कतार प्रहरीको रोजगारीमा दोहोरो लुट : साढे ७ अर्ब कमाउने सेटिङमा पूर्वश्रममन्त्रीदेखि म्यानपावरसम्म

कतार प्रहरीको रोजगारीमा दोहोरो लुट : साढे ७ अर्ब कमाउने सेटिङमा पूर्वश्रममन्त्रीदेखि म्यानपावरसम्म

A+ A A-

कतार प्रहरीको रोजगारीमा नेपाली कामदार पठाउने चर्चा सन् २०१८ देखि नै चलेको हो । अहिले पनि कतार प्रहरीमा करिब ३ हजारको संख्यामा नेपाली श्रमिकहरू कार्यरत रहेको कतारस्थित नेपाली दूतावासको तथ्यांक छ ।

कतारको आन्तरिक मामिला मन्त्रालयले सन् २०२२ मा हुने विश्वकपका लागि ५ हजार नेपालीलाई कतार प्रहरीमा र करिब ३ हजार सुरक्षा गार्ड गरी ८ हजार कामदार लिने घोषणा गरेको थियो ।

कतार प्रहरीको रोजगारीका लागि नेपाली श्रमिक पठाउने तयारी चरिरहेका बेला नेपालका म्यानपावर व्यवसायीबीच विवाद हुँदा कामदार कतार लैजाने प्रक्रिया नै स्थगित भयो ।

कतार प्रहरीमा नेपाली युवा कसरी पठाउने भन्ने प्रष्ट सम्झौता छैन । तर, सन् २००५ मा नेपाल र कतारबीच भएको श्रम सम्झौताकै आधारमा कतार प्रहरीका लागि भिसा प्रमाणीकरण हुन थालेको छ ।

नेपाल सरकारले जीटुजी (सरकार–सरकार) तथा बीटुबी (बिजनेस टु बिजनेस) कुन माध्यममार्फत नेपाली श्रमिक कतार प्रहरीको रोजगारीमा पठाउने भन्ने नै स्पष्ट खुलाएको छैन । कतार प्रहरीका लागि भन्दै विभिन्न म्यानपावर कम्पनीले गत वर्ष नै ३ सय नेपाली पठाइसकेका छन् ।

दोहोरो लुट

दोस्रो पटक संसद विघटन गरेपछि तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओलीले जसपाका केन्द्रीय सदस्य विमल श्रीवास्तवलाई श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिए ।

श्रीवास्तव २० दिनमै श्रममन्त्रीबाट पदमुक्त भए पनि उनले केही म्यानपावर कम्पनीसँग मिलोमतोमै कतार प्रहरीको रोजगारी खुलाउने गोप्य निर्णय गरे । यो विषयमा कतिपय श्रम मन्त्रालयका कर्मचारीले नै जानकारी पाएनन् ।

२० दिनका लागि श्रममन्त्री हुँदा भएको सो निर्णयबारे सम्बन्धित शाखा र मन्त्रालयका कर्मचारीले समेत थाहा नपाएको श्रम मन्त्रालयकै एक कर्मचारी बताउँछन् ।

श्रममन्त्री भएर आएपछि श्रीवास्तवले गोप्य रूपमा गराएको निर्णय गत ८ भदौमा कतार प्रहरीका लागि भिसा प्रमाणीकरण भएपछि मात्र थाहा पाएको ती कर्मचारीले बताए । ८ भदौमा कतार र नेपालबीच २००५ को श्रम सम्झौताअनुसार कतार प्रहरीमा म्यानपावर कम्पनीलाई कामदार पठाउन मागपत्र प्रमाणीकरण भैसकेको छ ।

मन्त्रालयले कतारको दोहास्थित नेपाली दूतावासलाई मागपत्र प्रमाणीकरणको अनुमति दिएसँगै दूतावासले लाजिम्पाटस्थित अल ताक्वेत ओभरसिज नेपाललाई पूर्वस्वीकृति समेत दियो । हाल उक्त म्यानपावर कम्पनीले कतार प्रहरीमा काम गर्न जान चाहनेसँग अन्तर्वार्ता लिइरहेको छ ।

