लोक स्टारको मञ्च चढ्दा चार वर्षअघि लागेको ऋण चुकाइरहेका विनोद दनुवार (भिडियोसहित)

लोक स्टारको मञ्च चढ्दा चार वर्षअघि लागेको ऋण चुकाइरहेका विनोद दनुवार (भिडियोसहित)

A+ A A-

सांगीतिक क्षेत्रमा भविष्य खोजिरहेका अनुजहरूका लागि ‘गायन रियालिटी शो’ महत्त्वपूर्ण खुड्किलो हो । धेरैका लागि यो कुरा साबित भएको छ । तर, यसको अर्को पक्ष कम नमीठो छैन । मञ्च चढेपछि बेरिने ऋणको जन्जिरबाट उम्किन कतिपय कलाकारले देशै छोड्नुपरिरहेको छ भने स्वदेशमै रहेकाहरू वर्षौंदेखि ऋण तिर्ने चक्करमै रुमल्लिरहेका छन् । लोक स्टारबाट चम्केका प्रतिभाशाली गायक रामकुमार नेपालीले गत वर्ष शिलापत्रमार्फत यो वास्तविकता खुलासा गरिसकेका छन् ।

लोक स्टारकै मञ्च चढ्दा लागेको ऋण थाप्लोमा बोकेर हिँडिरहेका अर्का गायक हुन् उदयपुर कटारीका विनोद दनुवार । ‘२०७६ सालदेखि अहिलेसम्म कर्जा चुकाउने प्रयासमै छु’, विनोदले सुनाए । यति मात्र होइन, लोक स्टारमा तेस्रो (सेकेण्ड रनरअप) भएका उनले पुरस्कारबापत पाउनुपर्ने पूरा रकम पनि पाएका छैनन् । ‘ऋण त परियो नै, चार वर्ष हुन लाग्यो, घोषित पुरस्कारबाट १०/१५ प्रतिशत अझै पाएको छुइनँ’, २८ वर्षे विनोदले सुस्केरा हाले ।

उनी लोकभाकाका उम्दा गायक हुन् । विशेषतः पूर्वेली लोकभाकालाई नयाँ पुस्तामाझ प्रिय बनाएर यसको प्रवर्द्धनमा खास योगदान पुर्‍याएको जस विनोदलाई पनि जान्छ । पूर्वेली भाकामा रहेको ‘गाइघाट बजार’ को सफलतापछि उनले भाग- २ पनि ल्याइसकेका छन्, जुन झण्डै २० लाखपल्ट हेरिएको छ । भाग- १ ले युट्युबमा २४ लाखभन्दा बढी भ्युज पाएको छ । यसबाहेक विनोदले १ सय ८० भन्दा बढी गीत गाइसकेका छन्, जसमा पूर्वेली, पश्चिमेली भाका, लाेकदाेहाेरीदेखि आधुनिक र पप गीतसम्म छन् ।

रत्नराज्य क्याम्पसबाट संगीत र साहित्यमा स्नातक उनी अक्सर गीतमा आफैँ संगीत भर्छन् । हालै मात्र शान्तिश्री परियारसँग विनोदले गाएको ‘कहिले गर्छौ बिहे’ बोलको गीतलाई धेरैले मन पराएका छन् । जे होस्, नयाँ पुस्तामा चलेका लोक गायकमा विनोद पनि अटाउन थालेका छन् ।

यो सबै लोक स्टारकै देन भएको बताउने विनोदले यसका कमजोर पक्षबारे पनि खुलेर बोलेका छन् । ‘लोक स्टार मात्र होइन, अन्तिममा भोटिङ गरिने जुनसुकै रियालिटी शो को हालत यही हो’, विनोद सुनाउँछन्, ‘भोटको खेल पैसा, जात वा समुदाय र आयोजककै हातमा हुन्छ । भोटिङ राउण्डमा पैसाको अगाडि प्रतिभा फिक्का भइदिन्छ ।’

याे पनि..

