(इतिहास) फुटबल र क्रिकेट खेल हेर्न टुँडिखेलमा बनाइएका रेलका डिब्बा

A+ A A-

काठमाडौंकाे टुडिखेल पश्चिमतिर राखिएको यो रेलको डिब्बा २०२५ सालसम्म देख्नेहरू धेरै नै पाइन्छन् । पछिल्लो पटक देख्नेहरूले यस भाँडोलाई शाैचालयको रूपमा पनि देखे होलान् । सार्वजनिक शाैचालयको अभाव भएको काठमाडौंमा यसलाई धेरैले शाैचालय नै बनाइदिएका थिए । त्यसपछि बालाजुमा लगेर मिल्काइयो । र, त्यहीँ नै यसको अस्तित्व पनि हरायो ।

आखिर यो के थियो त ? वा किन यहाँ राखियो भन्ने धेरैलाई थाहा नै भएन । राणाकालमा नै ल्याइएको भन्ने जानकारी प्राप्त भएपछि मैले यस विषयमा बुझ्नका लागि जुद्धशमशेर खलकका, चन्द्रशमशेर खलकका तथा वीरशमशेर खलकका केही मेरा चिरपरिचित राणा व्यक्तित्वहरूलाई सोधपूछ गरेँ ।

यही नै हो भन्ने यकिन जानकारी उहाँहरूबाट पनि जवाफ पाउन सकिनँ । तर, केही तथ्यहरू पाएँ, जुन रोचक नै थियो ।

यो रेलको डिब्बा टुँडिखेलको पश्चिमतर्फ राणा प्रधानमन्त्री जुद्धशमशेरको समयमा राखिएको थियो । सुरुमा यस प्रकारको डिब्बा ७ वटा थियो । यो डिब्बा रेलको डिब्बा नै थियो तर आवश्यकता अनुरूप केही परिवर्तन गरिएको थियो ।

जुद्धशमशेरको समयमा नरशमशेरको नेतृत्वमा बेलाबेला फुटबल खेल भइरहन्थ्याे । मदनशमशेरको नेतृत्वमा क्रिकेटका खेलहरू हुने गर्थे । त्यो समयको निकै चर्चित फुटबल तथा क्रिकेटको खेल हेर्न जुद्धशमशेर आफ्नी रानी तथा राणा परिवारका अन्य सदस्यहरू पनि फुटबल हेर्न पुग्थे । प्रधानमन्त्री तथा अन्य पारिवारिक सदस्य तथा विशिष्ट व्यक्तिहरू यही डिब्बामा घामपानीबाट सुरक्षित भएर फुटबल हेर्थे ।

बबरमहल टिम, श्रीदरवार ११ टिम तथा जावलाखेल टिमका क्रिकेट म्याच तथा फुटबलमा राम जानकी कप प्रतियोगिता नै हुन्थ्याे । यसरी यी खेलहरू हेर्न राणा परिवारका महिला सदस्यहरू पनि पुग्थे । यी राणा परिवारका महिला सदस्यहरूको लागि पनि सुरक्षित भएर खेल हेर्न सहजता यही भित्र नै हुन्थ्याे ।

सातवटा डिब्बाहरू जमिनमा ओछ्याइएको लिकमा नै राखिएका हुन्थे । यस लिकको प्रयोजन उत्तर र दक्षिणतर्फ सार्नका लागि प्रयोग गरिन्थ्यो । खासै लामो लिक ओछ्याइएको थिएन तर पनि लिकमार्फत दायाँबायाँ सार्न भने सहज हुन्थ्यो । शायद फुटबल तथा क्रिकेट खेलको समय वा स्थान चयन गर्दा यसलाई पायक पर्ने ठाँउमा सार्नका लागि पनि लिक राखिएको हुन सक्छ ।

अब प्रश्न आउँछ यी रेलका डिब्बा काठमाडौंमा अन्य प्रयोजनका लागि ल्याइए पनि उपयोगविहीन भएपछि फुटबल तथा क्रिकेट हेर्नका लागि बनाइएको त होइन ? वा भनौँ काठमाडौं उपत्यकामा गुड्ने मातातीर्थ रेलवेका डिब्बा त होइनन् ? या भनौँ मातातीर्थ रेलवे बन्द भएपछि वा खासै सञ्चालनमा आउन नसकेपछि सो रेलको लागि ल्याइएका डिब्बा नै यहाँ राखिएका हुन् कि ! वा रेलको डिब्बा आवश्यकताभन्दा बढी संख्यामा ल्याइएपछि बढी भएका डिब्बालाई परिवर्तन गरी यस प्रकारको प्रयोजनका लागि परिमार्जन गरी टुँडिखेलको पश्चिममा लहरै राखिएका हुन् कि ! (सुनिल उलककाे फेसबुक वालबाट)