सरकार ! कोरोनाको अनुसन्धान गर्नुपर्ने विश्वविद्यालयहरू बन्द गर्न मिल्छ ?

A+ A A-

‘म तपाईंलाई अस्पतालमा देख्न चाहन्नँ । यहाँ डरलाग्दो अवस्था छ । घरबाट बाहिर ननिस्कनुहोस् । कोरोना महामारी रोक्न सकेका छैनौँ । अस्पतालमा मास्क छैन । बिरामीका लागि भ्यान्टिलेटर छैन । आईसीयू भरिएको छ । हामी थाकेका छौँ । अति आवश्यक नपर्दासम्म अस्पताल नआउनुहोस् । सेल्फ क्वारेन्टाइनमा बस्नुहोस् । म तपाईंलाई अस्पतालको बेडमा देख्न चाहन्नँ ।’

अमेरिकाकाको क्विन्सस्थित अस्पतालका मेडिकल डा. फ्रेड मिलिग्रिमले ‘दि एट्लान्टिक’ मा भनेका वाक्य हुन् । उनको त्यो थाकेको बोलीले प्रस्ट हुन्छ, शक्तिराष्ट्र अमेरिका यतिबेला कति शिथिल भएको छ भनेर ।

डा. नै थाकेको ? डा. नै निराश ? ओहो ! कस्तो भयाभह स्थिति । मन नै स्तब्ध अमिलो भयो ।

एक मनले सोचेँ, यदि चीन, युरोप अमेरिकामा जस्तै भयाभह नेपालमा भयो भने के गर्ने ? सम्झँदा नै आङ सिरिङ्ग हुन्छ !

०००
चीनको वुहानमा एकाएक मान्छेहरूमा रूघा, खोकी, अत्यधिक ज्वरो र श्वासप्रश्वासमा समस्या देखियो । रोग के हो ? पहिचान गर्न डाक्टर र वैज्ञानिकहरू युद्धस्तरमा खटिए । अन्ततः पत्ता लाग्यो कोरोना भाइरस (कोभिड १९) ।

कोरोना भाइरस पत्ता लाग्नुअगावै संक्रमण विश्वभर फैलिइसकेको थियो । अहिले महामारीको रूप लिइसकेकाे छ । नियन्त्रणभन्दा बाहिर पुगेको छ । कतिपय शक्तिराष्ट्रहरू भगवान् भरोसा भन्न थालेका छन् । विश्वलाई नै कोरोनाले थलाएको छ । के गर्ने ? के नगर्ने ? अन्योलको भूमरीमा विश्व फसेको छ ।

आजको दिनसम्म विश्वमा ८ लाख मानिसमा कोरोना संक्रमण देखिएको छ । ४० हजार नागरिकको मृत्यु भएको छ । यो संख्या दिन प्रतिदिन बढ्दो छ । चीनमा देखिएको कोरोना अहिले युरोप र अमेरिकामा डरलाग्दोगरी फैलिएको छ ।

सुरुमा चीन पहिलो थियो । अहिले चीनलाई उछिन्दै अमेरिका, इटाली स्पेनमा फैलिएको छ । हालसम्म १ सय ८८ राष्ट्रमा कोरोना संक्रमण देखिएको छ ।

डाक्टरहरू हरेस खान थालेका छन् । अहिलेसम्म रोगको औषधि पत्ता लागेको छैन । कोरोना प्रभावित देशहरूले लकडाउन गरेर सुरक्षा सतर्कता अपनाएका छन् । नागरिक घरभित्रै बसेका छन् । बाहिर निस्कन दिइएको छैन ।

विश्वका डाक्टर र वैज्ञानिकहरू कोरोनाबारे अनुसन्धानमा जुटेका छन् । कारोनाको औषधि र रोकथामका अनेकन उपायबारे अनुसन्धान भइरहेको छ । अनुसन्धानकर्ताहरू कोरोना उपचारका लागि औषधि र भ्याक्सिन बनाउन जुटेका छन् । तर, अहिलेसम्म सफलता हात पार्न सकेका छैनन् ।

