'अजासु' अर्थमन्त्री, अनियन्त्रित अर्थतन्‍त्र

A+ A A-

२१ कात्तिकमा एक सार्वजनिक कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मालाई भने, 'हाम्रो अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मा निकै मिहिनेती हुनुहुन्छ, उहाँले अर्थतन्त्र पहिलेको भन्दा पनि सुधार गर्नुहुनेछ ।' देउवालाई अर्थमन्त्रीमाथि विश्वास थियो ।

अहिले अर्थतन्त्रको आन्तरिक तथा बाह्‍य सूचकहरू एकपछि अर्को गरी कमजोर बन्दै गएका छन् । अवस्था यस्तोसम्म बनेकाे छ कि एकातर्फ सुधारका लागि काम गर्‍याे भने अर्कोतर्फको सुधारमा नकारात्मक प्रभाव पर्ने देखिएको छ ।

विदेशी विनियम सञ्चितिको स्थिति १० वर्ष यताकै कमजोर अवस्था ७.२ महिनालाई पुग्ने पुगेको छ । मूल्य वृद्धिदर अपेक्षाभन्दा बढी देखिएको छ । राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरूलाई मूल्य वृद्धिदर नियन्त्रण बाहिर जान सक्ने खतरा देखिरहेका छन् ।

आयात कडाइ गर्दा मूल्य वृद्धिदरमा थप चाप पर्ने देखिएको छ । आयातमा कडाइ नगरिए विदेशी मुद्रा सञ्चिति थप कम बन्ने अवस्था पुगेकाे छ । सरकारले आफ्नो खर्चको लागि उठाउनुपर्ने ऋण अहिलेसम्म उठाउन सकेको छैन । ऋण उठाउँदा बजारमा तरलतामा थप समस्या आउँछ, अहिले ऋण नउठाएपछि काम गरेर पनि रकम दिन नसक्ने अवस्था आउन सक्छ ।

यस्तो अवस्थामा अर्थविद्, निजीक्षेत्र तथा कतिपय कर्मचारीहरूले अर्थमन्त्रीको नाममा उपमा राखिदिएका छन् । 'अजासु' अर्थमन्त्री, अर्थ रहेछ 'अति जान्ने सुन्‍ने' । उनीहरूको आरोप छ- सबै कुरा आफैँ जानेको जस्तो गर्ने तर सुधारका लागि आवश्यक कदम नचाल्ने देखिएका छन् अर्थमन्त्री शर्मा ।

१४ कात्तिकमा अर्थमन्त्री शर्माले अर्थ मन्त्रालयमा नै आयोजना गरेको एक कार्यक्रममा भनेका थिए, 'म अर्थशास्त्रको कुनै विज्ञ, कुनै विश्व विद्यालयमा अध्ययन गरेर आएको पनि होइन । तर, समस्या कहाँ छ भन्ने कुरा म पहिचान गर्न सक्छु ।'

उनको कुराले समस्या पहिचान गरेर पनि समाधान गर्न विज्ञताको अभाव भएको संकेत गर्छ । तर, यस विषयमा अर्थमन्त्री शर्माले कसरी छलफल र परामर्श चलाएनन् । विज्ञहररू यस विषयमा अर्थमन्त्रीको चासो नभएको तर्क गर्छन् ।

'अर्थमन्त्रीज्यू नाचगानमा धेरै रमाएजस्तो देखिन्छ । तर, अहिलेको अर्थतन्त्रमा देखिएका समस्याको विषयमा भने त्यति गम्भीरता देखिएन,' एक पूर्वअर्थसचिवले नाम नलेख्ने सर्तमा भने, 'उहाँले विज्ञ होइन भन्नु नै भएको छ । आफ्नो विज्ञता नभएर पनि धेरै अर्थमन्त्रीले मन्त्रालय चलाएका छन् । त्यस्तो अवस्थामा विज्ञहरू, पूर्वअर्थमन्त्री, पूर्वसचिवहरूसँग परामर्श गरेर तत्काल निर्णय लिनुपर्ने हो । यति कुरा त राजनीति गरेर आएको मान्छेलाई थाहा नै हुनुपर्ने हो नि ।'

पछिल्लो समयमा पूर्वअर्थमन्त्री सुरेन्द्र पाण्डेले अर्थमन्त्री शर्मालाई आलोचना गर्दै भन्ने गरेका छन् 'उहाँलाई प्रतिशत र गुणाको समेत जानकारी छैन, अनि अर्थतन्त्र कसरी राम्रो हुन सक्छ ? पाण्डे र शर्माको १३ मंसिरमा अर्थमसितिमा जम्काभेट भयो । शर्माले मौका समाइहाले 'केही जानेको छैन भन्ने महाशयहरूलाई चिनेकाे छु ।'

त्यहाँ पनि उनले आफ्नो कुरा राखे तर अरू कसैको कुरा सुनेनन् र निस्किए । पछि पाण्डेले बोल्ने बेलामा जवाफ त फर्काए, तर शर्मा थिएनन् । उनले अर्थमन्त्रीको कुर्चीमा बसेपछि होसियार भएर बोल्नु राम्रो हुने बताए । उनलाई २०० गुणाले राजस्व वृद्धि गर्छु भनेर अर्थमन्त्री शर्माले सार्वजनिक कार्यक्रममा बोलेको विषय चित्त बुझेको रहेनछ । उनले भने, 'अहिले नै राजस्व बढी भयो भनिएकाे छ । हामीले २०० गुणा बढाउन सम्भव होला ? यो कसै गरी पनि सम्भव हुँदैन, यो नबुझेर गरिएको कुरा हो', पाण्डेले भने ।

केही दिनअघि वीरगञ्जका व्यापारीहरू अर्थमन्त्रीलाई भेट्न मन्त्रालय पुगे । उनीहरूको गुनासो पनि त्यही छ- अर्थमन्त्रीले विषयको गम्भीरतामाथि ध्यान दिएनन् । उद्योगी व्यापारी पुगेसँगै अर्थमन्त्रीले पहिले नै भन्दिए- तपाईँहरूलाई न्यून विजिकरण चाहियो होला होइन ।

अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीहरूले अहिले केही कदम चालिए पनि बजारको समस्या समधान गर्न अझै पर्याप्त नभएको दाबी गरेका छन् । एयरपोर्टमा सुनमा बढाइएको निगरानी, डलर खाताको व्यवस्थालगायतका विषयमा आगामी महिनाबाटै वित्तीय तथा बाह्‍य क्षेत्रमा परेको चापलाई कम गर्ने दाबी उनीहरूको छ । त्यस्तै, पुँजीगत खर्च वृद्धिका लागि सरोकारवाला मन्त्रालयसँग छलफल गरिएको र यही महिनाबाट खर्च वृद्धि हुने उनीहरूकाे दाबी छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस ४, २०७८ १२:५०