...त्यसपछि त आहा !

A+ A A-

शरीरले थकान मानेको थिएन । छोम्रोङ पुग्ने ठाडो उकालोले भने अन्नपूर्ण आधार शिविर पदयात्राको पहिलो दिन नै उराठिलो बनाइदियो । खेल्ने, कुद्ने गर्ने भएकाले शरीर नथाके पनि उकालो चढ्ने बानी थिएन । पदयात्राको पहिलो दिन (६ कात्तिक) बिहान ११ बजे आसपास पोखराबाट हिँडेका आठ भाइ साँझ छोम्रोङ पुग्यौँ । आठ जनामध्ये चार नयाँ अनुहारसँग यात्रामै चिनजान भयो, कहिल्यै नबिर्सने गरी । छोम्रोङकै उकालोमा चितवनबाट आएको टोली पनि भेटिएको थियो । नयाँ मान्छेसँग बात मार्दै त्यो उकालो पनि चढियो ।

७ बजेतिर छोम्रोङ पुग्दा खुट्टा गलेका थिए । म खाएर सुतिहालेँ, दाइहरू गीत गाउनेतिर भुल्नुभएछ । फोटोपत्रकार प्रेम थापा रूम पार्टनर हुनुहुन्थ्यो । बिहान ५ः४५ का लागि मोबाइलमा सेट भएको अलार्म बजेछ । म गहिरो निद्रामा थिएँ । राति अबेर सुत्नुभएका दाइको आँखा अलार्मले सबेरै खुलेछ । राति पहिले सुतेर बिहान मै ढिला उठेछु । चाडबाडले कलेज बिदा भएपछि आजकाल प्रायः ढिलै उठ्ने बानी छ । बिहान साढे ७ बजे उठेर बाहिर निस्किँदा सिरेटोले हान्न थाल्यो । पोखरेलीलाई हिमाल नौलो थिएन । तर, हिमालको नजिकै पुग्न कसलाई पो मन हुँदैन र ? खच्चडको घाँटीमा बाँधिएको घण्टी, चिसो हावा, छर्लङ्ग देखिने अन्नपूर्ण र माछापुच्छ्रेले पदयात्राको दोस्रो बिहान स्वादिलो बनाइदियो । अन्नपूर्ण साउथ र माछापुच्छ्रेलाई पृष्ठभूमिमा राखेर पोजपोजमा टन्नै फोटो खिचियो । दुई हरिया पहाडको बीचमा अन्नपूर्ण टक्क मिलेको थियो । १३ घण्टा बिताएर ब्रेकफास्टपछि हामीले तीन दिनका लागि छोम्रोङ छोड्यौँ ।

छोम्रोङबाट पारिपट्टि देखिने अर्को बस्ती सिनुवा हेर्दा नजिकै थियो । तर, ओरालो–उकालोले गर्दा आधा घण्टाजस्तो देखिने बाटो तीन घण्टा लाग्यो । उपल्लो सिनुवा पुग्ने उकालो पनि दिक्दारिलो नै थियो । अलिअलि कष्ट नगरी त राम्रो ठाउँमा कहाँ पुगिन्छ र ? उपल्लो सिनुवा उक्लिँदा झोला बिसाएर रूखमुनि बसेका थियौँ । काठमाडौँको एउटा टोली भेटियो । उनीहरूमध्ये एक जना त्यो उकालो उक्लँदा लोत परिसकेकी थिइन् । दुइटा लौरी टेकेर उक्लिने काठमाडौँकी क्रिस्टिना खत्री रहिछिन् । पछि उनीसँग अन्नपूर्ण आधार शिविरमा भेट भयो । आफ्नो अनुभव सुनाउँदा उनले भनेकी छिन्, ‘कुनै ठाउँ साह्रै गाह्रो थियो । अब सकिँदैन भनेर हार नै खाइयोजस्तो भयो ।’ एबीसी पुगेपछि भने अरूलाई जस्तै उनलाई पनि उकालोसँग गुनासो रहेनछ ।

यो पनि : ‘धन्यवाद भगवान्, मलाई नेपालमा जन्माइदिनुभयो’