चीनले सुरुमै सतर्कता अपनायो । जसका कारण रोगलाई नियन्त्रण गर्न सफल भएको छ । चीनको वान युनिभर्सिटी दिनरात कोरोनाकै अनुसन्धानमा जुटेको छ । ल्यावमा हरेक दिन परीक्षण हुन्छ । औषधि के हुन सक्छ ? भ्याक्सिन कस्तो बनाउने ? बिरामीको उपचार गर्न डाक्टरले लगाउने पीपीईदेखि मास्क र स्यानिटाइजर समेत विश्वविद्यालयले उत्पादन गरिरहेका छन् । आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म प्रयोग गरेर रोग नियन्त्रण गरिरहेको छ ।

यतिबेला वान युनिभर्सिटी कोरोना फोकस्ड भएको छ । वान युनिभर्सिटीको अस्पतालबाट नै कोरोनाको उपचार हुन्छ । विश्वविद्यालयको कक्षा बन्द भएको छ । तर, ल्याव बन्द भएको छैन । अनुसन्धानको काम विश्वविद्यालयको ल्यावबाट हुन्छ ।

स्पेन, इटाली, अमेरिका, बेलायत, अस्ट्रेलियालगायत देशका विश्वविद्यालयहरूको ल्याव पनि बन्द भएको छैन । अहोरात्र कोरोनाको अध्ययन अनुसन्धानको काम गरिरहेका छन् ।

अमेरिकाको जोन हप्किन्स विश्वविद्यालय पनि कोरोना अनुसन्धानमा फोकस भएको छ । विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताले कोरोनाबारे केही महत्त्वपूर्ण तथ्य सार्वजनिक गरेका छन् । कोरोना भाइरस जिउँदो जीव होइन, तर एक प्रोटिन मलिक्युल (डीएनए) हो ।

यो शरीरभित्र प्रवेश गरेपछि यो भाइरसले मानिसलाई श्वास फेर्न कठिन हुन्छ । फोक्सोमा पुगेपछि यसले एक प्रकारको कोरोना भाइरस फ्याक्ट्री नै बनाउँछ, अर्थात्र आफ्नो संख्या बढाउँछ । त्यसपछि नयाँ कोरोना भाइरसले बाँकी कोषिकामाथि पनि हमला गर्छन् । यो तथ्यसँगै विश्वविद्यालयले औषधि र खोप बनाउने कोसिस पनि गरिरहेको छ ।

यी प्रसङ्ग किन उठान गरिएको हो भने, नेपाल पनि कोरोनाको उच्च जोखिममा छ । अहिलेसम्म ५ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको छ । कोरोना संक्रमित हुनेमा अधिकांश विदेशबाट आएका नेपाली नागरिक छन् ।

नेपालमा पनि कोरोना संक्रमण देखिएसँगै सरकारले लकडाउन गरेको छ । व्यापार, व्यवसाय, कलकारखाना, सरकारी कार्यालय, विद्यालय, विश्वविद्यालय सबै ठप्प छन् ।

एकबाट अर्को व्यक्तिमा कोरोना नसरोस् भनेर लकडाउन गरिएको हो । यो सकारात्मक पक्ष हो । तर चीन, युरोप, अमेरिकामा जस्तै गरी नेपालमा पनि फैलियो भने के गर्ने ? यसको उत्तर न नेपाल सरकारले नै दिन सक्छ । न अरु कसैले ।

विडम्बना त के हो भने डाक्टर नर्सका लागि चाहिने पीपीईको अभाव छ । मास्क र स्यानिटाइजर बजारमा पाइँदैन । यति सानो कुरा पनि हामी अरु देशकै भर पर्नुपरेको छ । के यी सामग्री नेपालले बनाउन सक्दैन ? बनाउनु त टाढाको कुरा, खरिदमा पनि अनियमितता गर्ने । योजस्तो लाजमर्दो अरू के हुन्छ ?

