प्रचण्ड र अनुराधाविरुद्ध युट्युबरको 'पक्राउ पुर्जी'

A+ A A-

तिहार मानेर काठमाडौं फर्किनुअघि इटहरीस्थित आफ्ना ठूलाबाको घर छिरेँ । कोठामा बसेर ठूलाबा इन्टरनेट टीभी हेर्दै हुनुहुन्थ्याे । मलाई देख्नासाथ उहाँले गुनासो पोखिहाल्नुभाे, ‘होइन यी पत्रकारले समाचार पनि कस्तो हावा-हावा लेख्छन् हौ । यत्तिकै यिनेरले गाली खाने होइन रै’छ ।’

मैले एलसीडी मोनिटर नियालेँ । युट्युबको भिडियो रहेछ । हेडलाइन थियो, ‘प्रचण्डविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी, देशभर हलचल ।’

हेडिङजस्तै चर्को थम्बनेल थियो, ‘भर्खरै प्रचण्डविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी, बाहिरियो नसोचेको कालो कर्तुत ।’ यो भिडियो नेपाली खबर टीभी नामको युट्युब च्यानलमा राखिएको थियो । यो च्यानलमा गएर अन्य भिडियो हेरेँ, सनसनीपूर्ण शीर्षकसहित अन्य थुप्रै भिडियो अपलोड भइसकेको रहेछ ।

रिमोट मागेर मैले ‘वाच हिस्टोरी’ पनि हेरेँ । केही बेरअघि मात्रै ठूलाबाले हेरेको अर्को भिडियोको शीर्षक यस्तो थियो, ‘सन्दीप फस्ने अर्को प्रमाण भेटियो, अनुराधाको रै'छ यस्तो योजना, अनुराधालाई पक्राउ पुर्जी जारी ।’ अनुराधा कोइराला र सन्दीप लामिछानेको फोटो जोडेर थम्बनेल बनाइएको यो भिडियो पहिलो सत्य समाचार नामक च्यानलमा थियो ।

‘युट्युबरले प्रचण्डलाई जारी गराएको पक्राउ पुर्जी’सम्बन्धी भिडियोलगत्तै ठूलाबालाई युट्युबले अर्को यस्तै भिडियो ल्याइदिएको थियो, ‘चुनावलगत्तै ओलीलाई जेल हाल्ने, प्रचण्ड, माधव र देउवाको खुल्ला घोषणा, ३२ अर्ब भ्रष्टाचारको प्रमाण ।’ यो ‘असत्य’ समाचार हाल्ने च्यानलको नाम थियो ‘पहिलो सत्य समाचार’ ।

म छक्क परेँ । महिनौँदेखि मेरा ठूलाबाले यस्तै भिडियो मात्र हेर्नुहुँदो रहेछ ।

त्यसपछि मैले ठूलाबालाई सम्झाएँ- तपाईंले जुन च्यानलका, जेजस्ता भिडियो हेरिरहनुभएकाे छ, युट्युबले त्यस्तै मात्र भिडियो तपाईंको अगाडि ल्याइदिन्छ । र, तपाईंले हेरिरहेको भिडियो सूचनाका लागि भन्दा क्लिक र डलर कमाउन तयार गरिएको हो ।

समाचारमा चाख भएकाले ठूलाबाको अकाउण्टबाट मैले विश्वसनीय मानिएका केही न्युज च्यानलहरू सब्स्क्राइब गरिदिएँ ।

०००

केही दिनअघि भोजपुर बसेर लघुवित्तकर्म गर्ने सुनसरीका मित्र मदन अधिकारीले यस्तै अनुभव शेयर गरेका थिए । गत वर्ष बिदा मनाउन घर जाँदा एमसीसीलाई लिएर बुबाले उनीसँग विवाद गरेका रहेछन् । ‘एमसीसी ठीक होला, नहोला एकातिर छ तर यसबारे बाहिर ल्याइएका सबै कुरा सत्य होइनन्’, उनले यति मात्रै के भनेका थिए, बुबा जंगिएछन्, ‘अमेरिकी सेना काठमाडौं आएर परेड खेल्न थालिसके, केही दिनमै गाउँगाउँ छिरेर छोरीचेली बलात्कार गर्छन्, तँ पिउसोचाहिँ एमसीसीलाई राम्रो भन्छस् ?’