दोस्रो दिन ठाडो उकालो सकिएपछि सिनुवा पुगेर एक घन्टा सुस्ताइयो । सिनुवामाथि ठाडो उकालो छैन भन्ने थाहा पाएपछि उल्कै राहतको सास फेरियो । साँच्चै सिनुवापछि बाटो खासै गाह्रो थिएन । जंगलैजंगल ओरालो लाग्नुपर्ने थियो । सिनुवाबाट छुट्टिएपछि आठ दाजुभाइ अघिपछि भइयो । म बुटवलका दुई साथीसँग गफिँदै हिँडिरहेँ । पदयात्रामा एक्लै निस्किए पनि गन्तव्यमा पुग्दा, फर्किंदा कहिल्यै एक्लो भइँदैन । बाटोमा कोही न कोही भेटिन्छ । आठ जनामध्ये म प्रायः अन्तिममै थिएँ । तर, एक्लै थिइनँ । कोही न कोही चिनजान गर्ने भेटिन्थ्यो । यसरी नै पाइला अघि बढिरहे ।

बेमौसमी वर्षालाई चुनौती दिँदै हामी पोखराबाट हिँडेका थियौँ । मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले पनि ८ गतेसम्म वर्षा हुने देखाएको थियो । ‘पानी परेको छ, एबीसी नजा’ भन्नेहरू पनि थिए । हामीभन्दा दुई दिनअघि गएकाहरूको त बिजोक भएको रहेछ । रूझ्दै बेसक्याम्प पुगेछन्, रूझ्दै फर्किएछन् । एक दिन पोखरामा भीषण वर्षा भएछ, माथितिर पानीको नामनिशान थिएन । हामीलाई मौसमले पनि साथ दियो । दोस्रो दिन सामान्य वर्षा भइरहँदा बाम्बोबाट दोभानतिर लाग्यौँ । त्यहाँबाट दुई घन्टा हिँडेर हिमालय पुग्यौँ । त्यतिञ्जेल पानी बिदा भइसकेको थियो ।

पदयात्राका रूटमा हामीले पाँच रात बितायौँ । प्रत्येक दिनको गन्तव्यमा हामी रात नपरी पुगेनौँ । हिँड्ने, खाने, नाच्ने गर्दै दोस्रो दिन बेलुकी ७ बजेतिर हामी हिमालय पुगेका थियौँ । बीचमा छुट्टिएका साथीहरू रात परेपछि हिमालय नपुग्दै जम्मा भयौँ । हिमालय चिसो ठाउँ रहेछ । कोठाबाट बाहिर निस्कनेबित्तिकै स्याँठीले हानिहाल्ने । हिमाल पनि नजिक अनि मादी खोलाकै छेउमा भएकाले त्यहाँ बढी नै जाडो थियो ।

त्यो रात आठ जना एउटै कोठामा सुत्यौँ । राति सबै मस्त निद्रामा गए पनि मलाई किनकिन निद्रा परेन । गीत सुन्दासुन्दै निदाएछु । अघिल्लो दिनको अलार्म फेरि बजेछ । एउटै बेडमा सुत्नुभएका प्रेम दाइले नै बन्द गर्नुभएछ । प्रेम दाइले पनि दुई बिहान बहुत दुःख पाउनुभयो । अघिल्लो दिन धेरै हिँडेको भएर तेस्रो दिनको बिहान सबै साढे ७ बजेसम्म सुतियो । चिसोले तातेको बिस्तारा छोड्नै मन थिएन । छोड्नैपर्‍यो । ब्रेकफास्टपछि जुत्ता कसेर पाइला आधार शिविरतिर लम्किए । तेस्रो दिन ६ घन्टा हिँड्नुपर्ने थियो । अन्तिम गन्तव्य भनेपछि ६ घण्टा केहीजस्तो लागेन । यात्रामा मज्जाचाहिँ खोँचैखोँच खोला बहेको सुन्दै हिँड्न पाइने । देउराली (३२०० मिटर)बाट माथि लागेपछि माछापुच्छ्रे हिमाल देखिँदो रहेछ । दोभानको ‘टि–ब्रेक’मा चुतमान गुरुङ दाइले देउरालीबाट माथि गएपछि उचाइ लाग्नेबारे सचेत गराउनुभएको थियो । देउरालीबाट माथि लागेपछि हिँडाइको गतिलाई मन्द बनायौँ । विस्तारै हिँडेर खाना खान दिउँसो ३ बजेतिर माछापुच्छ्रे बेसक्याम्प पुगियो ।

