युट्युबरको अत्याचार, लिए अबोध बालकको हुर्मत

A+ A A-

‘सचिनकाे आमा अब इन्द्रेणी जाँदै, कृष्ण कँडेलले दिने भए न्याय, अब सचिन कोसँग बस्लान् त ?’ अहिले युट्युब ट्रेण्डिङ २ मा रहेको भिडियोको शीर्षक हो यो ।

अब ट्रेण्डिङ ६ तिर ओर्लिएर हेरौँ, ‘सचिन परियारको आमाले बोलेको झुट हो भन्दै सचिनको बुवा मिडियामा, कान्छी आमा किन एक्कासि काठमाडौं ?’

१० वर्षे बालक सचिन परियारसँग सम्बन्धित भिडियो यतिमै सीमित छैनन् । उनको हुर्मत लिने खालका भिडियोले अहिले युट्युबको ट्रेण्डिङ सेक्सन कब्जा गरेका छन् ।

‘यो भिडियो हेर्दा कसको मन रुँदैन होला/दिदीले सुनाइन् सुरुदेखिको मनै छुने कथा, हेर्नुहोस् आँसु आउँनेछ,’ ट्रेण्डिङ ८ ।

ट्रेण्डिङ ९, ‘सचिनबारे पहिलोपटक कृष्ण कँडेल बोले, सचिनको पढाइबारे बोल्दा रिसले आगो बने, अब के हुन्छ सचिनको भविष्य ?’

‘इन्द्रेणीमा सचिनकी आमा सँगसँगै बोल्न मानेनन् तेजेन्द्र– आखिर किन ? कृष्ण कँडेलले साफसँग झपारे’, योचाहिँ ट्रेण्डिङ १२ को ।

ट्रेण्डिङ नम्बर २५, ‘सचिन पढ्ने स्कुलमा पुग्दा बाउको झुटको पर्दाफास, स्कुलको बेइज्जत गरेको भन्दै प्रिन्सिपल आक्रोशित ।’

०००

अब सचिन परियारको परिवारबारे बाहिर आउन सायदै केही बाँकी छ । उनकी आमा, सौतेनी आमा, बहिनी, साथी, दिदी, बालसँगाती सबै छरपस्ट भइसके । दुई दिनअघि मात्रै सचिनका ‘हजुरबा र हजुरआमा पहिलोपटक रुँदै मिडियामा’ आइसकेका छन् । त्यसबाहेक आमा र बाउबीच राति के भयो, के भएन आदि इत्यादिबारे संवाद भिडियोमा छँदैछ ।

गुल्मीका बालक सचिन सामाजिक सञ्जालको अन्तर्वार्ताकै कारण चर्चामा आएका हुन् । लोकसंगीतबारे कार्यक्रम इन्द्रेणीमा कृष्ण कँडेलले स्थान दिएपछि उनी थप चर्चित बनेका थिए । खासगरी टिकटकमा उनका थुप्रै भिडियो बनेका छन् । उनले गीतसमेत गाएका छन् । अभिभावको आर्थिक स्थिति कमजोर भएकाले स्कुल जान नपाएका उनलाई इन्द्रेणीका सञ्चालक कँडेलले नै विद्यालय भर्ना गरिदिएका छन् । तर, अहिले उनकी आमा र बुवाबीचको लफडालाई लिएर युट्युबरले सचिनलाई क्यामेराको फ्रेमबाट उम्किन दिएका छैनन् ।

बोल्न नलजाउने, आकर्षक तरिकाले झट्टै जवाफ दिने, गीतसमेत गाइसकेका यी बालकको पारिवारिक कलहतिर तेर्सिएको युट्युबे क्यामेराका बटन त्यति सजिलै अफ हुने छाँटकाँट देखिँदैन । जति बढी भ्युज आयो उति बढी डलरमा आम्दानी हुन्छ । विषयवस्तुलाई सनसनीपूर्ण बनाएर ‘भ्युज’ र आम्दानी बढाउने युट्युबहरुको प्रवृत्ति छ ।

