महन्थको साथले पार्टी जाेगाएका उपेन्द्रले पन्ध्र महिनामै कसरी उल्ट्याए राजनीति ?

महन्थको साथले पार्टी जाेगाएका उपेन्द्रले पन्ध्र महिनामै कसरी उल्ट्याए राजनीति ?

A+ A A-

२०७७ को वैशाख दोस्रो साता तत्कालीन संघीय समाजवादी पार्टीका ८ जना सांसद पार्टी विभाजनको अन्तिम तयारीमा थिए । अध्यक्ष उपेन्द्र यादवसँगको असन्तुष्टि मात्र होइन, तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओलीको मन्त्री बनाउने आश्वासनपछि ती सांसद पार्टी विभाजनको अन्तिम खेलमा लागे ।

१७ जना सांसद रहेको संसदीय दलमा ४० प्रतिशत पुग्ने भएपछि प्रधानमन्त्री ओलीले ९ वैशाखमा नेकपाको विवादकै बीचमा राजनीतिक दलसम्बन्धी अध्यादेश ल्याए, जहाँ केन्द्रीय समिति वा संसदीय दलमा ४० प्रतिशत पुगेमा दल विभाजन गर्न सकिने व्यवस्था थियो । नेकपा विवादकै कारण अध्यादेश फिर्ता गर्नुपर्ने बाध्यतामा पुगे, ओली ।

तर, त्यतिबेला उपेन्द्र यादवनिकट भनेर चिनिएकी रेणुकुमारी यादवले नै विभाजनको प्रयास गरेकी थिइन् । त्यसलाई उमाशंकर अरगरिया, विमल श्रीवास्तव, सुरेन्द्र यादवलगायतका सांसदले साथ दिएका थिए ।

दल विभाजनकै प्रयोजनका लागि समाजवादीका सांसद सुरेन्द्र यादवलाई जनकपुरबाट एमालेका सांसद महेश बस्नेत र किसन श्रेष्ठले काठमाडौं ल्याएर मेरियट होटलमा राखेका थिए । जसलाई सांसद अपहरण काण्डको रूपमा चर्चा गरिन्छ । विभाजनका लागि सांसद ल्याउन एमालेका बस्नेत र श्रेष्ठ खुलेरै लागेका थिए ।

बर्दिबासबाट बस्नेत र श्रेष्ठले सुरेन्द्र यादवलाई काठमाडौं ल्याउन लागेको खबर जब उपेन्द्र यादवको कानमा पुग्यो अनि पार्टी एकताबारे राजपासँग छलफल भयो । हुनलाई केही छलफल त पहिला पनि भएका थिए तर मिलिहाल्ने गरी अगाडि बढेको थिएन ।

टोली बर्दिवासबाट काठमाडौं लागेपछि १० वैशाखमा राजपा नेता शरतसिंह भण्डारीको निवासमा दुवै पक्षका नेताहरू जुटे । राति साढे ११ बजे दुई अध्यक्ष बन्ने सहमति त जुट्यो, थप पदाधिकारीमा सहमति भइसकेको थिएन । र, ११ वैशाखको बिहान १० बजे नै टोली एकताको पत्रसहित निर्वाचन आयोग पुग्यो, ताकी विभाजन गर्ने सांसदहरू पार्टी दर्ता गर्न आयोग नपुगुन् ।

आयोगमा दल दर्ता भएपछि सांसदको संख्या ३४ हुन्थ्यो र ३४ को ४० प्रतिशत पुर्‍याउन उनीहरू सक्दैनथे । त्यही जुक्ति निकालेर रातारात उपेन्द्र यादव, महन्थ ठाकुर, राजेन्द्र महतो, बाबुराम भट्टराई र अशोक राईहरूबीच सहमति जुट्यो ।

अर्थात, यो परिघटनाले प्रष्ट पार्छ कि विभाजनले क्षतविक्षत हुन लागेको उपेन्द्र यादवको पार्टी १० वैशाख ०७७ को रातिकाे राजपासँगकाे एकता गर्ने सहमतिले बच्यो । त्यतिबेला गहिरो राजनीतिक खड्गो टारेका यादवले १५ महिनापछि ११ साउनमा अचानक पार्टी कब्जा गर्न आईपुगे । अर्थात, हिजो महन्थ ठाकुर र राजेन्द्र महतो पक्षमा रहेका नेताहरु पनि उपेन्द्र यादवलाई नेता मान्ने गरी आईपुगे ।

एकताभन्दा अघि १७ सांसद रहेका उपेन्द्रसँग आज २२ सांसद छन् । पहिलो संविधानसभा कालमा छुटेका राजकिशोर यादव जोडिन आईपुगे । ०४७ देखि सद्भावना पार्टीको राजनीतिक लिगेसी बोकेका मनिष सुमन र अमृता अग्रहरीलगायतका नेता पनि यादवलाई नेता मान्न आइपुगे ।

राजनीतिक जीवनमा उपेन्द्र यादवकाे उदय सम्झनलायक नै देखिन्छ । पञ्चायत कालमा माले नेता अशोक राई सगरमाथा र कोशी अञ्चलको इञ्चार्ज हुँदा यादव सुनसरी जिल्लास्तरीय नेता थिए । अर्थात, यादवका नेता थिए, अशोक राई । कालान्तरमा अशोक राईको नेता बन्न आईपुगे उपेन्द्र यादव ।

