मुस्लिम समुदायको रमजान आजबाट सुरु, लकडाउनले मस्जिद सुनसान

A+ A A-

मुस्लिम समुदायको पवित्र पर्व रमजान आजबाट सुरु भएको छ । रमजानमा मुस्लिम धर्मावलम्बी १ महिनासम्म उपवास बस्छन् ।

त्यसलाई रोजा’ भन्ने गरिन्छ । सूर्योदय हुनु करिब २ घण्टाअगाडि केही खानेकुरा खाई रोजा सुरु हुन्छ । सूर्यास्त भइसकेपछि अवतारिक गरी रोजा खोल्नुपर्छ ।

मानवलाई हरेक पाप (गुनाह) बाट बचाउन र अरूलाई सहयोग गर्ने भावना जागृत गराउने भएकाले यो महिनालाई मुस्लिम समुदायले विशिष्ट रुपमा लिने गर्छन् । आठौँ ‘साबान’ महिनाको अन्तिम दिनमा आकाशमा चन्द्रमा उदाएपछि रोजा बस्न सुरु गर्ने गरिएको मुस्लिम धर्मका जानकार बताउँछन् ।

१ महिनासम्म चल्ने रमजान यसपटक आजबाट सुरु भएको छ जो एक महिनासम्म चल्नेछ । रमजानमा मुस्लिम धर्मावलम्बी रोजा (उपवास) बस्ने परम्परा रहेको छ । ३० दिनको रोजा सकिएको भोलिपल्ट ‘इदउल फित्र’ पर्व मनाइने गरिन्छ ।

रोजा बस्नेले शरीर शुद्ध राख्नुपर्छ । दिनमा नियमित पाँचपटक नमाज पढ्नुपर्छ । रोजा मुस्लिम धमावलम्बी सूर्य उदाउनु भन्दा २ घण्टा अगाडि केही खानेकुरा (सेहरी) खार्ई सुरु गर्छन् जो सूर्यास्त भइसकेपछि अवतारिक गरी खोल्ने गर्छन् । रोजाको समयमा मुसलमानहरु निराहार बस्ने प्रचलन रहेको जनकपुरधामका राजनीतिकर्मी साजिद हुसैनले बताए ।

सूर्यास्त भएपछि रोजा बस्नेहरू केही खाने कुरा खाएर रोजा तोड्ने गरिन्छ । त्यस कार्यलाई ‘इफ्तारी गर्नु’ भनिन्छ ।

विशेषगरी इफ्तारमा खजुर, मिठाइ, फलफूल लगायत खाने परम्परा रहेको जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाका पूर्व उपमेयर असगर अलीले बताए ।

यसले हरेक व्यक्तिबीच अपनत्व, ममता र माया बढाउन पाठ सिकाउने गरेको अलीले अगाडि बताए ।

इस्लामको ५ आधार स्तम्भहरु इमान (आस्था), नमाज (प्रार्थना), हज (तीर्थ), जकात (दान) र कल्मा मध्ये रोजा पनि एक खम्बा रहेको छ । अरू महिनाको तुलनामा रमजान महिनालाई मुस्लिम धर्माबलम्बीहरुले पवित्र महिनाको रूपमा विश्वास गर्ने गरेको जानकार बताउँछन् ।

रमजान महिनालाई दान गर्ने महिनाको रुपमा समेत लिइने गरिन्छ । धनाढ्यले गरिब र विपन्नलाई आर्थिक सहयोग समेत गर्छन् । कुरानका अनुसार बालिग वयस्क मुसलमानलाई रोजा अनिवार्य रुपमा गर्नै पर्छ ।

रमजान महिनामा नै इस्लामका प्रवर्तक हजरत मोहम्मद माथि कुरानका आयातहरु(श्लोक) अवतरण हुन सुरु भएको थियो । रमजान महिनाको अन्तिम दसांशको कुनै एक बिजोडी रातमा कुरानको अवतरण सुरु हुन थालेको मुस्लिम धर्म गुरुहरु बताउँछन् ।

रोजा बस्नाले मानिसमा आज्ञापालन, अनुशासन, नम्रता, सत्प्रियता, संयम, सहनशीलता, सदाचारी, त्याग, परोपकार, दया, दानशीलता लगायतका आचरणमा विकास आउने विश्वास गरिएको जनकपुरधाम–८ स्थित मदरसाका प्रधानाध्यापक मुफ्ती सौकत मिसवारीले बताए ।

यो महिनामा कुरानको वाचन, नमाज पढ्ने र गरिब एवं विपन्नहरूलाई सहयोग गर्ने अवसरको रुपमा पनि लिइन्छ । नाबालिग, भोक तिर्खा सहन नसक्ने बुढ्यौली, सिकिस्त बिरामी, रजस्वला भएकी महिला र सुत्केरीका लागि रोजा अनिवार्य नरहेको मौलाना इजराइल अहमद रिजवी बताउँछन् ।