कतारको आन्तरिक मन्त्रालयद्वारा पेस गरिएको मागपत्रमा प्रहरीमा छनोट भएको नेपाली युवाले टिकट खर्च, हवाई खर्च, भिसा र म्यानपावर कम्पनीलाई सेवा शुल्क बुझाउनु नपर्ने उल्लेख छ ।

कतार पुलिसमा पठाउनका लागि दुई सय जनाको डिमान्ड ल्याएको अल ताक्वेत ओभरसिजले विभिन्न ठाँउमा एजेन्टमार्फत पैसा उठाइरहेको आरोप अन्तर्वार्तामा संग्लनहरूले लगाइरहेका छन् ।

यो म्यानपावरले कतार प्रहरीमा कामदार लिने कतारको सम्बन्धित मन्त्रालयसँग ९ सय अमेरिकी डलर (१ लाख रुपैयाँ) लिएको पाइएको छ । कतारस्थित नेपाली दूतावासका कर्मचारीका अनुसार अल ताक्वेत ओभरसिजले दुई सय कामदार कतार प्रहरीको रोजगारीमा पठाउन दुई करोड सेवा शुल्क लिएको पाइएको हो ।

म्यानपावरले फ्रि भिसा र फ्रि टिकटमै कामदार पठाउने गरी भिसा प्रमाणीकरण भएको दूतावासले जानकारी दिएको छ । तर, कतार प्रहरीका लागि अन्तर्वार्ता दिएका कामदारले भने ७ देखि १० लाख रुपैयाँसम्म म्यानपावरले मागेको गुनासो गरिरहेका छन् ।

२ सयजना कामदारसँग ७ लाखका दरले पैसा लिँदा म्यानपावरले कामदारसँग १४ करोड उठाउँछ । यो विषयमा अल ताक्वेत ओभरसिज म्यानपावरका सञ्चालक मनिराम श्रेष्ठसँग सम्पर्क गर्न खोज्दा उनी फोन काटेर तर्किए ।

गत वर्ष पनि सिधै कतार प्रहरीमा नेपाली लैजाने ठूलो चलखेल भएको थियो । कतार प्रहरीमा कामदार पठाउँदा म्यानपावरले सिण्डिकेट खडा गर्ने चलखेल गरेपछि विवाद उत्पन्न भएको थियो ।

एक वर्षयता कतार प्रहरीको रोजगारीमा कामदार पठाउन केही म्यानपावर कम्पनीहरूले ठूलै चलखेल गरे । तर, नेपालमा उत्पन्न विवाद कतार सरकारसम्म पुगेपछि कतार प्रहरीको रोजगारी गतवर्ष रोकिएको श्रम मन्त्रालय स्रोत बताउँछ ।

म्यानपावर कम्पनीले राजनीतिक शक्तिकै आडमा कामदार र रोजगारदाता देशसँग पैसा लिन खोजेपछि कतार प्रहरीको रोजगारीमा समस्या उत्पन्न भएको थियो ।

करिब ५ हजार प्रहरी र ३ हजार सुरक्षा गार्ड कतार पठाएर म्यानपावरहरूले ५अर्ब रुपैयाँसम्म कमाउने योजनाका साथ सेटिङ गरेका थिए । तर, म्यानपावर कम्पनीहरूबीचकै विवादका कारण उनीहरूको दोहोरो पैसा असुल्ने योजना असफल भएको श्रम मन्त्रालयका एक कर्मचारीले बताए ।

‘कतार प्रहरीको रोजगारीमा जान इच्छुक कामदारसँग म्यानपावर कम्पनीले जनही ७ लाख लिइरहेका छन् । यो विषयमा सम्बन्धित पक्ष जानकार भए पनि चुप बस्यो । जसका कारण म्यानपावरहरूको मनपरी भयो,’ ती कर्मचारीले भने, ‘कतार प्रहरीको रोजगारीमा कामदार पठाएर ५ अर्ब रुपैयाँसम्म कमाउने दाउमा म्यानपावर थिए । उनीहरूलाई पूर्वश्रममन्त्रीहरू र नेपालस्थित कतारी राजदूतावासको पनि सहयोग थियो ।’

