फलोअप: बञ्चरेडाँडामा मानव कंकाल लैजाने कम्पनीलाई कारबाही, दुई कर्मचारी निलम्बित, आईओएमलाई के हुन्छ ?

फलोअप: बञ्चरेडाँडामा मानव कंकाल लैजाने कम्पनीलाई कारबाही, दुई कर्मचारी निलम्बित, आईओएमलाई के हुन्छ ?

A+ A A-

त्रिभुवन विश्वविद्यालय चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आईओएम) को फरेन्सिक मेडिसिन विभागले बञ्चरेडाँडाको ल्यान्डफिल साइटमा पुर्‍याइएको मानव कंकाल फिर्ता ल्याउने भएको छ । फोहोरको गाडीमा कार्टुनमा प्याकिङ गरी बञ्चरेडाँडा पुर्‍याइएको मानव कंकाल फिर्ता ल्याउन लागिएको फरेन्सिक मेडिसिन विभागका प्रमुख डा. गोपाल चौधरीले बताए ।

‘पठनपाठनका लागि तयार पारिएको अस्थिरपञ्जर हो । खिइएर गएको थियो, फोहोरमा झुक्किएर गएकाले फिर्ता ल्याउने भनेका छौँ,’ उनले भने, ‘फिर्ताका लागि काठमाडौं महानगरपालिकालाई पत्र पठाएका छौँ ।’ झुक्किएर गएको भनिए पनि कार्टुनमा प्याक गरेर गएकाले तयारीपूर्वक पठाइएको बञ्चरेडाँडाका स्थानीय बताउँछन् । ल्यान्डफिल साइटका कर्मचारीले घटना लुकाउनुले पनि झुक्किएर नगएको स्थानीय बताउँछन् ।

‘घटना किन गुपचुप राखियो । यसले थप आशंका उब्जिएको छ । आज कंकाल ल्याएर फालियो । भोलि मान्छे मारेर फोहोरमा ल्याएर पुरियो भने के हुन्छ ?,’ स्थानीय अमृत बम्जन प्रश्न गर्छन् । त्रुटिबस अस्थिरपञ्जर बञ्चरेडाँडा पुगेको आईओएमको दाबी छ । ‘नजानु पर्ने गयो । त्रुटि भएको हो । अस्थिरपञ्जर दुर्लभ हुन्छ । त्यसैले फिर्ता ल्याउन लागेका हौँ,’ प्रमुख चौधरीले भने ।

बञ्चरेडाँडा ल्यान्डफिल साइटमा कहाँबाट पुग्याे मानव कंकालका बाकस ? (भिडियोसहित)

बञ्चरेडाँडामा कंकाल लैजाने कम्पनीलाई कारबाही, आईओएमलाई के हुन्छ ?

फोहोर विसर्जनस्थलमा बेवारिसे शव वा मानव कंकाल फाल्न पाइँदैन । तर, संवेदनशील कंकाल बञ्चरेडाँडा पुग्नुले आईओएमको गम्भीर लापर्वाही देखिन्छ । उनका अनुसार कंकाल कसरी बञ्चरेडाँडा पुग्यो भन्नेमा आईओएमले पनि अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

आईओएमबाट फोहोरसहित मानव कंकाल लगेको हिमालयन वातावरण संरक्षण प्रालिलाई ५० हजार जरिवाना लगाइएको छ । काठमाडौं महानगरपालिकाको वातावरण विभागका निर्देशक रविमान श्रेष्ठका अनुसार हिमालयनले जरिवानाबापतको रकम बुझाइसकेको छ । त्यसैगरी, ल्यान्डफिल साइटका इन्चार्ज सरकारदीप श्रेष्ठका अनुसार २० जेठमा भएको घटना लुकाउने ल्यान्डफिल साइटका दुई जना कर्मचारीलाई निलम्बन गरिएको छ । तर, उनीहरूको नाम सार्वजनिक गरिएको छैन ।