सम्बन्धित समाचार

युट्युबमा उचालिएर युट्युबमै पछारिएका 'भाइरल'हरू

युट्युब हेरेर बुबाले बनाएको गलत धारणा चिर्न मदनले युट्युबकै सहारा लिएछन् । सम्झाएर बुबा मान्नेवाला थिएनन् । त्यसैले उनकाे आईडीबाट मदनले सत्य सूचना हाल्ने खालका युट्युब च्यानल, विश्वसनीय फेसबुक पेज फलो गरिदिएँ । केही महिनापछि फेरि घर आउँदा बुबामा परिवर्तन देखेर मदन छक्क परे । फेरि घर जाँदा उनका बुबा गहन राजनीतिक संवादहरू हेर्न पल्किएका थिए । राजनीतिक कुरा पनि पहिलाभन्दा निकै चेतपूर्ण गर्न थालेका थिए ।

सस्तिँदै गएको स्मार्टफोन र डाटाले इन्टरनेटमा आममानिसको पहुँच बढ्दो छ । आज गाउँ-गाउँमा इन्टरनेट पुगेको छ । एउटा सामान्य मानिसलाई युट्युब वा फेसबुकमा बारम्बार जे देखाइन्छ, सोहीअनुसारको उसले धारणा बनाइरहेको हुन्छ । नेपालमा विश्वसनीय च्यानलभन्दा बढी अरुका दुःख बेच्ने, झैझडा देखाउने, विषय र प्रसंगलाई अतिरञ्जित गर्ने, आतंक सिर्जना गर्ने खालका युट्युबतिर धेरै मानिस अलमलिइरहेको पाइन्छ ।

मेरा ठूलाबा र मदनका बा मात्रै होइन, भर्खरै फेसबुक, युट्युब, टिकटकजस्ता सोसल मिडियामा छिरेका धेरै मानिसहरू मिथ्या सूचनाको सिकार भइरहेका छन् । कतिपय भिडियो हेर्ने हो भने तिनले समाजलाई कुनै सकारात्मक सन्देश नै दिँदैनन् । बरु समाजमा द्वेषको भावना पैदा गराउँछन् । युट्युबमा त्यस्तै भड्किला र अतिरञ्जित सामग्री नै धेरैपटक हेरिएका हुन्छन् ।

खासगरी केकस्ता पेज, च्यानल र अकाउण्टलाई फलो गर्ने भन्ने ज्ञान नहुँदा धेरै मानिसहरू भ्रामक सूचनाकाे भूमरीमा पर्ने गरेका छन् । अर्काे कुरा मानवीय स्वभाव हो, असामान्यजस्तो देखिने कुराले ध्यान तान्ने, अरुका दुःख हेर्न मन लाग्ने ।

सम्बन्धित समाचार

अनि बाटैमा गरिदिन्छन् युट्युबरले फैसला

त्यसैले बुबाआमा वा भर्खरै सोसल मिडिया चलाउन थालेका मान्यजनलाई विश्वासिला विषयवस्तुसम्म पुर्‍याउन छोराछोरीले भूमिका खेल्नुपर्ने देखिन्छ । मेरै ठूलाबाले जस्तै मिथ्या, भड्काउ र उत्तेजित सामग्री हेर्नेहरू कति होलान् ? यसले समाजमा कस्तो असर पारिरहेकाे हाेला ? यतिसम्म कि गलत कुरालाई स्थापित गर्न भोलि समाज नै ध्रुवीकृत हुने जोखिम छ ।

बुबाआमा वा नवप्रयोगकर्तालाई बुझाउनुपर्छ, उनीहरूले जेजस्ता भिडियो वा कन्टेन्ट हेर्ने गरेका छन्- युट्युब, फेसबुक, टिकटकले त्यस्तै सामग्री अगाडि ल्याइदिन्छ । त्यसैले उनीहरूको चासोअनुसारका विश्वसनीय पेज, च्यानल सब्स्क्राइब गर्न सहयोग गरिदिने हो भने भ्रमको खेती फस्टाउन पाउँदैन ।

नेपालमा इन्टरनेटका गलत र आपराधिक गतिविधि नियाल्ने साइबर ब्युरो खासै सशक्त छैन । तालुकदार सरकारी संयन्त्र कमजोर छ भन्दैमा आफ्ना अभिभावक र चिनेजानेका प्रयोगकर्ता समस्यामा जाकिइरहेको नहेरौँ । इन्टरनेटमा आउने मिथ्या सूचनाबाट समाजलाई जोगाउन आ-आफ्नाे ठाउँबाट भूमिका निर्वाह गराैँ ।

सम्बन्धित समाचार

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक १५, २०७९ १०:२७