लोकस्टारबाट चम्केका रामकुमार भन्छन्- बाले मलाई मञ्च चढाउन काढेको ऋण तिर्नु छ

लोक स्टारको त्यो सिजनमा आफूसहितका प्रतिस्पर्धीलाई विनोद ‘अभागी’ मान्छन् । किनकि विजेता भइसक्दा ऋणमा जेलिइसकेका उनीहरू मञ्चबाट ओर्लिनासाथै देशमा काेभिडका कारण लकडाउन भइदियो । विदेश जान त परै जाओस्, स्वदेशमै दुई वर्षसम्म कार्यक्रमहरू नहुँदा उनीहरू खाली भए । लोक स्टारका उत्कृष्टहरूले त्यसको प्रत्यक्ष मार खेप्नुपर्‍यो । यस्तोमा ऋणले पनि डाँडा काट्दै गयो । ‘मलाई यहाँसम्म पुर्‍याउने लोक स्टारको विरोध गर्ने उद्देश्यले अहिले आएर मैले यी कुरा भनेको किमार्थ होइन, बरु नयाँ प्रतिस्पर्धीहरूलाई सचेत गराउन मात्रै खोजेको हुँ’, विनोदले सुझाए, ‘अरुले देखाउने सपनामा होइन, आफ्नो प्रतिभा, हैसियत र यथार्थअनुसार अघि बढ्नुहोला ।’

रियालिटी शोले उनलाई गायकको परिचय दियो । छोरालाई विजेता बनेर मञ्चबाट ओर्लेको हेर्ने धाेकाेले ऋण काडेर पठाउने बालाई थोरै शान्ति त मिल्यो । तर, बालाई ऋणको जन्जिरबाट निकाल्न नसक्दा विनोदको मनले शान्ति पाएको छैन । भन्छन्, ‘आफ्नो कला र गलामा विश्वास छ, गीतसंगीतले लगाएको ऋण तिर्न फेरि विदेशिनुपर्दैन भन्ने भरोसा पलाएको छ ।’

एउटा एल्बम निकाल्दाको ऋण तिर्न उनले चार वर्ष मलेसियामा कष्टपूर्ण काम गर्नुपरेको थियो । कटारी नगरपालिका- ७, आँपडाँडाका विनोदलाई गायक बन्ने सपना देखेयता दुई चीजले छोडेका छैनन् रे, गीत र ऋण ।

काठमाडौं छिरेसँगै सुरु भएको उनको संघर्षकथा गीति एल्बमले लगाएको ऋण, त्यो तिर्न ज्यामी काम, तैपनि नभएपछि अर्को ऋण काढेर मलेसिया रोजगारीसम्म गएर मात्र टुङ्गिदैन । ऋणमुक्त भएर स्वदेश फर्केपछि फेरि ऋणकै जिन्दगीले निरन्तरता पाउँछ । ‘तर यसपल्ट मसँग आत्मविश्वास छ, गायनमा धेरैको मन जित्न सफल भएको छु’, उनी भन्छन्, ‘अब मलाई धेरै चिन्ता छैन ।’

याे पनि..

‘रियालिटी शाे'काे चमकदमकभित्र छोपिएका बालबालिकाका दारुण कथा

हुलाकका बहिदार बुबा गंगाबहादुर र गृहणी आमा झुकुमाया पनि चर्चित गायक, गायिकासँग छोराले गाइरहेको देखेर दङ्ग छन् । ‘मैले पाएको सानो लोकप्रियतामा उहाँहरूको हर्ष देखेर म थप प्रोत्साहित छु’, विनोदले सुनाए । मिलनसार स्वभावका विनोदले मञ्चमा दिने प्रस्तुतिलाई धेरैले रुचाएका छन् । पछिल्लो समय विभिन्न मेला, महोत्सव र सांगीतिक एवम् सांस्कृतिक कार्यक्रममा प्रस्तुति दिन आयोजकले उनलाई बोलाउने गरेका छन् ।

