पाँच महिनायता त्रिविमा त्रासको वातावरण छ, मानवता मरेको छ

A+ A A-

आज ममाथि सांघातिक हमला भएको १ सय ७ दिन भयो । अपराधीहरू खुलेआम घुमिरहेका छन् । आफ्ना कुकर्मका प्रमाण नष्ट गर्न लागिपरेका छन् । यो कहिलेकाहीँ विद्यार्थी नेताद्वारा अरु कुनै विभाग वा कार्यालयमा गराइएकाे घटनाजस्तो होइन ।

विभागको कलहलाई लिएर म बस्ने क्वार्टरनजिकैको चिया पसलमा दुई/ तीन दिन बेलुका, बिहान ढुकेर, मौका छोपेर ममाथि हमला गरिएको थियो । आक्रमण दक्षिण भारतीय फिल्मी शैलीमा भएको थियो । मलाई हान्न आउने चारै जना त्रिविका विद्यार्थी होइनन् । र, उनीहरूले मलाई व्यक्तिगत रूपमा चिन्दैनन् पनि । चिनाउने र यो सबै प्रपञ्चका रचनाकार हरि आचार्य र योगेन्द्र रावल हुन्, जाे त्रिविमा आफूलाई कांग्रेस नेता कृष्ण सिटौला गुटकाे नेविसंघ अध्यक्ष र सचिव बताउँछन् ।

मैले त्रिवि नेविसंघका सबै नेता तथा विद्यार्थीलाई लाञ्छित गर्न खाेजेकाे हाेइन । त्रिवि नेविसंघका चारमध्ये एक गुट यसकाे दाेषी हाे । तर, अपराधीले आफ्नो अपराधकर्म लुकाउन नेविसंघको झण्डा र ब्यानरको भरपुर दुरुपयोग गर्नु, सम्पूर्ण नेविसंघ यसकाे बचाउमा लाग्नुजस्ता कार्यको जति निन्दा गरे पनि कमै हुन्छ ।

आफूलाई लोकतन्त्रको हिमायती ठान्ने उनीहरूको माउ पार्टी नेपाली कांग्रेसले समेत एउटा निहत्था प्राध्यापकमाथिको दानवीय हमलाका बारेमा एक शब्द नबोल्नु बरू उल्टै केही नेता अपराधीकाे बचाउमा आउनु त्यत्तिकै निन्दनीय छ ।

विभाग र सम्पूर्ण विश्वविद्यालयका पदाधिकारीको रिस एक निहत्था प्राध्यापकमाथि पोख्नु कति जायज हुन्छ ? हो, निश्चय नै म कार्यरत समाजशास्त्र विभागमा विभागीय प्रमुखमा भएको नियुक्तिको विषयलाई लिएर कलह उत्पन्न भएको थियो । पूर्वउपकुलपति तीर्थ खनियाँले आफू जाने बेलामा वरीयता मिचेर खल्तीबाट गरिएका नियुक्तिको पुनरावलोकन गर्दै हालका उपकुलपति धर्मकान्त बाँस्कोटालगायतका नयाँ पदाधिकारीहरूले मेरिटका आधारमा समाजशास्त्र विभागमा नयाँ विभागीय प्रमुखको नियुक्ति गरे । त्यसले पुराना कामचलाउ विभागीय प्रमुखको स्वतः विस्थापन भयो ।

यो उनीहरूलाई मान्य भएन । नयाँ विभागीय प्रमुखको नियुक्ति हुनासाथ उनीहरूले गुण्डागर्दी शैलीमा विभागमा ताल्चा लगाए । विभागमा ताल्चा लाउनुकाे कारण सार्वजनिक खपतका लागि जेसुकै भनिए पनि अन्तर्यमा नयाँ विभागीय प्रमुखको बहिर्गमन र पुराना विभागीय प्रमुखको पुनर्नियुक्ति र अन्य केही पदहरूको बार्गेनिङ थियो ।

