाउँछ, एउटा सन्दर्भ पाउँछ । त्यसैका आधारमा पठनपाठन गराइन्छ ।

जस्तो, एउटा थिम हुन्छ– हु वी आर ? त्यो थिममा रहेर विद्यार्थीले केके गर्ने भनेर सबै विषयशिक्षक छलफलमा बस्छन् । सोहीअनुसार विषयवस्तु तयार गरिन्छ । सानो कक्षामा रहँदा विद्यार्थीले सामाजिक शिक्षाको पाटोबाट आफ्नै इतिहास हेर्छ ? विज्ञानमा आफ्नो शरीर चिन्छ । आफ्नो संस्कृतिमा केके कुराहरू छन् भनेर जान्दछ । गणितमा पनि आफ्नै परिवार वा आफूसँग सम्बन्धित केही कुराको जोडघटाउ गर्न सिक्छ ।

व्यावहारिक जीवनमा लागू गर्नेगरी उसले विषयवस्तुको ज्ञान लिन्छ । अंग्रेजी, गणित, विज्ञान, सामाजिक शिक्षा आदि सबै थोकलाई एउटा थिममा राखेर सिक्दै विद्यार्थी अगाडि बढ्छ । १ देखि ५ कक्षासम्म यसरी पढाइन्छ ।

'करिकुलम डिरेक्टर' मङ्गोलिका चक्रवर्तीकाअनुसार स्कुलले अहिले छवटा थिममा रहेर पढाइरहेको छ । ४ कक्षासम्म छवटा थिममै रहेर पढाउँछ । र, ५ कक्षामा गएर पाँचवटा थिममा मात्र विद्यार्थीले पढ्छन् । एउटा थिमचाहिँ प्रदर्शनीका लागि राखिन्छ । कक्षा ५ मा पुगेर सिकेका सबै कुरा प्रदर्शनीमार्फत देखाउँछन् ।

यसरी एउटा विद्यार्थीले प्राथमिक तह पार गर्छ । अब उसले कक्षा ६ बाट विषयगत कक्षाहरू लिन थाल्छ । यसरी विद्यार्थीको समग्र विकासमा जोड दिइन्छ । कक्षा ९ मा पुगेपछि समुदायमा आधारित ‘प्रोजेक्ट’ गर्छ । कक्षा १ देखि नै कुनै न कुनै सेवामा संलग्न हुन्छ । क्षमताअनुसार हरेक कक्षाको विद्यार्थीलाई उत्तरदायी बनाउन सिकाइन्छ । र, कक्षा १० मा पुगेपछि विद्यार्थीले एसईई परीक्षा दिन्छ ।

‘प्रोग्रेसिभ’बाट आईवी वर्ल्डको यात्रा

हिमालयन ह्वाइट हाउस सन् २००१ बाट नयाँ बानेश्वरमा सुरु भएको थियो । सुरुमा कक्षा ११ र १२ को कार्यक्रम यसले चलायो । प्लस टुसँगै यसले अन्य कार्यक्रमहरू पनि थप्न थाल्यो । अहिले सबै ‘ह्वाइट हाउस एजुकेसन फाउन्डेसन’ ट्रस्टअन्तर्गत सञ्चालनमा छ । यसका संस्थापक अध्यक्ष हुन्, युवराज शर्मा ।

शर्माका अनुसार ह्वाइट हाउसलाई विद्यार्थीलाई नेपालमै प्लस टु’को नयाँ आकर्षण दिने कलेजको रूपमा स्थापना गरियो । त्यस्तै, उच्च शिक्षाका शैक्षिक कार्यक्रमहरू पनि बानेश्वर र खुमलटारमा सुरु गरे । म्यानेजमेन्ट, इन्जिनियरिङ, आईटीलगायत कार्यक्रम ह्वाइट हाउसले चलायो ।

ह्वाइट हाउस प्लस टुमा पहिलोपटक स्टिम ल्याब भित्र्याउने शैक्षिक संस्था हो । यसले सन् २०११ मा पहिलोपटक स्टिमको ल्याब बनायो । यसबारे शिक्षकहरूलाई अमेरिकाबाट आएर मारियन प्रिन्सले तालिम दिने गरेका छन् । त्यस्तै, स्टिमको कार्यान्वयनका लागि टेक्सास इन्स्ट्रुमेन्टसँग सहकार्य गरेको छ । यसले आवश्यक सामग्रीहरू उपलब्ध गराउँछ । त्यसकै सहारामा स्कुलले नयाँ प्रयोगशाला बनाउने तयारी सुरु गरेको छ ।

०२१ वर्षको दौरानमा हिमालयन ह्वाइट हाउसले विभिन्न शिक्षण प्रणाली अपनाइसकेको छ । गतसालबाट मात्र ‘आईवी’ मोडलमा पठनपाठन गराउन सुरु गरेको छ । हिमालयन ह्वाइट हाउसलाई ‘ह्वाइट हाउस आईवी वर्ल्ड स्कुल’सम्म पुर्‍याउने लक्ष्य रहेको शर्माले सुनाए ।