गीतमा विनोद

२०५० सालमा जन्मेका विनोद बाआमाका तीन सन्तानमध्ये कान्छो छोरा हुन् । सानैदेखि गीतसंगीतमा लगाव भएका उनी कटारीकै श्री जनप्रेमी माविबाट एसएलसी उत्तीर्ण गरी २०६५ सालमा गायक बन्ने सपनासहित काठमाडौं आए । त्यो बेला उनको उमेर १५ वर्ष मात्र थियो ।

काठमाडौंमा कोही आफन्त थिएनन् । त्यसैले काभ्रेको बनेपामा काका चन्द्रबहादुर दनुवारसँग बसेर हिमालय उच्च माविमा प्लस टु पढ्न थाले । एक वर्षजति काकासँग बसेपछि छुट्टै बस्न थालेका उनी प्लस टुपछि बनेपाकै प्रगति प्रभात क्याम्पसमा व्यवस्थापन संकायमा स्तनाक भर्ना भए । क्याम्पस पढ्ने खर्च र गीति एल्बम निकाल्न उनी व्यापारमा पनि लागे । ‘बनेपाबाट पहुँ, तितौरा, छुर्पीलगायत सामान ठेक्कामा ल्याउँथेँ अनि काँधमा बोकेर काठमाडौंका पसल चहार्थें’, उनी सम्झिन्छन्, ‘दिउँसो स्टुडियो धाउँथेँ ।’

बनेपाबाट धाउन दुःख परेपछि विनोदले काठमाडौंमै डेरा लिए । ‘गायक बन्ने सपना थियो नि त’, उनी हाँस्छन् । तर, काठमाडौं उनले सोचेभन्दा धेरै अप्ठेरो साबित भयो ।

तितौरा बेचेर खासै कमाइ त हुँदैनथ्यो । तैपनि केही रकम जम्मा गरे । घरबाट समेत रकम मागेर उनले २०६८ सालमा ‘निर्दोष’ एल्बम ल्याए । ‘धेरैले साह्रै सोझो छस् भन्थे, शहरको माहौलसँग त्यति भिजेको थिइनँ’, उनी भन्छन्, ‘एल्बममा दुई/तीन लाख स्वाहा भयो । पछि पो थाहा भयो, कतिपयले मसँग लाग्नेभन्दा ज्यादा पैसा लिएछन् ।’ सातवटा गीत समावेश उक्त एल्बममा रहेको 'म हुँ निर्दोष' गीत उनकै आफ्नै भोगाइमा आधारित छ ।

उनी ऋणमा परे । एल्बम निकालेपछिका दिन उनले सोचेभन्दा कष्टपूर्ण हुन थाले । गायक बन्ने सपनाले उनलाई के मात्र गराएन ?

‘बा र हजुरबाले भन्नुभएको थियो– ऋण लागोस् तर दिन नलागोस्, जे परे पनि बाबु इमानचाहिँ जोगाउनू,’ विनोद सम्झिन्छन्, ‘त्यसैले ऋण तिर्न मैले ढलानमा सिमन्टी मुछ्ने काम गरेँ, घरको पेन्टिङ गर्दै हिँडेँ, रिक्सामा लेज र कुरमुरे बेचेँ । कीर्तिपुरतिर धाएर दिनभरि धान, गहुँ, मकै बोक्ने काम पनि गरेँ, रत्नपार्कमा कपडासमेत बेचेँ ।’

यति गर्दा पनि एल्बम निकाल्दा लागेको ऋण बीसको उन्नाइस भएन । काठमाडौंको महँगीमा डेराभाडा र रासनपानीमै खर्च भइहाल्थ्यो । त्यसैले गायक बन्ने सपना थाँती राखेर परिवारकाे खुसीका लागि उनले वैदेशिक रोजगारीमा जाने योजना बनाए । विदेश जान पनि पैसै चाहिन्थ्यो । एल्बम निकाल्दा लागेको ऋण तिर्न फेरि अर्को ऋण काढेर २०७१ सालमा उनी मलेसियातिर हानिए ।