माग विश्वविद्यालय पदाधिकारीसँग सम्बन्धित थिए । तर, ताल्चा समाजशास्त्र विभागमा लगाइएको थियो । त्यसमा विभागले केही गर्न सक्दैन थियाे । र पनि विभागले वार्ता गर्‍याे । संवाद गर्‍याे । तैपनि विभाग खुलाइएन । उनीहरूले समाजशास्त्र विभागलाई बार्गेनिङ चिप्स बनाइरहेका थिए । आफ्ना खल्तीका मान्छेलाई के-के पद चाहिएका थिए, पदाधिकारीसँग सोझै मागे भइहाल्थ्यो । विभागलाई बन्धक बनाउन जरुरी नै थिएन ।

हामीले एउटा प्राज्ञिक संस्थामा त्यत्तिकै महिनौसम्म तालाबन्दी गर्नु ठीक भएन भन्यौँ । केही सीप नलाग्ने देखेपछि विभागले उच्च अदालत पाटनको नजिरलाई अगाडि राखेर प्रहरी प्रशासनको रोहबरमा ताल्चा खोल्ने याेजना बनायो । ५२ दिनपछि ताला खोलियो । ताला खोल्नुभन्दा केही घण्टाअघि योगेन्द्र रावलले सार्वजनिक रूपमा हामीलाई ताला फोडेमा घरघरमा, क्वार्टरमा गएर काट्ने, टाउको फोड्ने धम्की दिएको थियो । ताला खोलिसकेपछि हामी धेरैजसो शिक्षक विभागीय प्रमुखको कार्यकक्षमा बसेका थियौँ ।

त्यहीँ आएर फेरि योगेन्द्र रावलले विभागीय प्रमुखलाई तथानाम गाली गर्न थालेपछि र हरि आचार्यले एकजना सिनियर प्राध्यापकको हात समातेर बाहिर लघार्न थालेपछि बचाउमा मेरो केही भनाभन भएको थियो । 'तपाईंलाई के पर्‍याे' भन्ने प्रश्नमा मैले भनेकाे थिएँ- यो विभाग विभागीय प्रमुखको मात्रै होइन, मेरो पनि हो । ताला लगाउने नै हो भने विभागीय प्रमुखको कार्यकक्षमा मात्रै लगाउनाेस्, सम्पूर्ण विभागमा किन ?

मैले त बिनाकारण त्यत्तिकै विभाग बन्द गरी पठनपाठन प्रभावित गर्न पाइँदैन भनेको हो । शिक्षकलाई काट्छु, मार्छु भन्नेलाई 'ए भाइ, विभागको रिस किन शिक्षकमाथि थोपर्छाै' भनेर तर्कबितर्क गरेकै हो । मैले गरेको गल्ती त्यही थियो, र त्यही दिनदेखि म टार्गेटमा परेको रहेछु ।

फेरि भयो कस्तो भने, विभागले ताल्चा फोडेकै दिन बेलुका उनीहरूले पुनः ताल्चा लगाए । विभागले फेरि वार्ता गर्‍याे । आज, भोलि भन्दै फेरि एक हप्ता बित्न लाग्दा पनि कुरा मिलेन । उनीहरू समय मात्रै बाइ गरिरहेका थिए । अब हुँदैन भनेर विभागले प्रहरी प्रशासनको रोहबरमा १९ असाेजमा फेरि ताला फुटायो । भोलिपल्टको पौने १० बजे बिहारी डाकाको शैलीमा ममाथि हमला भइहाल्यो ।

चित्त नबुझेको कुरामा विभागमै वादविवाद, तर्कवितर्क हुन्थ्यो होला । रिसै उठिहाले पनि हातैले त्यहीँ हानेको भए पनि भइहाल्थ्यो । सुनियोजित रूपमा बाटाे ढुकेर बाहिरका मान्छे परिचालन गरेर बाँसका भाटा, कोदालोको बिँड ल्याएर हान्ने र हान्न पठाउने काम त 'क्राइम अफ प्यासन' भएका मान्छेले मात्रै गर्छन् ।