माछापुच्छ्रे बेसक्याम्प पुग्दा हुस्सुले अन्नपूर्ण साउथ ढाकिएको थियो । माछापुच्छ्रे बेसक्याम्पबाट आधा घण्टा उकालो लागेपछि अगाडि अन्नपूर्ण साउथ र पछाडि माछापुच्छ्रे हिमाल पर्दो रहेछ । ओहो ! क्या दामी पो थियो त्यो दृश्य । आसपास हिउँका पहाड, चट्टान र खैरो रङका बुट्यान मात्रै । कंक्रिट र गाडी मात्रै देखिरहने मजस्ता शहरियालाई त्यो स्वर्ग नै थियो । मलाई मात्रै पनि होइन, प्राय: सबैले यही अनुभव गर्छन् । कुनै कोलाहल थिएन । हिउँ पग्लिएर बनेको खोला आडैमा, त्यसको छेउछेउ एबीसी पुग्ने बाटो ।

यो पनि : अन्नपूर्णमा प्रभुको आतंक : मनपरी उडान, स्थानीयलाई धम्की

माछापुच्छ्रे बेसक्याम्प (३२०० मिटर)बाट माथि उक्लिएपछि सायदै कोही पदयात्री बेमन हुन्छ । तल उकाली–ओराली गर्दा झ्याउ मान्नेहरू त्यसपछि मक्ख पर्छन् मजस्तै । हिँड्न झ्याउ लागेको भनेर दाइहरूलाई सुनाइरहेको थिएँ । माछापुच्छ्रे बेसक्याम्प कटेपछि त शरीरमा ऊर्जा भरियो आसपासको वातावरणले । अक्सिजन कम हुँदै जाने भए पनि मलाई केही समस्या भएन ।

यात्राभर प्रायः अन्तिममा रहेका प्रेम दाइ र म सुरुमा एबीसी पुग्यौँ । हेर्दा १० मिनेटजस्तो देखिने बाटो हिँड्न आधा घण्टा लाग्छ । अक्सिजन कम हुने भएकाले हिँडाइमा जोड गर्नु हुँदैन भन्नेमा जानकार थियौँ । एबीसी पुग्न लाग्दा आसपासका दृश्यले मन बहलाउँदा हिँडेको पत्तो नै पाइँदैन । उज्यालो हुँदै आँखाले देखेको अन्नपूर्ण आधार शिविर पुग्दा रात परेको थियो । राति हिमाल टल्केको देखिन्थ्यो । तापक्रम माइनस ९ डिग्रीमा झर्दा फोटो पत्रकार प्रेम र युनिश गुरुङ दाइ मध्यरातको हिमाल आ–आफ्नो क्यामेरामा कैद गर्दै हुनुहुन्थ्यो । एबीसीमा मोबाइल नेटवर्क चल्दैन, होटलको वाइफाइ चल्छ । रात परेपछि चिसोले कोठाबाट बाहिर निस्किन मन लाग्दैन । मोबाइलको ब्याट्री चिसोले खान्छ भन्ने पहिल्यै सुनेको थिएँ । मोबाइल सिरानीमा राखेर सुतेँ । चिसोले गर्दा होला, निदाइहालेँ ।

चौथो दिन बिहानै हेलिकोप्टरको आवाजले आँखा खुल्यो । अँध्यारोमा पाइला राखेको आधार शिविर उज्यालोमा हेर्न निस्किएँ । त्यो बिहानको जाडोको त के कुरा गर्नु । उठेपछि फोटो खिच्न निस्किएको थिएँ । ४९ बाट मोबाइलको चार्ज १ मा झरेछ । सोलार मात्रै भएकाले एबीसीमा घाम नलाग्दासम्म मोबाइल चार्ज गर्न पाइँदैन ।

घाम लागेपछि मोबाइल चार्जमा राखेर एबीसी हेर्न निस्किएँ । हिउँपहिरोले एबीसीको अस्तित्व विस्तारै मेटाउँदै गएको रहेछ । सानो ठाउँमा कोचाकोच पाँच/सातवटा होटल रहेछन् । एबीसीको समथर भाग हरेक वर्ष हिमपहिरोले काटिरहेको छ । त्यसैले त त्यहीँका व्यवसायी भन्छन्, 'एबीसीको आयु धेरै नभएको बताउँछन् । अझ हेलिकोप्टरको कर्कश आवाजले त त्यो जमिनलाई कति कमजोर बनाउँछ होला ?'

