धनी देश इजरायल छोडेर धमाधम किन अन्तै सर्दै छन् उनीहरू ?

A+ A A-

नामा लेभिन र उनका पार्टनरले इजरायलबाट विश्राम लिएर विदेशको लामो छुट्टीमा जाने सपना देखेका थिए । तर, गत वर्षको अन्त्यसम्म उनीहरूले ठोस योजना बनाएनन्, जतिबेला बेन्जामिन नेतन्याहु सत्तामा फर्केर चरम दक्षिणपन्थी र धार्मिक रुढिवादी सहयाेगीसँग गठबन्धन गरे ।

४६ वर्षीया लेभिन भन्छिन्, ‘हामीसँग त्यस्ताे कदम उठाउने साहस थिएन, यसलाई हामीले जुटाउनैपर्ने थियो ।’

लेभिनका दुई साना बच्चा छन् । वयष्क जीवनको अधिकांश समय उनी तेल अभिवमा बसेकी थिइन् । ‘बीबीले पक्कै हामीलाई सहयोग गरेका छन्,' नेतन्याहुलाई उनको उपनामबाट सम्बोधन गर्दै उनले भनिन् ।

हालैको महिनामा प्रधानमन्त्री नेतन्याहुले अरबविरोधी नस्लवाद भड्काएकोमा दोषी ठहर भएका एक 'अतिराष्ट्रवादी'लाई राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्को प्रमुख बनाइदिएका छन् । साथै, कब्जामा रहेको वेस्ट बैंक क्षेत्रमा बस्ती विस्तार गर्ने अनि विवादका बीच न्यायिक प्रणालीमा ठूलो परिवर्तनको कदम चालेका छन् । यसबाट लेभिनजस्ता धर्मनिरपेक्ष इजरायली यहुदी आक्रोशित र चिन्तित भएका छन् । नेतन्याहुले अघि बढाएका कतिपय कदमको विरोधमा देशभर महिनौँयता प्रदर्शन भइरहेको छ ।

लेभिन र उनको परिवार करिब दुई साताअघि थाइल्यान्डको को फा नगनको रमणीय आइल्यान्डमा पुगे । उनीहरूको नजरमा इजरायलमा स्थिति अझै खराब भएको छ ।

नेतन्याहुको सत्तारुढ गठबन्धनले गत साता एक विवादास्पद कानुन पारित गरेको छ । यो विधेयकले कानुनको मान्यता पाउँदा सरकारमाथि अंकुश लगाउने सर्वोच्च अदालतको शक्ति कमजोर हुनेछ ।

याे पनि..

देश बनेको ७५ वर्षपछि किन दोधारमा छ इजरायल ?

‘अब फर्केर गइन्छ कि गइँदैन, मलाई थाहा छैन,' लेभिनले एक फोन कुराकानीमा भनिन् । उनले आफ्नो पार्टनरले संसारको जुनसुकै दुर्गम क्षेत्रमा रहेर काम गर्न सक्ने पनि बताइन् । ‘म अब यसको हिस्सा बन्न चाहन्नँ ।’

आफ्नो अन्त्य कहाँ हुन्छ भन्ने कुरा उनीहरू जान्दैनन् । तर, परिवार रहेको इजरायलनजिकै कतै होस् भन्ने चाहन्छन् । नयाँ कानुन पारित हुनु केही इजरायलीका लागि अन्तिम त्यान्द्रो थियो, जो जीवनयापनका लागि महँगी र अन्डर फन्डेड स्कुलसँग संघर्ष गरिरहेका थिए ।

हजारौँ मानिसले ६ महिनाभन्दा बढी समयदेखि कानुनविरुद्ध प्रदर्शन गरे । उनीहरूको भनाइमा प्रस्तावित संशोधनले न्यायपालिकाको स्वतन्त्रता समाप्त गरिदिनेछ र नागरिक अधिकारलाई खतराको घेरामा पुर्‍याइदिनेछ ।

कतिपयले देश छोडेर भाग्ने, सम्पत्ति विदेश लैजाने र अन्य राहदानीका लागि आवेदन दिन सुरु गरेका छन् । यस्तोमा जर्मन पासपोर्ट पनि पर्छ । यसका लागि होलोकस्टबाट बाँचेका मानिसको वंशज मागिन सक्छ– भलै विरोध आन्दोलनले सरकारमाथि दबाब बढाउने आफ्नो प्रतिबद्धतालाई बलियो पार्छ ।

याे पनि..