हरिले विभाग खोल्न हामीले संवाद गर्ने प्रयत्न गर्दा करिब २० दिनअघि मलाई फोनमा तपाईं विभागीय प्रमुखको धेरै खातिरदारी गर्दै नहिँड्नुहोस, म त फेरि क्रिमिनल पनि हो नि भन्नु र योगेन्द्रले खुलेआम घरघर गएर काट्छु, मार्छु भन्नु अनि ममाथि यस्तो हुनुले उनीहरू 'क्राइम अफ प्यासन' भएका मान्छे हुन् भन्ने कुरा प्रमाणित हुन्छ ।

साथै, तत्कालीन सेवा आयोगका अध्यक्षको कुर्सी जलाउनु, उपकुलपतिको कार्यकक्ष तोडफोड गर्नु, पटकपटक विभिन्न व्यक्तिलाई धम्की दिनु तथा मारमुंग्रीमा उत्रनुले त्यही पुष्टि गर्छ । उनीहरूले भाडामा पठाएका मान्छेको त कुरा गरी के साध्य ?

मैले उनीहरूका अगाडि सुरुमै आत्मसमर्पण गरिसकेको थिएँ । अन्जानमा केही गल्ती गरेको रहेछु भने पनि मलाई माफी दिनुहोस् भाइ भनेको थिएँ । तर, उनीहरूले एक शब्द नबाेली हानी मात्रै रहे । म ढलिसकेपछि पनि हान्दै थिए । मेरो हाल देखेर कोही चिच्यायो र त्यसपछि क्रिकेट ग्राउण्डभित्रबाट मान्छे आए । केही मोटरसाइकल रोकिएपछि कायरहरू अब समात्छन् भन्ने डरले भागेका हुन् । नचिनिने भेष बनाएर आएकाहरू स्कुटी र बुलेट बाइकबाट पक्राउ परे । पाप धुरीबाट कराउँछ भनेझैँ अपराधीले सबै कुरा बके । गरेकै हो, भाटैभाटाले हानेकै हो, हामीलाई मरेमा हामी जिम्मा लिन्छौँ भनिएको थियो भनेर उनीहरूले नै सबै पोल खोले ।

यसका बाबजुद पनि कांग्रेस पार्टी नेताको प्रभाव तथा सेटिङ्गमा काठमाडाैँ जिल्ला अदालतका न्यायाधीश अम्बिकाप्रसाद निरौलाले उनीहरूलाई सहजै साधारण धरौटीमा छुटाइदिए । तथ्य प्रमाणहरू बेवास्ता गर्दै उनीहरूलाई उन्मुक्ति दिने बाटो फराकिलो बनाइएको छ ।

एक लाइनको अदालती आदेशमार्फत यिनिहरू कसुरदार होइनन् भन्ने त नदेखिएको तर अहिले नै थुनामा राख्नुपर्ने विद्यमान कारण नभएकाले धरौटीमा छाड्न भनेर भनिएको छ । कोभिड त्यसको कारण हो भने हामी सबै यही महामारीका कारण घरभित्र थियौँ । यसलाई झेल्दै थियौँ। ज्यान जोगाउन मुस्किल थियो । त्यही कोभिडको समयमा एउटा सामान्य नागरिकलाई मार्ने प्रपञ्च रचेर हस्पिटल धाइरहने बनाउने अपराधीलाई थुन्न किन नहुने ?

अपराधीलाई हौसला

अनुसन्धान अधिकारीका यथेष्ट प्रमाणबाट अपराधकर्म गरेको घामजस्तै छर्लङ्ग हुँदाहुँदै अपराधीले अदालतमा गरेको इन्कारी बयान र बोलेको झुटका आधारमा छाड्दै जाने हो भने यो देशमा पीडितले न्याय कसरी पाउँछ ? भोलि कोही पनि नागरिकको जीवन कसरी सुरक्षित हुन्छ ?

