उत्कृष्ट सिनेमा २०७९ः दशककै उत्कृष्ट फिल्म 'ऐना झ्यालको पुतली'

A+ A A-

नेपाली फिल्मबारे सुनिने सधैँकाे टिप्पणी हाे– प्रस्तुति राम्रो भएन ।

किन राम्रो बनेन भन्ने प्रश्न गर्दा उत्तर आउँछ- हामीसँग स्रोत साधन सीमित छन् ।

कमजोरीलाई लिएर सधैँ कथा लेखक र निर्देशकले एकअर्कालाई अपजस दिने गर्छन् । निर्देशककाे प्रश्न हुन्छ- लेखन नै कमजाेर बनेपछि फिल्म कसरी स्तरीय बन्छ ?

लेखक भन्छन्- निर्देशकले 'एक्सन/कट' मात्र गरे, शिल्प देखाएनन्, लेखिएको एउटा थियाे, बन्यो अर्कै ।

एक दशकयता नेपाली फिल्ममा प्रविधिमा राम्रै फड्को मारे पनि प्रस्तुतिमा प्रगति नदेखिनु रजतपटको मूल समस्या हो ।

तर मिहिनेत गरे असम्भव के रहेछ र ! याे कुरा पुष्टि गरिदियाे 'ऐना झ्यालको पुतली'ले, जुन सीमित स्राेतसाधनबाट बनेकाे फिल्म हाे । नेपाली कथा मौलिक पाराले भन्ने फिल्मकाे स्तरीयता भिन्न र विशेष हुन्छ । याे केवल फिल्म मात्र हाेइन, सिनेकर्मीका लागि गतिलाे उदाहरण पनि हाे ।

फिल्मले पहाडी जिल्लाको गाउँमा पढ्ने १३ वर्षीया बालिका (विद्या) ले शहरमा गएर पढ्न देखेकाे सपनालाई पर्दामा देखाउँछ । उनी जब सपनाको नजिक पुग्छिन्, तब कुनै न कुनै अवरोधका कारण उनको सपना भताभुङ्ग हुन्छ । निर्देशकले बालिकाको पढ्ने सपनालाई ऐनाजस्तो झ्यालमा अड्किएको पुतलीसँग तुलना गरेर विषयस्तु तयार गरेका छन् ।

निर्देशकले यसमा नेपालका ग्रामीण महिलाको पनि प्रतिबिम्ब देखाउन खोजेका छन् । विद्या र उनको ९ वर्षको भाइ (वसन्त) बीचको बालसुलभ सम्बन्ध पनि फिल्म सरल ढंगले देखाइएको छ । यो सम्बन्धमार्फत चलचित्रले पितृसत्तात्मक सोचमा बदलावकाे आवश्यकता औँल्याएकाे छ ।

२०५२ सालको आसपासको ग्रामीण परिवेशलाई फिल्मले देखाउँछ । संखुवासभाको ज्यामिरे गाउँमा दिदी विद्या र भाइ वसन्तलाई हुर्काउन आमाले संघर्ष गर्छिन् । यी तीन क्यारेक्टरको वरपर फिल्म घुमेको छ । सधैँ प्रथम हुने विद्या ७ कक्षा पास गरेर ८ कक्षा पुग्दा दोस्रो हुन्छिन् । उनलाई शहर गएर ठूलो स्कुलमा पढ्ने रहर छ ।

छोरीकाे रहर पूरा गर्न आमा पनि चाहन्छिन् तर एक्ली घरमूली आमाका लागि याे कुरा सजिलाे हुँदैन । दैनिकी चलाउनु र सन्तानलाई शिक्षादीक्षा दिने दायित्व उनकै काँधमा हुन्छ ।

तैपनि आफ्ना सारा इच्छा मारेर छोरीको सपना पूरा गर्न आमा तयार हुन्छिन् । छातृवृत्तिमार्फत विद्याले सपना पूरा गर्न सक्थिन् । तर, घरको काममा आमालाई सघाउन पर्दा पढाइमा उति ध्यान दिन पाउँदिनन् । घरखर्चका लागि जुटाएको रकम छोरीको शिक्षामा खर्च गर्न आमा तयार हुन्छिन् । तर, त्यो पनि पूरा हुन पाउँदैन । विदेशबाट घर आएको बुबाले सो रकम रक्सीमा खर्च गरिदिन्छ । अनि परिवारमा कलह सुरु हुन्छ । फेरि योपटक आफ्नो सपनामा बुबा बाधक भएको विद्याले ठान्छिन् । उनी रकम लिएर मितिनीसँग शहरमा पढ्न तयार थिइन् । तर, अब आर्थिक अभावले पढाइमा ध्यान दिन सकेकी छैनन् ।

