अभिभावकलाई मेदिन लामिछानेका ट्विट टिप्स

A+ A A-

केटाकेटीलाई विद्यालय र घरमा हामी कसरी ‘ट्रिट’ गरिरहेका छौँ ? विद्यालयमा अन्तर्क्रियात्मक सिकाइ रोकिएका बेला अभिभावकको भूमिका कस्तो हुनुपर्छ ? हामी के कुरा कसरी सिकाइरहेका छौँ ?

आजको सन्दर्भमा बालबालिकाको मनोविज्ञान र वृत्तिविकासमा यी प्रश्नका जवाफले ठूलो अर्थ राख्छ । खासगरी ट्विटरमा यस्तै प्रश्न, तिनका जवाफ, सुझाव र विभिन्न अध्ययनका निचोडलाई सारांशमा प्रस्तुत गर्दै आएका छन् मेदिन लामिछाने ।

कोभिड–१९ को प्रसार रोक्न ११ चैतदेखि सरकारले लकडाउन गरेयता उनले केटाकेटीका सन्दर्भमा अभिभावकलक्षित थुप्रै ट्वीट गरिसकेका छन् । त्यसअघि अखबार र अनलाइनमा शिक्षण सिकाइ, बालबालिकाका विषयमा लेख लेख्ने गरेका उनी ट्वीटरमा खासै सक्रिय थिएनन् । हिजोआज भने उनी दैनिक ट्वीट गर्दै अभिभावका लागि मननयोग्य सुझाव र तथ्यहरू पस्किइरहेका हुन्छन् ।

केटाकेटीका सन्दर्भमा उनका ट्वीट चोटिला, घतलाग्दा हुन्छन् । ७ अक्टोबरमा उनले नानी–बाबु र आमाबाबुको सम्बन्ध बिगार्ने व्यवहार शीर्षकमा एक ट्वीट गरेका थिए:

त्रास : खुट्टा भाँच्न मन लागेको छ र खेलेको त्यहाँ ?
माग : तिमीले जाँचमा ए प्लस ल्याउनैपर्छ ।
ग्लानिबोध : यत्रो खर्च गरेको थिएँ, खोलामै बगाइदियो ।
दण्डात्मक परिणाम : यो काम गरेनौ भने कोठामा थुनिदिन्छु ।
यिनीहरूलाई टाढै राखौँ

लामिछानेको यो ट्वीट चित्त बुझेर परराष्ट्रमन्त्री प्रदीपकुमार ज्ञवालीले रिट्विट गरे, ‘कति राम्रा सुझावहरू’ ।

ज्ञवाली मात्र होइन, उनका ट्वीट मन पराउने र रिट्वीट गर्नेहरू थुप्रै छन् । समाधानका लागि पहल नगरे पनि नीति निर्माण तहमा रहेका कतिपय पदाधिकारीसमेत उनले औँल्याएका नानीबाबुका समस्याबारे ट्विट रिट्विट गरिरहेका हुन्छन् ।

नानीबाबु र आमाबाबुको सम्बन्ध बिगार्ने थप व्यवहार :

इन्कार : म फर्केर न आउन्जेल यहीँ बसेर पढिरहने । दायाँ-बायाँ नजाने ।
लज्जा : के बोलेको यस्तो ? हामी त यस्तो बोल्दैनौँ ।
धम्की : यो काम गरेनौ भने खाजा खान पाउँदैनौ ।
इन्कार, लज्जा, धम्कीले संवादहीनताको अवस्था सिर्जना गर्छ ।

मेदिन लामिछाने खुमलटारस्थित युलेन्स स्कुलका प्रिन्सिपल हुन् । उनी ३३ वर्षदेखि स्कुले विद्यार्थीका माझमा छन् । १६ वर्ष कक्षा कोठाभित्र पढाएको अनुभव छ उनीसँग । विगत १६ वर्षदेखि भने लामिछाने युलेन्स स्कुलको नेतृत्व तहमा रहेर काम गरिरहेका छन् ।

सन् १९९६ मा त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट शिक्षाशास्त्रमा मास्टर्स गरेका लामिछानेले न्यूयोर्कको बैंकस्ट्रिट ग्र्याजुएट स्कुल अफ एजुकेसनबाट एजुकेसन लिडरसिपमा पनि मास्टर्स गरेका छन्।

लकडाउन भएपछि विद्यालयमा सिकाइ रोकियो । यस्तो अवस्थामा अभिभावकले आफ्ना बच्चाको सिकाइलाई कसरी निरन्तरता दिन सक्छन् ? उनले अभिभावकलाई लक्षित गरी ट्विट गर्दै आएका छन्

'यसका लागि ट्विटरलाई नै प्लेटफर्म किन बनाउनु भयो त ?'