विदेश गएर बस्ने इच्छा राख्ने प्राेफेसनलका लागि गत साता विभिन्न ह्वाट्सएप ग्रुपहरू खुले, जसमा ‘फिजिसियन रिलाेकेसन’ नामक ग्रुप पनि पर्छ । यसमा हजारौँ सदस्य बनेका छन् ।

याे व्यवसायले संस्थान तथा परिवारलाई स्थानान्तरित हुनमा मद्दत गर्छ । यसको माग पछिल्ला दिनमा धेरै नै बढेकाे छ । ओसियन ग्रुपका प्रबन्धक शाय ओबजानेकका अनुसार, इजरायल भित्रिने र बाहिरिनेलाई कम्पनीले सघाउँछ ।

आर्थिक सल्लाहकारहरूका अनुसार, विदेशमा सम्पत्ति कसरी लैजाने अनि विदेशमा बैंक खाता कसरी खाेल्ने भन्ने प्रश्न अचेल बाढीजसरी आउने गरेको छ ।

आर्थिक सल्लाहकार इलान भिस्किन आफूले हालैका महिनामा मानिसहरूलाई इजरायलदेखि युरोप र अमेरिकामा ठूलो रकम स्थानान्तरित गर्न सघाएको बताउँछन् । उनले तेल अभिभ क्षेत्रमा आफ्नो अपार्टमेन्ट बेचिदिएका छन् । र, आयको आधा हिस्सा डलरमा बदलेका छन् । उनले भने, ‘मेरा धेरै साथीले हालै मात्र साइप्रस र ग्रीसमा घर र अपार्टमेन्ट किनेका छन् । हरकोही कहाँ जान सकिन्छ भनेर साेचिरहेका छन् ।’

तर, गहिरो दुविधा पनि छ । लेभिनजस्ता इजरायली यहुदी लोकतान्त्रिक राज्यको जियोनिस्ट सपनामा हुर्केका थिए । यसका लागि उनीहरूले लडेका छन् । यही देश त्याग्ने विषयमा उनीहरूमा मिश्रित भावना छ, खासगरी ती चीजका बीचमा, जसलाई उनीहरू आत्माको लडाइँको रूपमा हेर्छन् ।

इजरायल छोड्नुलाई कलङ्ककै तहमा पनि हेरिन्छ । इजरायल बसाइँ सर्ने मानिसलाई ‘ओलिम’ भनिन्छ, जसको अर्थ हो ‘माथि जानु’ । इजरायल छोड्नेलाई ‘योर्डिम’ भन्ने गरिन्छ । यसको अर्थ मानिस ‘गिर्नु’ हो । इजरायलका कतिपय मानिसलाई लाग्छ- सरकारले ठूलो धोका दियाे । उनीहरू आफ्नो देश, भाषा, संगीत, भोजन र शायद सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण यसको अन्तरङ्गता र समुदायको भावनासँग पनि गहिरोसँग जोडिएका छन् ।

देश छोड्नेबारे सोचिरहेका मानिसहरू आफ्ना साथीभाइलाई पनि साथै लिएर जान चाहन्छन् ।

यही चाहनाले उद्यमी योसी टेगुरीलाई नुहको सन्दुक २.० सुरु गर्न प्रेरित गर्‍यो । यो देशबाहिर ‘इजरायल नामकाे चीजलाई जोगाउने’ समुदाय बनाउने पहल हो । यो समूह यस्ता कुनै पनि व्यक्तिका लागि खुला छ, जसले आफूलाई इजरायली भनेर परिचित गराउँछ । यो उदार पनि छ । यसमा ती मानिस पनि सामेल छन्, जसले आफूलाई इजरायलको रुढिवादी, ड्रस वा अरब नागरिकका रूपमा चिनाउँछन् । तेल अभिभ क्षेत्रमा बस्ने ४९ वर्षे तागुरीका अनुसार, करिब १५ हजार परिवारले पहिल्यै रुचि व्यक्त गरेका छन् । उनले भने, ‘विचार के हो भने, सबै अलग–अलग रंग भएका इजरायली समुदायका लागि त्यही मूल्यअनुसार जिउने प्रयास गरिनेछ, जसमा हामी हुर्किएका थियौँ । उद्देश्य कुनै बिन्दुमा इजरायल फर्किनु हो– हामीसँग अर्को कुनै देश छैन ।’

यद्यपि, उनी एक क्षणका लागि पनि सरकारमाथि दबाब हटाउने पक्षमा वकालत गर्दैनन् । उनले भने, ‘हामीसँग अरु कुनै विकल्प नभएजस्तै गरी हामी सडकमा लडिरहनेछौँ । साथसाथै हामी चुपचाप एक विकल्प पनि तयार गरिरहेका छौँ ।’

स्थानान्तरण कम्पनीका प्रबन्धक ओबजानेकले आफ्ना ग्राहक देशबाट आउने र जाने मानिसका बीच समान रूपमा विभाजित रहेको बताउँछन् । अहिले ९० प्रतिशतभन्दा बढी मानिस इजरायल छोड्न चाहने उनी बताउँछन् । गत हप्ता कानुन पारित भएपछि कम्पनीसँग सेवाका लागि सम्पर्क गर्नेहरूको संख्या करिब २० देखि बढेर प्रतिदिन करिब १०० पुगेको उनको भनाइ छ ।