फरक पार्टी चलाउन अशोक राई जब एमालेबाट विद्रोह गरेर संघीय समाजवादी पार्टी बनाए, त्यसले अपेक्षित उपलव्धि हासिल नगरेपछि उपेन्द्र यादवको मधेशी जनअधिकार फोरमसँग एकता गर्ने निधोमा पुगे । त्यही निधो अनुसार ३२ जेठ ०७२ मा अशोक राई र उपेन्द्र यादवले नेतृत्व गरेका दुई पार्टी एकीकृत भए । संघीय समाजवादी पार्टीको अध्यक्ष उपेन्द्र भए र वरिष्ठ नेता राई ।

यादवमा क्षेत्रिय पार्टीबाट राष्ट्रिय पार्टीको नेतृत्व गर्ने महत्वकांक्षामा राईले नेतृत्व गरेको पार्टीसँग एकीकरणले बल दिन्थ्यो । माओवादी युद्धकालका उपेन्द्र यादवका नेता थिए– बाबुराम भट्टराई । एमालेको राजनीतिबाट टाढिएपछि उपेन्द्र माओवादीसँग नजिक भएका थिए । र, माओवादीको संगठन मधेशी मुक्ति मोर्चासँग नजिक भएर काम पनि गरेका थिए ।

खुला रुपमा भने मधेशी जनअधिकार फोरम नामक एनजिओमार्फत गतिविधि गर्दै थिए । जब नयाँ दिल्लीमा मातृका यादव, सुरेश आलेमगर र उपेन्द्र यादव एकसाथ पक्राउ परे । जब उपेन्द्र रिहा भए, त्यसपछि हाे उनको माओवादीसँग सम्बन्ध टाढिएको ।

माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आएपछि ०६३ को गौर हत्याकाण्डपछि फाेरम-माओवादी सम्बन्ध तिक्ततापुर्ण बन्यो । त्यतिबेला यादव नेतृत्वकाे फोरम कार्यकर्ताले माओवादीका दुई दर्जन कार्यकर्ताको बिभत्स हत्या गरेका थिए ।

तर, परिस्थिति त्यस्तै रहेन । युद्धकालका नेता भट्टराईको समेत नेता भएर उदाय उपेन्द्र । नयाँ शक्ति बनाउन माओवादी छोडेर हिडेका भट्टराई ०७४ को निर्वाचनमा एक सिटमा सिमित भएपछि उपेन्द्रको आड लिन पुगे । र, यादव नेतृत्वको पार्टीसँग भट्टराईको नयाँ शक्ति २३ वैशाख ०७६ एकीकरण भयाे ।

०६३ को मधेश आन्दोलनबाट उदाएका उपेन्द्र यादवको राजनीतिक जीवनमा धेरै उतारचढाव भने भइरह्याे । उनले नेतृत्व गरेको पार्टी पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनपछि नै ६ टुक्रामा विभाजित हुनपुग्याे ।

सत्ता राजनीतिकाे हारालुछमा यादवकाे पार्टीबाट ठूलो पंक्ति लिएर विजय गच्छदार, शरतसिंह भण्डारी र जेपी गुप्ता मात्र होइन, राजकिशोर यादवसमेत बाहिरिए । पहिलो संविधानसभाको अन्तिम समयसम्म आईपुग्दा निरीह बन्न पुगेका यादवले दोस्रो संविधानसभामा भने आफुलाई स्थापित गरेर छाडे ।

दोस्रो संविधानसभामा संविधान जारी गर्ने बेलामा भने उनी फेरी मधेश आन्दोलनमा निस्किए । उनकाे मुद्दामा समर्थन गर्दै भारतले नाकाबन्दीसमेत लगायाे ।

०७४ को संघ तथा प्रदेशकाे निर्वाचनमा राजपासँग गठबन्धन गरी प्रदेश २ मा सरकार बनाउन सक्ने गरी जनमत प्राप्त गयाे । २९ सीट जितेर प्रदेश २ को पहिलो पार्टी बनेका यादव संघीय संसदमा भने पाँचौ दल बन्न पुगेका थिए । मधेस राजनीतिमा लामो लिगेसी बोकेका महन्थ ठाकुर र राजेन्द्र महतोलाई किनारा लगाएर यादव मधेशबाट निरन्तर उदाउने क्रममा छन् ।

यो पनि पढ्नुस् :

निर्वाचन आयोगले दियाे उपेन्द्र यादव समूहलाई जसपाको आधिकारिकता

जसपाको आधिकारिकता नपाएपछि अब महन्थ ठाकुरसँग के छन् विकल्प ?

जेलबाट निर्वाचन आयोग पुगेका रेशम चौधरीले भने- एउटाका पक्षमा हस्ताक्षर गर्न मेरो नैतिकताले दिएन

जेलबाट आयोग पुगेका रेशम चाैधरी बसे तटस्थ, उपेन्द्रका पक्षमा ३४ जना

निर्वाचन आयोगले जसपा विभाजन गराउँदै छ, क्षति उसैले ब्यहोर्छ : शरतसिंह भण्डारी (अन्तर्वार्ता)

पार्टीको आधिकारिकता हामीले पाउने भयौँ, आत्मालोचना गरे महन्थ र राजेन्द्रलाई ढोका खुला छ : उपेन्द्र यादव

निर्वाचन आयोगमा जसपाको हेड काउन्ट : उपेन्द्र समूहमा उत्साह, निरास महन्थ समूह (फोटो फिचर)

सनाखतका लागि कारागारबाट निर्वाचन आयोग पुगे रेशम चौधरी (फोटो फिचर)

प्रकाशित मिति: सोमबार, साउन ११, २०७८ १७:३२