जवाफमा उनी भन्छन्, ‘ट्विटरमा अलिक एकेडेमिक व्यक्तिहरू हुन्छन्, प्रसारमा सहयोग पुग्छ, छिटो प्रभाव पर्छ । नीतिगत कुराहरू पनि छिटोभन्दा छिटो सम्बन्धित पदाधिकारीसम्म पुग्ने हुनाले म ट्विटरतिर तानिएँ ।’

शुक्रबार उनले ट्वीट गरेका थिए:

हामी केही अभिभावक नानी–बाबुले काम बिगार्दा परिणाम (Consequence) भोग्न लगाउँछौँ भने केहीले ’किन काम बिग्रियो’ भनेर समस्याको चुरो पत्ता लगाएर समाधान गर्न लगाउँछौँ । परिणाम भोग्न लगाइयो भने हामी औसत अभिभाक । समस्याको चुरो पत्ता लगाएर हल गर्न लगाइयो भने बुुद्धिमान । के बन्ने ?आफैँ सोचौँ ।

'त्यसो भए नेपालको सन्दर्भमा कस्ता अभिभावक बढी छन्, औसत वा बुद्धिमान ?'

लामिछाने भन्छन्, ‘हामी आफूअनुसार बच्चाहरूलाई चलाउन खोज्छौँ । आफूले भनेको मानोस्, आफूले भनेको ठाउँमा मात्र जाओस् । बच्चालाई अकाउन्टेबल, रेस्पोन्सिबल बनाउनेभन्दा पनि आफ्ना कुरा लाद्न खोज्छौँ, यस अर्थमा औसत अभिभावक ज्यादा छन् ।’

उनका अनुसार नानीबाबु हुर्काउँदा हामी अरुको नक्कल गर्न खोज्छौँ । ‘फलानाले यसो गर्‍यो, हामी पनि त्यही गरौँ । छिमेकीले यसो गर्‍र्यो, हामी पनि त्यसै गरौँ ।’ यसले समस्या ल्याउँछ ।

'के गर्ने त ?'

अभिभावकले आफू हुर्केजसरी आफ्ना सन्तानलाई हुर्काउन खोज्नु हुँदैन । मानौँ, बुबाआमा जसरी हुर्किए, छोराछोरीलाई त्यसरी नै हुर्काउन खोजियो भने आफ्नो समयका लागि ती बच्चा कसरी तयार हुन सक्छन् ? त्यसैले उनीहरूलाई आफ्नो समयका लागि तयार हुने गरी हुर्काउनुपर्छ, स्कुलिङ दिनुपर्छ । हुर्काइमा नक्कल होइन, अद्वितीयपन (Uniqueness) खोजौँ । नानीबाबुलाई अद्वितीय बनाउने उनीहरूको अद्वितीय हुर्काइले हो’, उनी भन्छन् ।

‘कुनै पनि नानीबाबुले गर्भबाट असल र खराब व्यवहार सिकेर र थाहा पाएर जन्मेका हुँदैनन् । उनीहरूले हाम्रो, आफ्नो परिवारका सदस्य र आफ्नो वरिपरिका मान्छेको व्यवहार देखेर सिक्ने हो । हामीले उनीहरूबाट जस्तो व्यवहार चाहेको हो पहिला त्यस्तै व्यवहार गरेर देखाऔँ । अनि उनीहरूले त्यही सिक्छन् ।’

‘कोरोनाकालमा बालकालिकाबारे अभिभावकले ध्यान दिनुपर्ने खास कुरा के हो ?’

सिकाइका लागि विद्यालयमा शिक्षक र विद्यार्थीबीचको अन्तर्क्रियाभन्दा उत्तम विधि अरु हुँदैन । तर, अहिले कोरोनाले गर्दा जमघट हुन नसक्ने स्थिति छ । त्यसैले अनलाइन सिकाइलाई महत्त्वपूर्ण विकल्पका रूपमा हेरिएको छ । तर, यहाँनेर अभिभावक चनाखो नभए अनलाइन सिकाइको कुनै अर्थ रहने छैन, बरु यसले बालबालिकालाई झन् पछाडि पार्न सक्छ ।

विषयवस्तु मात्र सिक्नका लागि विद्यालय जानै पर्दैन । सूचना तथा संग्रह त गूगल वा यस्तै माध्यमबाट प्राप्त गर्न सकिन्छ । विद्यार्थीलाई अवधारणा सिकाउने हो भने यसका लागि अन्तर्क्रिया हुनैपर्छ, जुन अनलाइनबाट सम्भव छैन । फेरि अनलाइन क्लास चलिरहेका बेला १५/२० प्रतिशत बच्चा चुप लागेर बस्छन् । यसको अर्थ उनीहरूले कुरा नबुझेका पनि हुन सक्छन् । सबै बालबालिकाको क्षमता एउटै हुँदैन पनि । त्यसैले अभिभावकको भूमिका यहाँनेर झन् महत्त्वपूर्ण छ ।

सिकाइ विद्यालय, कक्षाकोठा र पाठ्यपुस्तकमै सीमित हुन्छ भनेर अभिभावकले सोच्न हुँदैन । आधा समस्या त यसै समाधान हुन्छ जब अभिभावकले यो कुरा बुझ्नुहुन्छ कि केटाकेटीको अर्को विद्यालय घर पनि हो, र हामी शिक्षक हौँ । १ देखि ३ कक्षासम्मका नानीबाबुलाई घरमै पढ्न सिकाउनुपर्छ ।

सिक्नका लागि विद्यालय र शिक्षक नै चाहिन्छ भन्ने छैन । अनलाइन क्लासमा कुरा नबुझेका नानीबाबुका अभिभावले उनीहरूलाई सिकाउनुपर्छ । किनकि, नानीबाबुसँग अन्तर्क्रिया अभिभावककै भइरहेको हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, कात्तिक २, २०७७ १२:४८