विद्याले पढ्ने सपनामा बाचिरहँदा उनको भाइ वसन्त भने बालापनमा रमाइरहेकाे छ । उसको ध्यान पढाइभन्दा पनि अन्य क्रियाकलापमा बढी देखिन्छ । आमाले दिदीलाई बढी माया गरेको गुनासो गरिरहन्छ । वसन्तले बोल्ने संवाद र गर्ने गतिविधिले मनोरञ्जन दिएको छ । उसले पनि चाहना पूरा गर्न पर्याप्त पैसा पाउन सकेको छैन ।

फिल्ममा गाउँको कथा गाउँमै सकिन्छ । ज्यामिरेलाई राष्ट्रिय घटनासँग पनि जोडिन्छ । २०५२ सालबाट सुरु भएको फिल्ममा सो सालको फागुनबाट सुरु भएको माओवादी द्वन्द्वलाई रेडियोको समाचारमार्फत स्थापित गरिएको छ । कमजोर आर्थिक अवस्था, गैरजिम्मेवार बुबा, आफ्नो सपना तिलाञ्जली दिनुपर्ने समाजमा विद्याको सपना पूरा र अन्त्य एकै पटक हुने संयोग छ ।

समीक्षक सामिप्यराज तिमल्सेना 'ऐना झ्यालको पुतली'लाई सीमित स्रोत साधनमा स्तरीय फिल्म कसरी बनाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण मान्छन् । 'यो वर्षको मात्र नभएर दशकयताकै राम्रो फिल्म हो यो । यसको कमजोरी धेरै छैन', उनी भन्छन् । निर्देशककाे पूर्ण नियन्त्रणमा रहेर बनेकाले पनि फिल्म उत्कृष्ट बनेकाे उनकाे भनाइ छ ।

यो फिल्ममार्फत सुजित बिडारीले फिचर फिल्ममा लेखक/निर्देशकको रूपमा डेब्यु गरे । यसअघि उनले ‘सावित्री’ लघु फिल्मको को–लेखन तथा निर्देशन गरेका थिए ।

सवा करोड हाराहारीको बजेटमा बनेको ऐना झ्यालको पुतली आइसफल प्रोडक्सन र लोकल सिनेमाकाे संयुक्त ब्यानरमा बनेको हो । बिडारीसहित आकाश पौडेल, प्रविन स्याङ्बो, रामकृष्ण पोखरेल र सुशान्त श्रेष्ठ फिल्मका निर्माता हुन् । फिल्ममा अमर महर्जनको छायांकन, किरण श्रेष्ठको सम्पादन, पुष्प संगमको संगीत, किशोर आचार्यको साउन्ड डिजाइन र राजेन्द्र मोक्तानको कलर ग्रेडिङ छ । सिरु विष्ट, कञ्चन चिमरिया, दिनेश खत्री, राज थापा, बिशा चामलिङ राई, उमेश श्रेष्ठ, मल्लिका श्रेष्ठलगायत कलाकारको अभिनय छ । विष्टबाहेक अधिकांश कलाकार नयाँ हुन् ।

यो फिल्म नेपालबाट ओस्कार अवार्डका लागि सिफारिस पनि भएको थियो । यसबाहेक देशविदेशमा यसले थुप्रै अवार्ड जितिसकेको छ । नेपाली चलचित्र उद्योगमा ऐना झ्यालको पुतलीजस्तो फिल्म बन्नुपर्छ । सीमित स्रोतसाधनबाट गहन कथा, सरल र प्रभावकारी प्रस्तुति दिने फिल्म धेरैपछि चलचित्र उद्योगले यसै वर्ष पायो । ऐना झ्यालको पुतलीको टिमलाई यस्तै तारिफयोग्य अर्को फिल्मका लागि अग्रिम शुभकामना छ ।

याे पनि :

उत्कृष्ट सिनेमा २०७९ : दर्शकलाई हलसम्म तानेको 'छक्का पञ्जा ४'

उत्कृष्ट सिनेमा २०७९ः नेपाली स्वादकाे 'प्रकाश'

उत्कृष्ट सिनेमा २०७९ः नेपाली स्वादमा मनाेरञ्जन दिने कबड्डी ४

उत्कृष्ट सिनेमा २०७९ः चाेटिलाे कथा भन्ने 'महापुरुष'

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत २८, २०७९ १५:२६