मलाई हान्न आउने चारजना अपराधीलाई अदालतले छाडेकै दिन नेविसंघका एक जना वयोवृद्ध विद्यार्थी नेताले फूलमालाले स्वागत गरे । जबकि, तिनीहरू एक जना पनि त्रिविका विद्यार्थी होइनन् । करिब ५३ दिनसम्म लुकेर बसेका मुख्य अपराधी पनि अदालतबाट श्राद्धमा बिरालो बाँध्ने शैलीको संस्कार निर्वाह गरेर छुटेपछि त्यसरी नै फूलमालाले स्वागत गरिए । यस्ता व्यवहारलाई कसरी बुझ्ने ? अपराधीलाई छुटाउन आन्दोलन गर्नु, सेटिङ मिलाउनु, र स्वागत गर्नुले अपराधलाई प्रोत्साहन गर्छ वा दुरुत्साहन ?

मास्टरमाइण्डको जुक्ति

हाल मुख्य अपराधी बाहिरका भाडाका केटा साथमा ल्याएर विश्वविद्यालयमा हामीलाई कसैले केही पनि गर्न सक्दैन भन्दै हाँक दिइरहेका छन । 'हाम्रा नाममा मुद्दा दिनेले आखिर के नापे ? हामीलाई त प्रहरीले पक्रिनै सक्दैन । मेरो मोबाइलको सिम साथीलाई दिएर कहिले बालुवाटार त कहिले बालकाेट देखाइदिएर प्रहरीलाई झुक्याउन भनेको थिएँ । प्रहरीकाे ध्यान त्यतापट्टि डाइभर्ट गरेर आफू भने नयाँ सिम आधा-आधा घण्टामा परिवर्तन गरेर अन्तै बसेको थिएँ । आधा समय काठमाडाैंमै बस्यौँ, आधा समय बुटवल र अर्घाखाँची गएर बसियो । मैले त तर्साउन मात्रै खोजेको हुँ । यो सब योगेन्द्रले गरेको काम हो । मैले हान्नु नै परे यस्ता प्युसालाई किन हान्छु, भीसीलाई नै हान्छु नि । पहिला म अपराधी थिइनँ, अब म अपराधी बन्छु । तपाईं लेखेर राख्नुहोस्, हामीलाई कसैले कारबाही गर्नै सक्दैन', कुटपिट घटनाका दाेषीले हालै विश्वविद्यालय आएर बोलेका महावाणी हुन् यी । उनीहरूले न्यायिक प्रक्रिया ढिलो गर्न अनेकौँ हर्कत पनि सँगै गरिरहेका छन् ।

प्राध्यापकको ठाउँ

शारीरिक र मानसिकभन्दा अन्याय सहनुपरेपछि ठूलो पीडा हुने रहेछ । त्यसैले म अहिले न्यायका निम्ति भौँतारिइरहनुपरेको छ । शारीरिक मानसिक, न्यायिक हिसाबले अहिले म जुन स्थितिमा छु, त्यो करिब नेपालका आमप्राध्यापक र शिक्षकको स्थिति हो । तपाईंप्रति कसैलाई रिस उठ्यो भने तपाईं बस्ने घरछेउ गएर तपाईंको उसले रेकि गर्न सक्छ, अनि बिहान, राति जुनसुकै बेला बुलेट तथा बाइकमा प्रहार गर्ने सामान ल्याएर तपाईंलाई मार्न सक्छ, तपाईंका हातखुट्टा भाँचेर अपाङ्ग बनाइदिन सक्छ । टाउको फुटाइदिनसक्छ । स्वघोषित विभिन्न गुट-उपगुटका विद्यार्थी नेताले दिमाग यसैको निम्ति चलाउँछ ।

उसले सिनेमामा देखेको हिंसा गर्ने तरिका अवलम्बन गर्छ । तर पनि उसलाई केही हुँदैन । उल्टै उसकाे पार्टी र संगठनले फूलमाला लगाउँछ । अपराधी जोगाउने आन्दोलन गर्छ । आफ्ना साथीहरूलाई लगाइएका मुद्दा झुट्टा हुन् भन्छ । मलाई यत्रो हमला भइसकेपछि यो देशका ठूला नेता र सरकार कोही बोलेनन् ।