जानीजानी खानपिन गर्नाले, शक्तिवद्र्धक सुई लिनाले, नशाबाट औषधि प्रवेश गराउनाले अर्थात् स्लाइन चढाउनाले, वीर्य स्खलन गर्नाले र बान्ता निलेमा व्रत अन्त्य हुन्छ उनको भनाई छ । शरीरमा तेल लगाउनाले, दाँत माझ्नाले, भुलेर खानपिन गर्नाले, स्वप्नदोष हुनाले, बान्ता हुनाले, सुगन्ध वा सेन्ट लगाउँदा भने रोजा भंग हुँदैन उनी अगाडी बताउँछन् ।

रमजान महिनाको अन्तिम दस भागका पनि विजोडा रातहरू अझ महत्वपूर्ण मानिन्छन् । एक महिने रोजाका अन्तिम विजोडी रातहरू २१, २३, २५, २७ र २९ ले विशेष महत्व राख्छ । ती बिजोडा रातमध्येको कुनै एक रातमा साउदी अरबको हेरा भन्ने गुफामा अल्लाहको ध्यानमा केन्द्रित भइरहेको बेला ‘जिब्रिल’ भन्ने देवदूत मार्फत पहिलो पटक मोहम्मदमाथि पवित्र धर्मग्रन्थ कुरान अवतरण भएको जनकपुरधाम–८ मा रहेको मदरसाका प्रधानाध्यापक मिसवारीले जानकारी दिए ।

रमजान महिनाको रोजासँग जकात (दान) को सम्बन्ध पनि जोडिएको छ । जकात पनि इस्लामका पाँच आधारमध्येको एक खम्बा रहेको मिसवारीले बताए ।

इस्लामी शरिअत (कानुन) अनुसार कुनै व्यक्ति ऋणमुक्त छ र उसँग दैनिक उपभोग्य वस्तु, आवश्यक आवास सुविधाबाहेक साढे सात तोला सुन वा साढे बाउन्न तोला चाँदी वा त्यस बराबरको सम्पत्ति छ भने उसले जकात निकाल्नै पर्छ पर्छ राजनीतिककर्मी मो. साजिद हुसैनले बताए । यसरी सम्पत्ति चुक्दा गर्नाले उसँग बाँकी भएको सम्पत्ति अझै शुद्ध भएर जाने विश्वास रह्ने गरेको हुसैनले बताए ।

मुस्लिम समुदायबाट यसरी निकालिएको जकातको रकम गरिब, असक्षम र असहायले मात्रै प्रयोग गर्न सक्छन् ।

फित्तरा र जकात गरिब, असहाय र दिन दुःखीलाई बाँड्नु पर्छ । फित्तरा र जकात इदुलफित्र अर्थात् इदको नमाज पढ्नुअगावै निकालि सक्नु पर्ने परम्परा रहेको मिसवारीले बताए । फित्तरा र जकातको अर्को अर्थमा गरिब मुसलमानले पनि धनी जस्तै समान रूपमा रमजान मनाउने व्यवस्था गरिएको बताइएको छ ।

अल्लाहका लागि त्याग, समर्पण र बलिदानको भावना जागृत भएर आउने रमजान महिनामा मुसलमान आस्था र विश्वासलाई अझ दृढ बनाउन मद्दत गर्ने रोजाको वैज्ञानिक मान्यता छ ।

३० दिनको रोजा पूरा गरिसकेपछि इदको चाँद अर्थात् चन्द्रमा हेर्ने प्रचलन छ । भोलिपल्ट इदगाहमा गएर पुरुष मुसलमानले सामूहिक रुपमा नमाज पढी इदुल फित्र मनाउछँन् । त्यसपछि उनीहरुले एक अर्कालाई अँगालो मारेर इद मुवारक एवं बधाई साटासाट गरी घरमा गएर मीठोमीठो खानेकुरा खान्छन् । अरू दिनभन्दा रोजाका बेला मुस्लिम महिलाहरूको भूमिका फरक र महत्वपूर्ण हुने गरेको जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकाका पूर्व उपमेयर अलीले बताए ।

दिनभरिको रोजा पछि खाने खानासँगै एकाबिहानै उठेर परिवारका लागि मिठोमिठो परिकार तयार गर्ने देखि घर सरसफाइ गर्ने लगायत धेरै भूमिका महिलाहरूको रह्ने गरेको उनले बताए ।

यसैबीच, कोरोना भाइरसको जोखिमका कारण यो वर्ष घरमै बसेर कुरान पढ्न राष्ट्रिय मुस्लिम आयोगले अनुरोध गरेको छ ।

आयोगका अध्यक्ष समिम मियाँ अन्सारीले सामान्यतया १ महिनाभर मस्जिदमा गएर कुरान पढ्नुपर्ने भएपनि कोरोना भाइरसको रोकथामको लागि सामाजिक दूरी कायम गर्नुपर्ने भएकोले घरघरमा नै नमाज बढ्न सबैलाई अनुरोध गरेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख १३, २०७७ ०९:४३