सचिनकी आमा सरिताले छोडेर गएको र बुवाले अर्की श्रीमती ल्याएको विषयमा अहिले युट्युबरले धमाधम भिडियो बनाइरहेका छन् । धेरैजसो भिडियोमा बालक सचिन, उनकी बहिनी सोनिया (पुतली) र सचिनकी कान्छीआमातिरको काखेबालकलाई देखाइएको छ । बालबालिकालाई क्यामेरा फ्रेममा राखेर तयार गरिएको भिडियोमै सचिनका बुवा तेजेन्द्र र कान्छिआमाबीचको अस्वभाविक संवाददेखि झगडासम्म देखाइएको छ । बालबालिकाको अगाडि दोहोरी साँझमा तेजेन्द्रको मस्तीदेखि परस्त्री गमनसम्मका चर्चा छन् ।

बिस्मातको कुरा के भने, यस्तै भिडियोका कारण बालक सचिन स्कुल जान पाएका छैनन् । सरकारको निर्णयअनुसार गत सोमबारदेखि शहरी क्षेत्रका विद्यालय बन्द भएका हुन् । तर,काठमाडाैं पिङ्गलास्थानस्थित हिमाली बोर्डिङमा पढ्ने सचिन अप्रिल महिना लागेदेखि स्कुल गएका छैनन् । बुवा तेजेन्द्रको दाबीअनुसार सचिनको स्कुल एक साताका लागि बिदा थियो । तर, हिमाली बोर्डिङका प्रिन्सिपल नेत्रप्रसाद उपाध्याय सोमबार अघिसम्म स्कुल लागेको बरु सचिनलाई उनकै अभिभावकले नपठाएको बताउँछन् । सम्भवतः सचिन डलर खेतीमा ‘मलजल’का रूपमा प्रयोग भइरहेका छन् ।

‘सचिन परियारको बुवा र कान्छी श्रीमतीबीच फेरि यस्तो । सचिन आफ्नै आमा भेट्न चाहन्छन्’, यो शीर्षकको भिडियोमा सचिनका बुवा तेजेन्द्र र उनकी कान्छी श्रीमतीबीच झगडा देखाइएको छ, जहाँ सचिन र उनकी बहिनी टुलुटुलु हेरेर बसेका देखिन्छन् ।

‘सचिनको पहिलो मागनिर्देशक भनेको उसका अभिभावक हुन् । कुन बेला कला देखाउने, कुन बेला स्कुल पठाउने भन्ने कुरामा अभिभावक सचेत हुनुपर्ने हो’, उपाध्याय भन्छन्, ‘बच्चा कति दबाबमा छ, के चाहन्छ भन्ने कुराको हेक्का नराखी, स्कुल नै नपठाएर मिडियामा लैजाँदा उसको भविष्य बिग्रन सक्छ ।’

ट्विटर र विभिन्न लेखमार्फत अभिभावकलाई बालबालिकासम्बन्धी महत्त्वपूर्ण टिप्सहरू दिँदै आएका मेदिन लामिछाने खुमलटारस्थित युलेन्स स्कुलका प्रिन्सिपल हुन् । उनले पनि युट्युबमा सचिनबारे भिडियो हेरे । उनका अनुसार अहिले सचिन र उनका भाइबहिनीमाथि एकखाले अत्याचार भइरहेको छ । ‘बालबालिकाको भविष्य आर्थिक पाटोसँग मात्र जोडिएको हुँदैन । सामाजिक, संवेगात्मक र बौद्धिक पाटा हुन्छन् । तर, आर्थिक पाटोलाई मात्रै केन्द्र मानेर भिडियोहरू बनाइँदा बालबालिकाको संवेगात्मक विकासमा ठूलो अन्याय भइरहेको छ’, उनले भने ।

जुन विषयमाथि भिडियो बनाइएको छ, अभिभावकको जुन खाले प्रस्तुति छ, त्यसले बच्चामा नकारात्मक असर पार्ने उनको भनाइ छ । भन्छन्, ‘इमोसन नै कमजोर भयो भने जीवनको प्रचण्ड चरणमा ऊ डिप्रेसनमा जान सक्छ । अहिले पो उसलाई केही थाहा छैन तर जब उसले समाज बुझ्दै जान्छ अनि उसलाई गाह्रो हुन्छ ।’