पाँच हजार प्रहरीको कोटामा सात लाख र सुरक्षा गार्डका लागि चार लाख रुपैयाँ प्रतिव्यक्तिका दरले रकम लिँदा म्यानपावरहरूले करिब ५ अर्बभन्दा बढी असुल्ने श्रम मन्त्रालय स्रोतको दाबी छ ।

यस्तै, म्यानपावरले कतारी रोजगारदाता र सरकारी निकायसँग पनि करिब साढे दुई अर्ब रुपैयाँ लिने गरी सेटिङ मिलाए पनि विवादका कारण उनीहरू असफल भएको स्रोत बताउँछ । कतारले नेपालबाट सुरक्षा गार्ड लिँदा ६ सय अमेरिकी डलर प्रतिकामदार लागत खर्च दिने र प्रहरीमा कामदार लिँदा ९ सय अमेरिकी डलर खर्च व्यहोर्ने गरेको म्यानपावर कम्पनीहरूले बताएका छन् ।

नेपाल सरकारको वैदेशिक रोजगार नीति विपरीत गत वर्ष पनि कतार प्रहरीको मागपत्र प्रमाणीकरण नगरी अन्तर्वार्ता लिइरहेकै समयमा वैदेशिक रोजगार विभागले तीनवटा म्यानपावर कम्पनीमा छापा मारेको थियो ।

कतार पुलिसका लागि मागको पूर्वस्वीकृति बिना नै अन्तर्वार्ता लिएका एसओएस, डीडी ह्युमन रिसोर्स र होप इन्टरनेसनल गरी तीनवटा म्यानपावर कम्पनीको कारोबार रोक्का गरेको थियो ।

विभागले छापा मार्ने क्रममा लाजिम्पाटस्थित होप इन्टरनेसनलमा नेपालस्थित कतार दूतावासको गाडी नै भेटिएको थियो । कतार प्रहरीको रोजगारीमा पूर्वश्रम स्वीकृतिबिनै कामदार लैजानका लागि कतारी दूतावासको संलग्नता रहेको भन्दै संसदको श्रम समितिमा समेत प्रश्न उठेको थियो ।

सरकारले वैदेशिक रोजगारी क्षेत्रलाई कामदारमैत्री बनाउन काम गरिरहेको छ । यो क्षेत्रका सीमित व्यक्तिले विकृति भित्र्याउने काम गरिरहेको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव सूर्यप्रसाद गौतमले बताएका छन् ।

कतार प्रहरी र सुरक्षा गार्डमा कतार सरकारले कामदार आपूर्ति गर्ने प्रक्रियाअनुसार कामदार लैजाने र सरकारले तोकेभन्दा धेरै पैसा लिने म्यानपावरका नाममा उजुरी परे तत्काल कानुनी कारबाही गर्ने उनले बताए । कतार प्रहरीको रोजगारीका नाममा भइरहेको आर्थिक ठगीको उजुरी नपरेको वैदेशिक रोजगार विभागले जनाएको छ ।

एजेन्टमार्फत आएका कामदार रोजगारीको अवसर गुम्ने डरले खुलेर यस सम्बन्धमा कुनै पनि निकायमा उजुरी गर्न जान सकेका छैनन् । जसका कारण म्यानपावर र एजेन्टलाई पैसा उठाउन सजिलो भइरहेको यही क्षेत्रका व्यवसायीहरूले बताइरहेका छन् ।

कतार प्रहरीमा म्यानपावर र एजेन्टले ७ देखि १० लाख रुपैयाँसम्म लिएको हल्ला बाहिर भए पनि अहिलेसम्म उजुरी लिएर कोही पीडित नआएको विभागले जानकारी दिएको छ ।

म्यानपावरले धेरै पैसा लिएको उजुरी आए तत्काल अनुगमन गर्ने र ती म्यानपावरहरूको काम कारबाही गरेर अनुसन्धान अगाडि बढाउने विभागका महानिर्देशक दीपक काफ्लेले बताए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, भदौ २६, २०७८ १८:४८