इच्छाशक्ति हुने हो भने असम्भव केही पनि छैन । तत्काल आवश्यक परेको सामग्री विश्वविद्यालयले बनाउन सक्छन् । त्यस्ता सामग्री उत्पादन गर्ने जनशक्ति पनि विश्वविद्यालयमै हुन्छन् । त्यसैले त अन्य देशका विश्वविद्यालय यतिबेला कोरोनाको अध्ययन अनुसन्धानमा जुटेका छन् ।

त्यति मात्र होइन, कतिपय विश्वविद्यालयले कक्षा कोठा बन्द गरे पनि अनलाइनबाट पढाइरहेका छन् । अनलाइनबाटै परीक्षा सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

अरु देशका विश्वविद्यालयले कोरोनाको अनुसन्धान र आवश्यक सामग्री उत्पादन गरिरहँदा नेपालका विश्वविद्यालयले आँखा चिम्लिएर बस्न मिल्छ ? यो संकटमा विश्वविद्यालयहरू कहाँ छन् ? के गरिरहेकाे छ विश्वविद्यालयको नेतृत्व ? हामीले कस्तो विश्वविद्यालय बनाउँदै छौँ ? के हाम्रो विश्वविद्यालयमा अनुसन्धानकर्ता छैनन् ? यतिबेला किनाराबाट यिनै प्रश्नहरूले आफैँलाई पोलिरहेको छ ।

विश्वविद्यालयको काम अध्ययन अनुसन्धान गर्ने हो । त्यसैका लागि नेपालमा ११ वटा विश्वविद्यालय खोलिएका हुन् । त्रिभुवन विश्वविद्यालय, काठमाडौं विश्वविद्यालय, पोखरा विश्वविद्यालय, पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय, नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय, लुम्बिनी विश्वविद्यालय, मध्यपश्चिमाञ्चल विश्वविद्यालय , सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालय, नेपाल कृषि तथा वन विश्वविद्यालय, नेपाल खुला विश्वविद्यालय र राजर्षि जनक विश्वविद्यालय छन् । अनुसन्धानका लागि भनेर सरकारले मोटो बजेटसमेत छुट्याएको हुन्छ ।

विश्वविद्यालयमा अनुसन्धानका लागि ल्याव हुन्छ । जेठो विश्वविद्यालय त्रिभुवन विश्वविद्यालयले अनुसन्धान गर्न चारवटा अनुसन्धान संस्था नै खडा गरेको छ । आर्थिक विकास तथा प्रशासन अनुसन्धान केन्द्र (सेडा), , व्यावहारिक विज्ञान तथा प्रविधि अनुसन्धान केन्द्र (रिकास्ट), एसियाली अध्ययन केन्द्र (सिनास), शिक्षा विकास तथा अनुसन्धान केन्द्र (सेरिड) । यतिबेला यी अनुसन्धान केन्द्र के गर्दै छन् ? त्यस्तै, वैज्ञानिक जन्माउने नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञाप्रतिष्ठान (नास्ट) छ । कहाँ के गर्दै छन् नास्टका वैज्ञानिक ?

नेपालमा अहिलेसम्म ५ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको छ । यो संख्या बढ्दै गएर चीन, युरोप अमेरिकाजस्तो भयो भने के गर्ने ? यो विषयमा कतै विश्वविद्यालयहरूले हेल्चेक्याइँ त गरिरहेका छैनन् ? आफ्नो दायित्वबाट विश्वविद्यालय भागेको त होइन ? यिनै प्रश्नको जवाफ विश्वविद्यालयको नेतृत्वले दिनैपर्छ । अनि कोरोनाको अनुसन्धान गर्न र तत्काल आवश्यक पर्ने सामग्री उत्पादनमा विश्वविद्यालयले पहल कदमी लिनुपर्छ ।

याे पनि...

मध्यम वर्गीय परिवारलाई राहत प्याकेज खोई ?

राहत दिए शुल्क मिनाहा गछौं : निजी विद्यालय

अनलाइनबाटै पढाउँदै छन् केयूका प्राध्यापक

डाक्टर-नर्सका व्यथा : परिवारको दबाब र जिम्मेवारीक‍ो तनाव

टेकुका चिकित्सक जसले परिवार बिर्सेर कोरोना आशंकित मात्रै हेरिरहे

दिनभर सुनसान, साँझमा चहलपहल

सरकार ! घर जान दिने कि सडकमै मरौँ ?

महावीर पुनको प्रश्न: विद्वानहरू अहिलेसम्म के हेरेर बसेका छन् ?

घरबाटै बालबालिकालाई यसरी पढाउन सकिन्छ, यस्ता छन् पाठ्यसामग्री

कोरोना जोखिम : ७४ लाख बालबालिकालाई कसरी जोगाउने ?

डाक्टरले लगाउने पीपीई बनाउन महावीर पुनले पाए स्वीकृति