भारतीय खाद्यन्न नीतिकाे प्रभाव : आयात आधा घट्यो, निर्यात २७ गुणाले बढ्यो

A+ A A-

आयातित खाद्यन्नसँग तुलना गर्ने हो भने नेपालको खाद्यन्न परनिर्भरतको घटेको छ । भन्सार विभागले जारी गरेको तथ्यांकले साउन र भदौमा खाद्यन्नको आयात परिमाणगत रुपमा आधाभन्दा बढीले घटेको छ ।

परिमाणगतरुपमा ५३ प्रतिशतले घटेको छ भने आयत गरिएको मूल्यको हिसाबले ४२ प्रतिशतले घटेको छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ३४ करोड केजी बढीको खाद्यन्न आयात भएकोमा अहिले १६ करोड बराबरको रहेको छ । त्यस्तै गत वर्ष यही समयमा साढे १२ अर्ब रुपैयाँ बढीको आयात भएकोमा अहिले घटेर साढे सात अर्बमा सिमित रहेको छ ।

गत वर्ष नेपालले गहुँ, राइ, जौ, मकै, धान/चामल, जुनेलो, फापर तथा कोदो गरी साढे ३४ करोड केजी अन्न दुई महिनामा आयात गरेकोमा अहिले १६ करोड केजी आयात गरेको छ ।

आयतित यस्तो सामानको लागत मूल्य भने बढेको देखिएको छ । परिमाणगत रुपमा ५३ प्रतिशले आयात घटे पनि रकमका हिसाबले भने ४२ प्रतिशतले घटेको छ ।

गहुँको आयात ३ करोड, मकैको ४ करोड र धान/चामलको आयात करिब १० करोड केजीले घटेको छ ।

यस्तो छ परिमाणगत आयातको स्थिति

खाद्यन्नको नाम	२०७८/७९	२०७९/८०	घटेको परिमाण
गहुँ	३ करोड ३६ लाख केजी	२ करोड ९४ हजार केजी	३ करोड ३३ लाख केजी
जौ	१ लाख ८३ हजार केजी	१ लाख २१ हजार केजी	६२ हजार केजी
मकै	११ करोड १६ लाख केजी	६ करोड ३३ लाख केजी	४ करोड ८२ लाख केजी
धान/चामल	१९ करोड ६२ लाख केजी	९ करोड ७५ लाख केजी	९ करोड ७६ लाख केजी
कोदो/फापर	४३ लाख ९६ हजार केजी	४० लाख ४७ हजार केजी	३ लाख ४८ हजार केजी

यस्तोछ रकमगत आयातको स्थिति

खाद्यन्नको नाम	२०७८/७९	२०७९/८०	घटेको रकम
गहुँ	१ अर्ब ३ करोड रुपैयाँ	९८ करोड ९९ लाख रुपैयाँ	१ अर्ब २ करोड रुपैयाँ
जौ	७५ लाख रुपैयाँ	५२ लाख रुपैयाँ	२३ लाख रुपैयाँ
मकै	३ अर्ब ७६ करोड रुपैयाँ	२ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ	१ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ
धान/चामल	७ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँ	४ अर्ब ८९ करोड रुपैयाँ	३ अर्ब ७ करोड रुपैयाँ
कोदो/फापर	१४ करोड ७४ लाख रुपैयाँ	१४ करोड ९ लाख रुपैयाँ	६५ लाख रुपैयाँ

कसरी घट्यो?
सरकारी अधिकारी र उद्योगी व्यापारीको दुबैको बुझाइ नेपालको खाद्यन्नको उत्पादन वृद्धि भएको कारण आयात घटेको भने होइन । सरकारी अधिकारी तथा विज्ञहरूका अनुसार अझै पनि खाद्यन्न आयातको परिणाम यथार्थ देखिएको छैन । खाद्यन्न आयातको नाममा रकम पठाइने र त्यस्तो आयात परिमाण देखाइने आशंका गरिएको छ ।

यसका बाबजुत भारतले खाद्यन्न निर्यातमा गरेको निरुत्साहनको प्रभाव पनि देखिएको विज्ञहरूको भनाइ रहेको छ । पूर्व वाणिज्य सचिव चन्द्र घिमिरे भारतले खाद्यन्न निर्यातमा लगाएको प्रभावको कारण यस्तो कमी देखिएको बताउँछन् ।

उनले देखाएका ६ कारण यस्ता छन्

१ भारतले खाद्यन्न निर्यातमा लगाम लगायो त्यसको सोझो प्रभाव नेपाललाई पर्‍यो।

२. उत्पादन क्षमता र मार्केट सप्लाईमा कमि आएको कारण।

३. ठूला देशहरू र उत्पादन गर्ने देशले स्टोरेज क्षमता बढाएर स्टोर बढी गरेका छन् त्यसको प्रभाव पर्‍यो।

४. विश्वभर मन्दीको प्रभाव तथा रुस-युक्रेन युद्धको प्रभाव देखिएको छ ।

५. नेपालले संकुचनकारी नीति अवलम्वन गरेका कारण लगानी अभावमा आयात कम भएको छ ।

६ . खाद्यन्न उपभोगको क्षमतासमेत घटेको छ

निर्यात बढ्यो

नेपालबाट खाद्यन्नको निर्यात प्रतिशतको आधारमा उल्लेख्य बढेको देखिएको छ । गत वर्ष २ महिनामा ३२ हजार रुपैयाँकाे वस्तु मात्रै निर्यात भएकोमा यो वर्ष ८ लाख ५६ हजार रुपैयाँको निर्यात भएको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असोज ९, २०७९ २१:४३