क्यूभीसीको मलेसियामा जस्तै सिण्डिकेट, निःशुल्कका नाममा कामदारसँग पैसा असुल्दै

क्यूभीसीको मलेसियामा जस्तै सिण्डिकेट, निःशुल्कका नाममा कामदारसँग पैसा असुल्दै

A+ A A-

कतार जाने कामदारको सबै प्रक्रिया एकै ठाँउबाट, त्याे पनि नि:शुल्क हाेस् भनेर कतार भिसा सेन्टर (क्यूभीसी) खोलिएको थियो । तर, याे खुलेदेखि नै यसले कतार रोजगारीमा सिण्डिकेट खडा गर्ने प्रयास गरेकाे आरोप म्यानपावर व्यवसायीले लगाउँदै आएका छन् । दुई वर्षअघि श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको अनुमतिबिनै परराष्ट्र मन्त्रालयलाई सामान्य पत्र पठाएर क्यूभीसी सञ्चालन भएको थियो ।

विगतमा मलेसियाको रोजगारीमा पनि कामदारको मेडिकल गर्ने भन्दै केही कम्पनीले सिण्डिकेट लगाएका थिए । सिण्डिकेटकै कारण मलेसियाको रोजगारी ३ वर्ष बन्द भएर आगामी महिनादेखि खुल्दैछ ।

नेपालमा कतार भिसा सेन्टर खोल्दा श्रमिकलाई रकम नलिने सर्त भएको थियो । मेडिकल, बायोमेट्रिक भिसाशुल्क १ सय ३७ अमेरिकी डलर कामदारले तिर्नु नपर्ने कतार भिसा सेन्टरको वेबसाइटमै प्रस्ट उल्लेख गरिएको छ । ‘लाउन्ज’ शुल्क ३ हजार ८ सय ६५ रुपैयाँ सेवा प्रदायक कम्पनी (म्यानपावर र रोजगारदाता कम्पनी) बाट लिने उल्लेख गरिएको छ ।

तर, सेन्टरले कतार रोजगारीमा जाने कामदारसँग मेडिकल र अन्य प्रक्रियाका नाममा १५ हजार रुपैयाँ लिने गरेको पाइएको छ । क्यूभीसीले कामदारसँग पैसा लिएको भौचर भन्ने मेडिकलबाट बनाएर दिने गरेको कतार जाने श्रमिकहरू बताउँछन् ।

कतार प्रहरीको रोजगारीमा बेथिति : चर्को रकम मागेको पीडितको आरोप, विभाग भन्छ- उजुरी आएको छैन

कतारको आन्तरिक मामिला मन्त्रालयले सन् २०२२ मा हुने विश्वकपमा नेपालबाट प्रहरी र सुरक्षा गार्ड लिने घोषणा गरेको थियो । तर, कतार प्रहरीका लागि नेपाली श्रमिक पठाउने विषयमा म्यानपावर व्यवसायीबीच विवाद हुँदा कामदार लैजाने प्रक्रिया नै स्थगित भयो ।

सेटिङमा काम

क्यूभीसीले नेपाली कामदारहरूले कतार जान पूरा गर्नुपर्ने प्रक्रियाहरू थम्ब प्रिन्ट, बायोमेट्रिक डाटा, हेल्थ प्रोसिड्योर, वर्क कन्ट्याक्ट, एटेस्टेसन र भिसा प्रक्रियाको काम गर्दै आएको छ ।

रोजगारदाताले व्यहोर्ने र नेपाली कामदारलाई कुनै पनि शुल्क नलाग्ने व्यवस्था भए पनि सेन्टरले एक वर्षयता कामदारसँग पैसा लिएर मात्र मेडिकल गर्दै आएको प्रमाण भेटिएको छ । बुधबार क्यूभीसीले सूचनाबिनै कार्यालय खोलेर मेडिकलको काम गरेपछि वैदेशिक रोजगार व्यवसाय संघको टोली सेन्टरको कार्यालयमा पुगेको थियो ।

संघको टोलीले क्यूभीसीले सेटिङमा मेडिकलको समयतालिका नै परिवर्तन गरी कामदारको मेडिकल परीक्षण गरिरहेको भेट्टायो । क्यूभीसीले पूरै सेटिङमा काम गरिरहेको र बुधबार सोहीअनुसार नै समयतालिका परिवर्तन गरी नियम मिचेर कतार रोजगारीमा जाने कामदारको मेडिकल गरेको वैदेशिक रोजगार व्यवसाय संघका महासचिव सुजित श्रेष्ठले बताए ।

सरकारले चाँडै क्यूभीसीको विकृति नियन्त्रण गर्न ध्यान नदिए भविष्यमा मलेसियाको जस्तै संकट आउने श्रेष्ठले बताए । ‘क्यूभीसीले कतारको रोजगारीमा सिण्डिकेट र केही म्यानपावरले मात्र कामदार पठाउने गरी सेटिङ गरिरहेको छ । जसका कारण कतारको रोजगारी नै गुम्ने सम्भावना देखिँदै छ,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘भिसा सेन्टरसँगै केही म्यानपावरका सञ्चालकको स्वार्थका कारण कतारको रोजगारीमा समस्या देखा परेको छ । कतारबाट आउने डिमाण्ड कटौती भइरहेका छन् । यो विषयमा सरकारले चाँडै अनुगमन गर्नुपर्छ ।’