त्यहाँ पनि उनलाई भनिएजस्तो काम र सुविधा थिएन । भनेको एउटा थियाे, काम अर्कै पर्‍यो । ‘पारिश्रमिक पनि भनेको भन्दा अत्यन्तै कम थियो’, उनी भन्छन्, ‘तर मसँग विकल्प थिएन । जीएसके कम्पनीमा अटो पार्ट्ससम्बन्धी काम गर्दै बसेँ । दुई वर्षपछि त्यहाँको भाषा सिकेँ, धेरै कुरा थाहा पाउँदै गएँ अनि सजिलो भयो ।’

कलालाई भूगोलले छेक्न सक्दैन । मलेसियामै पनि उनी सांगीतिक कार्यक्रममा भाग लिन्थे । त्यहाँ रहँदा विनोद दुईवटा प्रतियोगितामा पुरस्कृत भए । मलेसियामै सक्रिय चिनियाँ संस्थाले आयोजना गरेको ‘फरेनर आइडल’मा नेपाली गीतको विधामा उनले प्रथम पुरस्कार हात पारे । लगत्तै नेपाली समुदायकै आयोजनामा भएको ‘एकल गायन’ प्रतियोगिताकाे पहिलाे पुरस्कार विनाेदले उम्किन दिएनन् । ‘फेरि मेरो गायक बन्ने सपना जुर्मुरायो’, विनोद भन्छन् ।

मलेसिया बसेको चार वर्षमा उनले ऋण चुक्ता गरिसकेका थिए भने केही रकम बचत पनि गरेका थिए । २०७५ सालमा स्वदेश फर्केका उनी काठमाडौंस्थित रत्नराज्य क्याम्पसमा संगीत र साहित्य पढ्न थाले । दुई महिनालगत्तै क्याम्पसमा सांगीतिक प्रतिस्पर्धा ‘रत्नराज्य आइडल’ भयो । यस्तै मौकाको खोजीमा रहेका विनोदले त्यसमा भाग लिए । कुन्ती मोक्तान, तुलसी पराजुलीलगायत निर्णायक रहेको उक्त प्रतियोगितामा डेढ/दुई सय प्रतिस्पर्धीलाई उछिनेर विनोदले उपाधि जिते । यो उपलब्धिपछि आरआरमा उनका साथीहरू पनि बढे ।

त्यही बेला लोक स्टारको आवेदन खुलेको थियो । लोक स्टारमा भाग लिन उनलाई साथीहरूले सुझाए । अनामनगरस्थित चाहना मिडियामा साथीहरूको हुलसहित आएर विनोदले फर्म भरे । ‘त्यसपछि सपनाको वास्तविक संघर्ष सुरु भयो’, उनी भन्छन् ।

याे पनि..

लोकभाकामार्फत आफ्नै कहानी गाएर प्रतिस्पर्धी र जजलाई रुवाएका पीएन साइँला (भिडियाेसहित)

लोक स्टारमा उनले हिउँचुलीको हिउँको पानी, घुम्ती नेर लेट भयो, नजाऊ है सानु पँधेरीमा, रुमाल धोको छु, आधुनिक गीत जितेर पनि हारमा छुलगायत गाएर दर्शक तथा निर्णायकको मन जितेका थिए ।

प्रतियोगिताको फाइनल कात्तिक २०७६ भयो । विनोद सेकेण्ड रनर अप (थर्ड) भए । तर दुर्भाग्य, चार महिनालगत्तै कोभिड महामारी रोक्न देश लकडाउन गरियो । त्यसपछि तय भएका कार्यक्रमहरूसमेत रद्द भए । विदेश जाने कार्यक्रमहरू रोकिए । अन्य सांगीतिक गतिविधि पनि ठप्प भए ।