ओबजानेकले भने, ‘अत्यधिक माग छ– यो असाधारण हो ।

देश छोड्न चाहनेमध्ये धेरै ३० वा ४० को दशकको सुरुवाती युवा व्यवसायी छन् । जसले आर्थिक विकासलाई बढावा दिन्छन् । जस्तो कि उच्च प्राविधिक उद्योगमा । उनीहरू संसारमा जहाँसुकै काम गर्न सक्छन् । साथै, डाक्टर र वकिलले पनि ।

छोड्ने प्रेरणा पहिलेभन्दा भिन्न छ । पहिला मानिसहरू व्यक्तिगत अनुभवका लागि जान्थे– मलाई जागिरको प्रस्ताव आयो । यसले मलाई आर्थिक रूपमा अघि बढाउन सक्छ । हामी एक परिवारका रूपमा दुईदेखि तीन वर्षका लागि जानेछौँ र फर्किनेछौँ ।

अब उनीहरू केवल देश छाड्ने कुरा मात्रै गर्छन् । केवल एकै दिशामा जानेबारे सोच्छन् ।

उनले भने, 'प्रेरणा यति बढी छ कि जागिरको प्रस्ताव नहुँदा पनि सम्झौता गर्न र छोड्नका लागि तयार छन् । उनीहरू आफ्नो जीवनस्तरमा गिरावटलाई स्वीकार गर्नका लागि तयार छन् । किनभने आफ्नो आवागमनको स्वतन्त्रता कम हुने कुराप्रति उनीहरू असाध्यै चिन्तित छन् । संक्षेपमा, उनीहरू तानाशाहीबाट डराउँछन् । पर्खिंदा पनि धेरै ढिला हुन सक्ने चिन्ता उनीहरूमा देखिन्छ ।

विदेशी पासपोर्ट चाहनेहरूमा एलजीबीटीका सदस्यहरू पनि छन् । तेल अभिभका ४३ वर्षीय शिमी केलरजस्ता समुदाय, जसले हालै जर्मन पासपोर्टका लागि आवेदन दिने प्रक्रिया सुरु गरेका छन् । यसका लागि उनी पात्र हुन सक्छन्, किनकि उनका हजुरबुवाको जन्म जर्मनीमा भएको थियो ।

उनका अनुसार, इजरायलमा जीवन्त समलैङ्गिक समुदायको जीवन परिवर्तन हुने गरी अहिलेसम्म कुनै कानुन पारित भएको छैन । ‘तर, ‘हामीलाई लाग्छ, यो स्क्रिप्टको एक संस्करण हो, जसअन्तर्गत हामी यहाँ बस्न पाउने छैनौँ ।’

गठबन्धन सरकारका केही सदस्यमा होमोफोबिया र एलजीबीटीक्यूको एक लामो इतिहास छ । कार्यकर्ताको भनाइमा हालैको महिनामा देशमा समलैङ्गिक विरोधी व्यवहार र हिंसा बढेको छ ।

याे पनि..

इजरायलमा कसरी हुँदैछ धुर दक्षिणपन्थी शक्तिकाे उदय ?

५४ वर्षीया गल बार्कन श्रीमान् र छोरीहरूसँग तेल अभिभमा बस्छिन् । पोलिस नागरिकताका लागि उनले आवेदन दिएकी छन् । उनी आमाको जन्म पोल्यान्डमा भएको थियो ।

उनी इजरायलमै बस्न पनि मन पराउँछिन् । ‘इजरायल मेरा लागि एक देशभन्दा ठूलो हो । यो सच्चा प्रेम हो, तर मेरो मन कुँडिएको छ । यसरी कि जब तपाईंले थाहा पाउनुहुनेछ, तपाईंको सच्चा प्रेम पागल भएको छ र सम्बन्धले अब काम गर्दैन,' उनले भनिन् ।

उनका अनुसार, सरकारले उनको व्यक्तिगत स्वतन्त्रता हनन गर्ने धार्मिक प्रतिबन्ध लगाउँछ, जस्तो कि उनलाई कोशर (यहुदी कानुनअनुरुप खाना बनाउनेः बेच्ने वा खाने ठाउँ) आहारको पालना गर्नुपर्ने, आफ्नो कपडा लगाउने तरिकालाई बदल्नुपर्ने, वा सब्बा (बिदाको दिन) मा गाडी चलाउन नपाइने वा बिजुलीको प्रयोग गर्न नपाउने, त्यसैले उनी रोकिन चाहन्नन् ।

बरकनले भनिन्, ‘म सधैँ हाँसीमजाकमा भन्ने गर्छु– यदि म अब बिनाब्रा बाहिर निस्कन सक्दिनँ भने म रोकिने छैन । मानिसले मलाई भन्नुपर्ने– मैले कस्तो खानुपर्ने, के खानुपर्ने, कस्तो कपडा लगाउनुपर्ने वा कहिले आफ्नो कार चलाउनुपर्ने– बस यत्ति नै । हामी अहिलेसम्म त्यहाँ छैनौँ र म आशावादी छु । म डराउने खालको व्यक्ति होइन, तर धेरै नै डराएकी छु ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, साउन २०, २०८० ०७:००