बुधबार संघको टोलीले गरेको अनुगमनमा सेटिङमै १५ हजार तिरेर आएका कामदारलाई समयतालिकाबिनै मेडिकल परीक्षण गरिरहेको सेन्टरमा भेटिएका थिए ।

मेडिकल जाँचका नाममा कतार भिसा सेन्टरकाे बदमासी : सम्झौताविपरीत १५ हजारसम्म असुल्दै

सञ्चालक हेम गुरुङ भने क्यूभीसीले मापदण्डभन्दा बाहिर गएर काम नगरेको दाबी गर्छन् । 'केही प्राविधिक समस्याका कारण त्रुटि देखिएको होला तर, बाहिर हल्ला भएजस्तो कतार जाने कामदारसँग सेटिङ गरेर पैसा लिएको सत्य हाेइन,' गुरुङले भने ।

कतार भिसा सेन्टरका अध्यक्ष तथा एसओएस म्यानपावरका सञ्चालक हेम गुरुङमाथि कतार कामदार पठाउनका लागि सिण्डिकेट लगाउने प्रयास गरेकाे आराेप छ । कतारी भिसा सेन्टर र उनै गुरुङको नेतृत्वमा कतार प्रहरीमा १७ वटा म्यानपावर कम्पनीले सिण्डिकेट लाद्न खोजेका थिए ।

कतार प्रहरीको रोजगारीमा दोहोरो लुट : साढे ७ अर्ब कमाउने सेटिङमा पूर्वश्रममन्त्रीदेखि म्यानपावरसम्म

कतार भिसा सेन्टरले नियमविपरीत कामदारसँग पैसा लिएर सेटिङमा मेडिकल परिक्षण गदै रिपोर्ट दिइरहेको विषयमा श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय भन्ने चुपचाप नै छ ।

क्यूभीसीले कामदारसँग पैसा लिएको र समयतालिका नै परिवर्तन गरेर मेडिकल गरेको विषयमा श्रम मन्त्रालयले अहिलेसम्म केही प्रतिक्रिया दिएको छैन ।

सरकारले वैदेशिक रोजगारीका नाममा नियमविपरीत काम गर्ने संस्थालाई कारबाही गर्ने र रोजगारीका नाममा आर्थिक ठगी गर्ने संस्थामाथि अनुसन्धान हुने श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव सूर्यप्रसाद गौतमले बताए ।

क्यूभीसी जुन उद्देश्यले खोलिएको हो, सोहीअनुसार काम गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । ‘कतार रोजगारीमा जाने कामदारसँग पैसा लिएर अथवा सेटिङमा मेडिकल गरेको पाइएमा अनुुसन्धान गरी तथ्य खुले क्यूभीसीले जवाफ दिनुपर्छ । यो कामदारको रोजीरोटीसँग जोडिएको विषय हो,’ उनले भने, ‘कुनै पनि संस्थालाई रोजगारीका नाममा मनपरी गर्ने छुट छैन । वैदेशिक रोजगारीलाई व्यवस्थित गर्न भएका श्रम सम्झौता र कानुनविपरीत काम गर्ने सस्थालाई छुट हुँदैन ।’

कतार नेपाली कामदारको रोजगार गन्तव्य देशभित्र पर्छ । कतार रोजगारीमा वार्षिक १ लाखभन्दा धेरै कामदार पुग्ने गरेको वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांक छ ।

कतारसँग श्रम सम्झौता नवीकरण नहुँदा सिण्डिकेटधारीको मनपरी, मन्त्रालय भन्छ- प्राविधिक विषय बाँकी छन्

मलेसियाको सिण्डिकेट यसरी नै सुरु

मलेसिया जाने कामदारमाथि माइग्राम्स, बायोमेट्रिक, आईएससी, भीएलएन र ओएससीले नेपालमा संस्था नै खडा गरी सिण्डिकेट लगाएर आर्थिक शोषण गर्दै आएका थिए ।

यी संस्थामार्फत मलेसिया जाने श्रमिकले विभिन्न नाममा अतिरिक्त शुल्क तिर्नुपर्ने बाध्यता थियो । भिसा शुल्कबापत नेपालस्थित मलेसियन दूतावासले ७ सय रुपैयाँ उठाउँदै आएको छ । त्यसबाहेक कामदारले झण्डै १८ हजार रुपैयाँ विभिन्न संघसंस्थामा तिरी मलेसिया जानुपर्ने बाध्यता थियो ।

२०७५ साल जेठ महिनामा श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री गोकर्ण विष्टले मलेसिया जाने कामदारमाथि आर्थिक भार थप्दै आएका ती संस्था खारेज गर्ने निर्णय गरेका थिए ।

माइग्राम्स, बायोमेट्रिक, आईएससी, भीएलएन र ओएससीले ६ वर्षको अवधिमा करिब कामदारसँग ५ खर्ब आर्थिक ठगी गरेको श्रम मन्त्रालयको अनुमान थियो । सिण्डिकेटका कारण तीन वर्षयता मलेसियाको रोजगारी बन्द हुँदा ५ लाख रोजगारी गुमेको व्यवसायीले बताउँदै आएका छन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक २६, २०७८ १५:३४