विनोदका अनुसार, रियालिटी शोको भोटिङ राउण्ड पुग्दासम्म नै प्रतिस्पर्धीहरूको भारी रकम खर्च भइसकेको हुन्छ । त्यसैले पनि अन्तिममा पछि किन हट्ने, जितियो भने सपना पूरा हुन्छ भन्ने हुटहुटीले भोटिङ राउण्डमा ऋण काढेर पनि खर्च गर्नुपर्ने दबाब आइपर्छ । भन्छन्, ‘यसैले समस्यामा पार्छ । हाम्रो सिजनको विजेता शनि विश्वकर्मा विदेशिनुभयो । हामीमध्ये धेरै थाप्लोमा ऋण बोकेर हिँडिरहेका छौँ ।’

लोक स्टारको मञ्चबाट उनले प्रतिभाशाली गायकको परिचय त पाए, सँगै फेरि एकपल्ट ऋणले थिचिए । तर, अघिल्लो ऋण र पछिल्लो ऋणमा फरक छ । पहिला उनलाई धेरैले चिनेका थिएनन्, काम पनि पाउँदैन थिए । अहिले धेरैले चिनेका छन्, गीत गाउने धेरै काम पाइरहेका छन् । ‘अब विदेश जानुपर्दैन होला’, उनी भन्छन्, ‘मेरो आगामी चिन्ता ऋणभन्दा पनि व्यावसायिक सफलता कसरी प्राप्त गर्ने भन्नेमै हुने छ ।’

संगीतमा भूगोलको भय

सांगीतिक क्षेत्रमा जात र भूगोललाई लिएर विभेद हुने गरेको अनुभव उनले सुनाए । रियालिटी शोमा कुनै निश्चित जात वा समुदाय उल्टिएरै आफ्नो जात वा समुदायको प्रतिस्पर्धीलाई जिताउन लाग्छन् । ‘मेरो हकमा पनि सम्पूर्ण दनुवार जाति एक नभइदिएको भए ऋण तिर्न म वैदेशिक रोजगारीमा हानिइसक्नुपर्थ्यो होला’, विनोद भन्छन्, ‘भोटिङ राउण्डमा पैसाका अगाडि प्रतिभा फिक्का हुन्छ ।’ यसबाहेक प्रतिस्पर्धीकाे स्वभाव पनि महत्त्वपूर्ण हुने उनी बताउँछन् ।

आफूलाई पूर्वको मान्छे भनेर कतिपयले पश्चिमेली गीत गाउन नदिएको तीतो अनुभव पनि विनोदसँग छ । ‘सबैले यसो गरे भनेर म आरोप लगाउँदिनँ तर केहीले पूर्वेली लोकभाका गाउनेलाई पश्चिमेली गीत किन दिनु भनेको सुनेँ ।’

लोक स्टारपछाडि उनले डेढ सयजति गीत गाइसकेका छन् । त्यसअघि आफ्नै एल्बम र अरुका गरी करिब ३० वटा गीत गाएका विनाेदले थुप्रै गीतमा लय भरेका छन् । उनले अन्जु पन्त, मेलिना राई, शान्तिश्री परियार, बनु उप्रेती, बिन्दु परियार, एलिना चौहान, पार्वती कार्कीलगायतसँग स्वर बाँडिसकेका छन् । आगामी दिनमा दिग्गज कलाकारहरूसँग मिलेर काम गर्ने उनको योजना छ ।

'बुबाआमाले नै भन्नुभएको थियो, ऋण लागोस् तर दिन नलागोस् । बिस्तारै ठीक हुँदैछ । परिवारले मलाई साथ दिएको छ’, उनी दृढ सुनिए, 'अब समुद्रमा छिरेपछि मोती लिएरै फर्किने हो । गायनमा स्थापित हुन मलाई सघाउने लोक स्टार टिम, परिवार, साथीभाइ, शुभचिन्तक, समर्थकलाई म धन्यवाद दिन चाहन्छु, आगामी दिनमा पनि तपाईंहरूको साथ, सहयोग र हौसला पाइरहने विश्वाससहित ।'

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत ११, २०७९ ०८:००