आधार शिविर जानुको उद्देश्य घुम्नु, हेर्नु मात्रै थिएन, काम पनि गर्नु थियो । अन्नपूर्ण आधार शिविरमा हेलिकोप्टरको व्यावसायिक उडानमा स्थानीय सरकारले रोक लगाएको बारे जानकार थिएँ । पदमार्गका व्यवसायीले पत्रकारको टोली भनेपछि हेलिकोप्टरको मनपरी सुनाए । त्यसबारे फर्किनेबित्तिकै मैले निरन्तर फलोअप पनि गरेको छु । अहिले उडान भएको छैन । माछापुच्छ्रे बेसक्याम्पबाट माथि उक्लँदा भेटिएका भरिया गोरखाका इमानसिंह तामाङको कथा लेख्न बाँकी नै छ ।

एबीसीमा आठ जना दुई होटलमा बसेका थियौँ । हाम्रो टिमको नेतृत्व गर्नुभएका दाइ सुशान्त मध्यरातमा बिरामी पर्नुभएछ । के भएको भन्ने नै थाहा भएन । बाक्लो कपडा लगाउँदा उमर्को भयो कि उचाइ लाग्यो, मेसो नै पाइएन । पछि आफैँ ठीक भएछ । थुप्रै याद, घटना र सम्बन्ध यो पदयात्राले कोरेको छ । चौथो दिन एबीसीबाट सिधै छोम्रोङमा बास बस्ने भनेर कस्सियौँ । नसकिने भएपछि दोभानमा बास बस्न आयौँ । फर्किंदा हामी राति जंगलमा भाग्दै ओर्लियौँ । कोही अघि, कोही पछि भइयो । तीन जना दाइ कहाँबाट छुट्नुभयो । हामी होटल पुगेको आधा घण्टापछि मात्र हामीलाई खोज्दै तीनै जना आइपुग्नुभयो ।

यात्रामा साथी छुट्दा साह्रै गाह्रो पो हुन्छ । १० कात्तिकमा फर्किने बेला छोम्रोङबाट सिनुवातिर तीन जना ओर्लिंदै थिए । एबीसीतिर हिँडेका उनीहरू छोम्रोङ बस्ने योजनामा रहेछन् । तीन जना एकातिर, दुई जना अर्कोतिर भएपछि खोज्दै हिँडेको सुनाए । अन्नपूर्ण आधार शिविर पदमार्गमा छोम्रोङदेखि नै मोबाइल टावरले राम्रोसँग काम गर्दैन । साथीसँग फोन सम्पर्क नभएपछि उनीहरू आत्तिँदै छोम्रोङ छोडेर सिनुवातिर बढे । सँगै रहनुभएका युनिश दाइ र म तीन दिनअघि छोडेको छोम्रोङतिर उक्लियौँ । १० कात्तिकको रात छोम्रोङमा बिताएर भोलिपल्ट पोखरा आइपुगियो । काम, इन्टरनेट, कोरोनालाई बिर्सिएर पाँच दिन हामी हिँडाइ र प्रकृतिसँग रमायौँ ।

पोहोर मर्दी हिमाल पदयात्रा गएको थिएँ । २२/२३ जनाको जम्बो टिमसँग जाँदा पनि खुब रमाइलो भएको थियो । मर्दीमा डाँडैडाँडा हिँड्न मज्जा भयो, एबीसीमा खोँचैखोँच । हिँडाइको दुःख पनि एउटा मज्जा हो, जुन सधैँ अनुभव गर्न पाइँदैन । हिँड्ने मान्छे चार दिन एबीसी पुगेर पोखरासम्म फर्किन्छ । आफूसँग कति दिन समय छ, त्यहीअनुसार हप्ता दिनसम्म यो पदयात्रा लम्ब्याउन सकिन्छ । यत्ति भन्छु, ‘एबीसी गएर जिन्दगीको ६ दिन खेर गएन ।’ अब अर्को गन्तव्यबारे पनि सोचिसकेको छु । छिट्टै त्यहाँ पुगेर पनि फेरि अनुभव साट्नेछु । तपाईंहरू एबीसी जानुभएको छैन भने एकपटक उक्लिनुस् । अनि फर्किंदा आफ्नो अनुभव कोसेली ल्याउनुहोला है !

तस्वीरहरू : अनुप पौडेल

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक २७, २०७८ ११:१७