गत शुक्रबार गायक बद्री पंगेनीले फेसबुकमा पोस्ट शेयर गर्दै युट्युबरले अभिभावकबीचको अस्वभाविक संवादमा सचिन र उनका भाइबहिनीलाई राखेर भिडियो बनाएकोमा असन्तुष्टि पोखे ।

फेसबुक स्टाटसमार्फत उनले अपिल गरेका छन्, ‘प्रिय युट्युबर मित्रहरू, बालकलाकार सचिन परियारको बाबाआमासँग अन्तर्वार्ता लिँदैगर्दा तपाईंहरूले सचिन र उनको भाइबहिनीलाई सँगै नराख्दा के हुन्छ ? अन्तर्वार्तामा सचिनको बाबाआमाको अस्वभाविक संवाद त्यहाँ प्रयोग भएका शब्द र भावहरूले ती बाल मस्तिष्कमा कस्तो असर पर्छ ? यति विचार त पुर्‍याइदिनुस् न प्लिज् !’

सचिनलाई विद्यालय भर्ना गरिदिएका इन्द्रेणी कार्यक्रम सञ्चालक कृष्ण कँडेलले पनि एउटा भिडियोमा युट्युबरलाई सचिन र उसका भाइबहिनीको भविष्यमा खेलवाड नगर्न आग्रह गरेका छन् । ‘पत्रकारिताको एउटा आचारसंहिता हुन्छ । तपाईंहरू पत्रकारिता गर्नोस्’, एउटा भिडियोमा उनले युट्युबरलाई सुझाएका छन्, ‘सचिनको बाउलाई विषय नबनाउनोस्, त्यो बालकलाई राम्रोसित पढ्न दिनोस् ।’

२९ भदौ २०४८ मा संयुक्त राष्ट्रसंघीय बालअधिकार महासन्धि (युएनसीआरसी) अनुमोदन गरेकाले नेपाल यसको पक्षराष्ट्र हो । महासन्धिमा पत्रकार एवम् सञ्चारकर्मीसँग सम्बन्धित बुँदाहरू छन् । गोपनीयताको हक धारा १६ मा समावेश गरिएको छ, जुन महत्त्वपूर्ण अधिकारमध्ये एक मानिन्छ । यसमा प्रष्ट भनिएको छ, ‘कुनै पनि बालबालिकालाई उसको व्यक्तिगत, पारिवारिक, घरेलु वा पत्राचार, वा यस्तै अन्य विषयमा गैरकानुनी वा मनपरी तरिकाले हस्तक्षेप गर्न पाइँदैन, साथै उनीहरूको सम्मानमा चोट पुर्‍याउन पाइँदैन ।’

तर अहिले युट्युबमा भाइरल भिडियोहरूमा जेजति कुरा देखाइएको छ ती सबै नितान्त व्यक्तिगत, पारिवारिक मात्र छैनन्, बालकको हुर्मत लिनेसम्मका दृश्य छन् ।

यसबारे सम्बन्धित निकाय किन मुकदर्शक ?

राष्ट्रिय बाल अधिकार परिषद्का कार्यकारी निर्देशक मिलनराज धरेलले यसबारे आवश्यक कारबाही गरिने बताए । ‘केही साथीले मलाई मौखिकरूपमा जानकारी पनि गराउनुभएको छ’, उनले शिलापत्रसँग भने, ‘मैले पनि भिडियो हेरेँ, जहाँ बालबालिकामाथि दुर्व्यवहार र एक किसिमको अत्याचार भएको प्रष्ट छ ।’

तर, उनले गर्ने भनेको कारबाही भिडियो बनाउनेलाई बोलाएर सोधपुछ गर्नेसम्म मात्र हो । योभन्दा बढी कारबाही गर्न परिषद्ले पनि सक्दैन । किनकि, बालबालिकामाथि हुने यसखाले अन्यायलाई सम्बोधन गर्ने छुट्टै कानुन नभएको धरेल बताउँछन् । ‘हामीले धेरै गर्ने भनेको भिडियो हाल्नेलाई बोलाएर सोधपुछ गर्ने, यस्तो भिडियो हाल्दा बालबालिकामा पर्ने असरबारे बताइदिने वा प्रेस काउन्सिललाई जानकारी गराउने हो’, उनले भने ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख ८, २०७८ १८:२१