यस विषयमा मेरा विद्यार्थी र मिडियाका साथिहरूले अन्यायकाविरुद्ध केही हदसम्म पहरेदारी गरे । उल्टै उनीहरूलाई पनि टार्गेट बनाइएको छ । तर पनि मैले न्याय पाउन सकेको छैन । यस्तोमा कोही पनि यो देशको सर्वसाधारणले कसरी न्याय पाउँछ ? आज राजनीतिक पार्टी, विद्यार्थी संगठन र डनहरूको बीचमा अपवित्र गठबन्धन छ । त्यसैले प्राध्यापक मात्रै होइन, कानुन व्यवसायी, पत्रकार, साधारण नागरिकलाई जसले जे गरे पनि केही नहुने स्थिति उत्पन्न भएको छ ।

यसैगरी अपराधीलाई छाड्दै जाने हो भने नेपालले अफगानिस्तानको बाटो पक्रने अवश्यम्भावी छ । दण्डहीनता बढेपछि अफगानिस्तानमा पत्रकार, कानुन व्यवसायी र सर्वसाधारण नागरिकको जीवन संकटमा छ । जस्तो हालै काबुलमा भएको सर्वाेच्च अदालतका दुई जना महिला न्यायाधीशको हत्या र सन २०१७ मा त्यहाँको सर्वाेच्च अदालतमा भएको बम बिष्फोटन यसका केही डरलाग्दा उदाहरण हुन् ।

म के थिएँ र म को थिएँ ? एउटा मोमबत्ती त थिएँ । शिक्षक मोमबत्ती नै हो । जलेर आफैँ सकिने । पदाधिकारी र विभागीय प्रमुखका रिस ममाथि फेर्दै विश्वविद्यालयमा त्रासको वातावरण फैलाउन उनीहरूले यसो गरेका हुन् । असोज २० गतेदेखि त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा भय र त्रासको वातावरण मडारिएको छ र मानवता मरेको छ ।

स्वतन्त्रता हरण भएको छ । पढ्न लेख्न पाउने, बोल्न पाउने र घुमफिर गर्न पाउने स्वतन्त्रता टाढाको कुरा । त्यो मेरो बाँच्न पाउने अधिकारमाथि नै हमला गरिएको थियो । त्यहाँ तत्काल मान्छे जम्मा नभएको भए र मलाई तुरुन्तै उपचार नगरिएको भए मेरो जीवन जुनसुकै बेला तलमाथि हुन सक्थ्यो । यत्रो आँट गर्नुको पछाडि उनीहरूलाई के लागेको छ भने यो देशको विश्वविद्यालय, प्रहरी र न्यायालय कसैले पनि उनीहरूलाई छुन सक्दैन । मेरो मुद्दा हाल पाटन उच्च अदालतमा छ । के सम्मानित पाटन उच्च अदालतले अपराधीलाई यसकाे यथोचित जवाफ देला ? विश्वास, भरोसा, र न्याय मर्नबाट जोगाउला ? हेर्न बाँकी नै छ ।

(चलाउने त्रिभुवन विश्वविद्यालय समाजशास्त्रका उपप्राध्यापक हुन् ।)

याे पनि...

'विद्यार्थी डन'को आक्रमणबाट मुस्किलले बाँचेका प्राध्यापकको बकपत्र

त्रिविका घाइते प्राध्यापक भन्छन् : यी विद्यार्थी नेताभन्दा चक्रे मिलन र मनाङे इमानदार

दलीय आडमा आपराधिक थलो बन्दै त्रिवि : विद्यार्थीका नाममा जसले जे गरे पनि छुट ?

विश्वविद्यालयमा ‘डन’ बनेका विद्यार्थी नेता

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ ७, २०७७ १०:१०