जलवायु परिवर्तनबाट प्रभावित हेलम्बु गाउँपालिकाले अन्तर्राष्ट्रिय निकायमा न्याय माग्ने

जलवायु परिवर्तनबाट प्रभावित हेलम्बु गाउँपालिकाले अन्तर्राष्ट्रिय निकायमा न्याय माग्ने

A+ A A-

कुनै बेला हेलम्बु र स्याउ पर्यायवाचकजस्ता थिए । तर, अहिले हेलम्बुका स्याउ एकादेशको कथा भएको छ । सिन्धुपाल्चोकको हेलम्बु गाउँपालिका अध्यक्ष निमा ग्याल्जेन ह्याल्मो ३०-३५ वर्षअघिसम्म हेलम्बुमा स्याउ लटरम्म फल्थ्यो । ‘प्रख्यात स्याउको अहिले यहाँ नामनिसाना छैन,’ उनी भन्छन् ।

निमाकाअनुसार स्याउ फल्न छोडेको हेलम्बुका थुप्रै उच्च भागमा चौँरी पाल्ने कृषकको संख्यासमेत घटिरहेको छ । गत सालको वर्षायाममा त यो क्षेत्रमा बाढीले उदण्ड मच्चायो । हेलम्बुको हिमाली क्षेत्रमा गेग्रान बगेर मेलम्ची नदी थुनिएपछि फुट्दा भीषण बाढी आएको थियो । जसबाट मेलम्ची बजार डुबेर थुप्रै विस्थापित भएका थिए ।

हेलम्बुले यस्तो नियति ब्यहोर्नुमा जलवायु परिवर्तनको असर रहेको भन्दै गाउँपालिकाले यो वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा ‘जलवायु न्याय’ नामक अवधारणा नै ल्याएको छ । जलवायु परिवर्तन हुनुमा हेलम्बुवासीको हात नरहेपनि यहाँका बासिन्दा यसबाट सबैभन्दा धेरै प्रभावित भएको गाउँपालिका अध्यक्ष निमाको भनाइ छ ।

‘तापमान बढ्नुमा हाम्रो दोष के थियो र आज हामीले सजाय भोगिरहेका छौं,’ उनी भन्छन्, ‘ठूला देशका अन्धाधुन्ध विकासका कारण हिमाली भेगका हामीले दु:ख पाइरहेका छौँ । त्यसैले हामीजस्ताले न्याय पाउनुपर्छ भनेर यसपालि नीति तथा कार्यक्रम ल्याएका छौँ ।’

जलवायु प्रकोपबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित बनेकाले यसको भर्पाइ स्वरुप बाह्य निकायको वित्तीय सहयोग लिने गाउँपालिकाको नीति छ । ‘यसका लागि हामी संघीय सरकारमार्फत सहयोग आओस् भन्ने चाहन्छौँ,’ अध्यक्ष निमा भन्छन् । आफ्नो नीति कर्यान्वयनका लागि चाँडै संघीय सरकारसँग लिएर जाने गाउँपालिकाको तयारी छ ।

हेलम्बु गाउँपालिकाकाे नीति तथा कार्यक्रम ।

सन् २०२१ मा जर्मनीमा ठूलो बाढीपहिरो जाँदा जलवायु परिवर्तनलाई कारण मानिएको थियो । त्यसपछि जर्मन सरकारले बाढी प्रभावित क्षेत्रका लागि ३० बिलियन युरो सहयोग गरेको थियो । ‘तर हेलम्बुले गत सालको त्यत्रो प्रकोपमा पनि केन्द्रीय सरकारबाट उल्लेखनीय सहयोग पाएन,’ गाउँपालिका अध्यक्ष निमा गुनासो गर्छन्, ‘जलवायु परिवर्तनका नाममा सरकारलाई दातृ निकायबाट बजेट आउँछ । तर, हामीजस्ता प्रभावितलाई केही नहुने भएपछि हामीले नीति कार्यक्रममा राखेका हौँ ।’

हेलम्बुमा गत साल गएको बाढी पनि जलवायु परिवर्तनलाई कारण मानिएको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय एकीकृत पर्वतीय विकास केन्द्र (इसिमोड) नेपालको अध्ययनले मेलम्चीमा अनपेक्षित बाढी आउनुमा धेरै कारणमध्ये जलवायु परिवर्तन पनि एक रहेको उल्लेख छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असार १७, २०७९ १४:५९