तर, कंकाल कार्टुनमा प्याक गरी जथाभावी फाल्ने आईओएमलाई भने कारबाही गरिएको छैन । आईओएमको विषयमा प्रशासनले अनुसन्धान गर्ने बताउँछन्, निर्देशक श्रेष्ठ । ‘कहाँबाट कंकाल गएको हो भन्ने पहिचान भयो । कम्पनी र आईओएमबीच सम्झौता भएको छ,’ उनले भने, ‘अब कंकाल किन लगियो र कसरी पुग्यो ? यसबारे प्रशासनले अनुसन्धान गर्ने हो ।’ यसबारे जिल्ला प्रहरी कार्यालय नुवाकोटले अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

‘फिल्डमै गएर थप अनुसन्धान गर्दै छौँ,’ नुवाकोट प्रहरी प्रमुख रमेश पण्डितले भने, ‘फोहोर विसर्जनस्थलमा कंकाल फाल्नु कानुनविपरीत हो ।’ फोहोरमैला व्यवस्थापन ऐन-२०६८ ले रासायनिक फोहोरमैला, औद्योगिक फोहोरमैला, स्वास्थ्य संस्थाअन्तर्गतको फोहोरमैला जथाभावी फालेमा सजायको व्यवस्था गरेको छ । उक्त ऐनको दफा ८ मा स्थानीय तहले ५ हजारदेखि १ लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना लगाउन सक्नेछ । र, घटना पुनः दोहोर्‍याएमा दोब्बर जरिवाना र संस्थाको अनुमति रद्दका लागि सम्बन्धित निकायमा लेखी पठाउने भनिएको छ ।

त्यस्तै, मरेको वा मारेको पशुपन्छी र सोको लादी, प्वाँख, हड्डी, माछाको कत्ला फाल्न नपाइने व्यवस्था ऐनमा छ । यस्ता फोहोर फालेमा स्थानीय तहले ५ हजारदेखि १५ हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना गर्न सक्नेछन् ।

फलोअप: बञ्चरेडाँडामा भेटिएको मानव कंकाल टिचिङकाे भएको पुष्टि, फोहोर संकलन गर्ने कम्पनी कारबाहीमा

बेवारिसे शवकै बेवारिसे

दुर्घटना, प्राकृतिक विपद् वा अन्य कुनै कारणबाट मृत्यु भई पहिचान हुन नसकेको वा हकवाला वा आफन्त फेला पार्न नसकी बेवारिसे भएको शव आईओएमको फरेन्सिक मेडिसिन विभागमा व्यवस्थापन गरिन्छ । फरेन्सिक मेडिसिन विभागका प्रमुख डा. चौधरीका अनुसार हाल फरेन्सिक विभागमा १०० वटा बेवारिसे शव छन् । विभागको क्षमता १५० वटा शवको छ । क्षमताभन्दा बढी बेवारिसे शव हुने गरेकाले व्यवस्थापनमा समस्या भएको बताउँछन् उनी ।

‘व्यवस्थापनमा धौधौ पर्छ । शव व्यवस्थापन गर्न कर्मचारी र प्रहरीको जनशक्ति पनि कम छ,’ उनले भने । पहिचान नभएका तथा बेवारिसे शव व्यवस्थापन निर्देशिका-२०७८ ले यस्ता शव सिकाइका लागि शिक्षण अस्पताललाई दिने व्यवस्था छ ।

‘पहिचान नभएको तथा बेवारिसे शवलाई सिकाइ प्रयोजनका लागि कुनै पनि शिक्षण अस्पताललाई उपलब्ध गराउने,’ निर्देशिकाको दफा १३ को 'ग' मा भनिएको छ । निर्देशिकाअनुसार बेवारिसे शव १२ वर्षसम्म राख्नुपर्ने हुन्छ । तर, निर्देशिका अनुसार शव राख्न नसकिएको बताउँछन्, डा. चौधरी ।

‘१२ वर्ष राख्न असम्भव छ । ३-४ महिनासम्म आफन्त खोज्न नआएपछि फ्रिजबाट निकालेर सम्बन्धित प्रहरीलाई शव सद्‌गत् गर्न जिम्मा लगाउँछौँ,’ उनले भने । यसरी बेवारिसे शव व्यवस्थापनको मापदण्ड पूर्ण रूपमा कार्यान्वयन नभएको देखिन्छ ।

सम्बन्धित समाचार

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार ६, २०८० १३:३३