यद्यपि, ह्वाइट हाउसले स्कुल सञ्चालनमा ल्याएको ६ वर्ष भइसकेको छ । ‘प्रोग्रेसिभ मोडल’मा पढाउन स्थापना गरिएको स्कुलले गतवर्षबाट आईवी मोडल सुरु गरेको हो । २०१६ मा स्कुलको स्थापना भएको थियो । प्रोग्रेसिभ र नयाँ ढङ्गको स्कुल खोल्ने योजनामा ह्वाइट हाउस वर्ल्ड स्कुल जन्मियो ।

स्थापना गर्दा संस्थाको उद्देश्य थियो– स्कुललाई आईवी वर्ल्ड स्कुल बनाउने । सोहीअनुरुपको संरचना तयार गर्न स्कुल व्यवस्थापन लागि पर्‍यो । पाँच वर्षमा आईवीका लागि चाहिने पूर्वाधार तयार गर्‍यो ।

पाँच वर्ष पुगेपछि स्कुलले कस्तो पठनपाठन गर्ने ? अभिभावकको चाहना कस्तो छलगायतका विषयमा समीक्षा गर्‍यो । र, स्कुलमा आईवी एजुकेसन भित्र्याउन शर्मा लागि परे । आईवीअन्तर्गत नै रहेर स्कुलले पठनपाठन गराउन थालिसकेको छ । यद्यपि, यसले आधिकारिकता भने पाइसकेको छैन ।

आईवी आफैँमा स्वीट्जरल्यान्डको बोर्ड हो । यसका पाठ्यक्रम बेलायतमा बन्छन् । यसलाई सबैभन्दा धेरै मानेको भनेको अमेरिकन विश्वविद्यालयले हो । त्यसैले पनि आईवी अवधारणा आजको आवश्यकता हो भन्नेमा व्यवस्थापन पुग्यो ।

ह्वाइट हाउस अहिले आईवीको आधिकारिकता पाउने चरणमा प्रवेश गरेको छ । मापदण्ड पूरा भइसकेको अवस्थामा एक वर्षभित्रै यो स्कुलले नाम फेर्नेछ– हिमालयन ह्वाइट हाउस आईवी वर्ल्ड स्कुल । पूर्ण रूपमा आधिकारिकता पाएपछि यसले आईवी स्कुलको मान्यता पाउँछ ।

अहिलेसम्म स्कुलमा २ सय २० जना विद्यार्थी अध्ययन गरिरहेका छन् । प्लस टुमा १८ सय विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । तीनकुनेको २० रोपनी क्षेत्रफलमा १२ वटा भवनमा शैक्षिक कार्यक्रम सञ्चालनमा छन् । पाँचवटा छात्रवासको व्यवस्था छ । तीनवटा केटाहरूलाई, दुईवटा केटीहरूलाई व्यवस्था गरिएको छ । अडिटोरियम हल, फुटसल, स्वीमिङ पुललगायतको व्यवस्थापनका लागि छुट्टै दुईवटा भवन निर्माणको चरणमा छन् ।

सुरुवाती दिनमा आईवी अवधारण भित्र्याउन स्कुलले शिक्षक तयार गर्नुपर्‍यो । तालिमप्राप्त प्रशिक्षक बोलाएर शिक्षकलाई तालिम दिइयो । सुरुमा स्कुलमा १० जना आईवी तालिमप्राप्त शिक्षक राखियो ।

त्यसपछि ४० जना शिक्षक कर्मचारीसहित आईवी स्कुलको योजना स्कुलमा सुरु भयो । शिक्षक र व्यवस्थापन मिलेर आईवीको अवधारणमा काम गर्न थालेको छ । विद्यार्थीहरूमा यसको नतिजा र परिवर्तन देखिएका छन् ।

स्कुललाई आईवीले पूर्ण रूपमा मान्यता दिन त्यहीअनुसारको पूर्वाधार तयार पारिँदै छ । एउटा भौतिक पूर्वाधार त अर्को शैक्षिक पूर्वाधार । शैक्षिक पूर्वाधारमा काम सकेपछि स्कुलले हाल भौतिक पूर्वाधार तयार पार्न काम गरिरहेको छ । भौतिक पूर्वाधारमा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डका कक्षाहरू, इलाइब्रेरी, मेकर स्पेस, स्टिम ल्याब, अडिटोरियम हल र स्टडी हलहरू निर्माण भइरहेका छन् ।

शिक्षकहरूलाई स्कुलले समयसमयमा प्रशिक्षक बोलाएर तालिम पनि दिन्छ । खुसी शिक्षकले मात्र विद्यार्थी खुसी बनाउने भन्दै स्कुलले शिक्षकमा राम्रो लगानी गरेको छ । वर्षको १५ देखि २० जना शिक्षकलाई तालिम दिने गरेको शर्मा बताउँछन् । अर्को वर्षबाट प्रि–स्कुल पनि सञ्चालनमा ल्याउने व्यवस्थापनको तयारी छ ।

यी पनि पढ्नुहोस् :

समुदायमा ‘इम्पेरियल’: जहाँ 'थिम बेस'मा पढाइन्छ

जीवन र जगत् जोड्ने ‘एपेक्स’को शिक्षा

विदेश जाने विद्यार्थीलाई नेपालमै रोक्न ‘काठमाडौं वर्ल्ड’

बूढानीलकण्ठ स्कुल, जहाँ छिर्नुअघि विद्यार्थीले भुल्नैपर्छ आफ्नो थर

युद्धले जन्माएको एसओएस स्कुल

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत २४, २०७८ ०८:४१